Page 94 - Yuri Trifonov
P. 94
i Trifonov
ömrü qaldığına işarә etdi. Bu, bir yumor idi. Amma yersiz
alınmışdı. Әgәr Qalya belә bir mövzuda mәsәlәni kәskinlәşdirmәk
istәsәydi, daha tәәccüblü şeylәr düşünüb tapardı!
– Sәnә nә arayışı lazımdı belә?
– Dedim axı, inqilabi işlә mәşğul olmağım haqda.
– Hansı işlә mәşğul olmusan ki?
– Necә yәni... on doqquzuncu ildә Denikin әks-kәşfiyyatında
otururdum. Sәn xәstәsәn? Qalka bunları yüz yol danışıb axı
sәnә. Qalka da otururdu.
– Ay anam, sәnin o vaxt on dörd, Qalkanın on üç yaşı vardı –
deyә o gülümsündü. Qalya haqda danışmaq canına yatırdı – Han-
sı inqilabi işdәn söhbәt gedә bilәr, a Tanrısına qurban olduğum?
– Paşa, biz ağıllı qızlardıq, inqilabı çox sevirdik... – Burada
o, özünün adi çәrәnçilik tәrzindә: sanki yarızarafat-yarıciddi bir
tәrzdә üyüdüb-tökmәyә başladı, әslindә isә bunlar cәfәngiyyat
idi. Sözünü gözlәnilmәdәn, hәm dә çaşmadan bitirdi – Qalka sağ
olsaydı, belә bir arayışı bir anda düzәldәrdi! Heç nә lazım deyil,
sadәcә rәhmәtlik arvadının dilindәn eşitdiklәrini yazsan kifayәtdi
ki, Polina Karlovna o zaman Denikin әks-kәşfiyyatı tәrәfindәn
izlәnilirdi, özü dә inqilabi fәaliyyәtinә görә...
– Bağışla, lütfәn, hansı fәaliyyәtә görә?
– Biz bazarda “Müstәqil iştirakçılar liqası”nın vәrәqәlәrini
yayırdıq. Bizi şöbәyә aparıb altı gün saxladılar. Bizә istәdiklәrini
edә bilәrdilәr: döyәrdilәr, zorlayardılar, güllәlәyәrdilәr – onlar
tam ixtiyar sahiblәriydi...
Burnunun ucundan uzağı görmәmәsi yenә üzdәydi. Belә bir
arayış kimә kömәk edә bilәrdi axı? Abırsız, biganә adamların
yığışdığı kooperativ idarә heyәti onların ikisinә dә lağ edәrdi.
Baxanda elә, hәqiqәtәn dә, gülmәlidi. Polina deyir ki, arayış başqa
işdәn ötrü lazımdı. Veteranlar evinә düzәlmәk istәyir. Moskva
yaxınlığında, Uspenskidә hansısa bir xüsusi Veteran evi var, Pavel
Yevqrafoviç onun barәsindә eşidib. Bu mәlumat onu o qәdәr
karıxdırdı ki, mәğlub bir duruma düşüb susdu. Veteranlar evi –
Pavel Yevqrafoviçin gizli dәhşәtlәri demәk idi. Qarabasmalarında,
gecәlәr özünәqapılmalarında vә başqalarının söylәdiklәrindә o,
әsas işgәncәsi özgә qocaların әhatәsindә yaşamaq olan, hәndәvәdә
94
ömrü qaldığına işarә etdi. Bu, bir yumor idi. Amma yersiz
alınmışdı. Әgәr Qalya belә bir mövzuda mәsәlәni kәskinlәşdirmәk
istәsәydi, daha tәәccüblü şeylәr düşünüb tapardı!
– Sәnә nә arayışı lazımdı belә?
– Dedim axı, inqilabi işlә mәşğul olmağım haqda.
– Hansı işlә mәşğul olmusan ki?
– Necә yәni... on doqquzuncu ildә Denikin әks-kәşfiyyatında
otururdum. Sәn xәstәsәn? Qalka bunları yüz yol danışıb axı
sәnә. Qalka da otururdu.
– Ay anam, sәnin o vaxt on dörd, Qalkanın on üç yaşı vardı –
deyә o gülümsündü. Qalya haqda danışmaq canına yatırdı – Han-
sı inqilabi işdәn söhbәt gedә bilәr, a Tanrısına qurban olduğum?
– Paşa, biz ağıllı qızlardıq, inqilabı çox sevirdik... – Burada
o, özünün adi çәrәnçilik tәrzindә: sanki yarızarafat-yarıciddi bir
tәrzdә üyüdüb-tökmәyә başladı, әslindә isә bunlar cәfәngiyyat
idi. Sözünü gözlәnilmәdәn, hәm dә çaşmadan bitirdi – Qalka sağ
olsaydı, belә bir arayışı bir anda düzәldәrdi! Heç nә lazım deyil,
sadәcә rәhmәtlik arvadının dilindәn eşitdiklәrini yazsan kifayәtdi
ki, Polina Karlovna o zaman Denikin әks-kәşfiyyatı tәrәfindәn
izlәnilirdi, özü dә inqilabi fәaliyyәtinә görә...
– Bağışla, lütfәn, hansı fәaliyyәtә görә?
– Biz bazarda “Müstәqil iştirakçılar liqası”nın vәrәqәlәrini
yayırdıq. Bizi şöbәyә aparıb altı gün saxladılar. Bizә istәdiklәrini
edә bilәrdilәr: döyәrdilәr, zorlayardılar, güllәlәyәrdilәr – onlar
tam ixtiyar sahiblәriydi...
Burnunun ucundan uzağı görmәmәsi yenә üzdәydi. Belә bir
arayış kimә kömәk edә bilәrdi axı? Abırsız, biganә adamların
yığışdığı kooperativ idarә heyәti onların ikisinә dә lağ edәrdi.
Baxanda elә, hәqiqәtәn dә, gülmәlidi. Polina deyir ki, arayış başqa
işdәn ötrü lazımdı. Veteranlar evinә düzәlmәk istәyir. Moskva
yaxınlığında, Uspenskidә hansısa bir xüsusi Veteran evi var, Pavel
Yevqrafoviç onun barәsindә eşidib. Bu mәlumat onu o qәdәr
karıxdırdı ki, mәğlub bir duruma düşüb susdu. Veteranlar evi –
Pavel Yevqrafoviçin gizli dәhşәtlәri demәk idi. Qarabasmalarında,
gecәlәr özünәqapılmalarında vә başqalarının söylәdiklәrindә o,
әsas işgәncәsi özgә qocaların әhatәsindә yaşamaq olan, hәndәvәdә
94
