Page 64 - Yuri Trifonov
P. 64
i Trifonov
deyirlәr ki, o, Podtelkov vә Krivoşılkovun hәlak olmasından vә
yaxın zamanlarda ölmüş Kovalyovdan sonra qırmızı kazakların
içindә әn görkәmlisidi, bundan başqa, o, ordu başçısı, mahir sәr-
kәrdә, şimal dairәlәri kazaklarının sonsuz hörmәt bәslәdiyi, ata-
manların isә görmәyә gözlәri olmayan vә Krasnov tәrәfindәn
“Don torpağının İudası” adlandırılan, bütün bu ümumi mәlum
olanlardan savayı, onun diyarına düşәk deyә saysız-hesabsız
şayiәlәrlә, yalan-palanla, nağıl-tapmacayla vә sadәcә hәyat tәfsi-
latlarıyla üzlәşirik. Miqulinin doğma xutoru onlarca verst aralıdadı.
O necә adamdır? Baş açmaq olmur, qәribә fiqurdu, dәyişkәndi,
gah ağlına bir şey gәlir, gah başqa şey. Özünü qürurla köhnә
inqilabçı adlandırır. Özünün sadә, gimnaziya üslubunda, çox
sәmimi vә hay-küylü, nәdә gәldi – divar kağızlarında, konfet
kağızlarında çap etdiyi coşqun müraciәtnamәlәrindә hәmin fikri
tәkrarlayır: “Mәn tәcrübәli bir inqilabçı kimi...”, “Mәnә, çar reji-
minin qocaman mübarizinә...” Mәncә, bunlar elә-belә sözlәr
deyil. Amma Mixaylinski inqilab komitәsinin sәdri Bıçin kimi,
başqaları da deyirdi ki, gopa basır, inqilabçı-filan olmayıb, sadәcә
o, yığıncaqlarda sәsinin qalın yerinә salanın biri olub. Vur-tut bir
dәfә, müftә hesaba Piterә gedib, Dumaya kağız-kuğuz aparıb,
boş şeydi...
O, mәni cәlb edir. Amma bu, tәkcә Volodya vә Asyanın
hardasa ona yaxın yerdә olduğuna görә deyil. Hәm dә qәzetlәrin
onun barәsindә: qәhrәman, Don әksinqilabının qalibi, mәğlube-
dilmәz, sarsılmaz kimi haray salıb hay-küy qaldırdığı üçün dә
deyil. Krasnovçular alay-alay qaçıb ona sığınırlar. Vә birdәn,
qәflәtәn dә onu tәrk edirlәr... Yaralı bir kazak deyir: “Miqulin
әsir kazakları tәbliğat aparsınlar deyә evә buraxır.” Amma inqilab
komitәsindәn başqa xәbәr yayılır: әsirlәri ona görә azad edir ki,
öz içindә kazak qardaşlarına olan rәğbәtinә qalib gәlә bilmir. İlk
növbәdә, o, kazakdı, sonra inqilabçıdı. Miqulin ikibaşlı oyun
oynayır! İnqilab komitәlәrindә, qәrargahlarda, tribunallarda belә
söhbәtlәr dolaşır. Nәyә әsasәn? Yenә dә müәmma, dumanlı fikir-
lәr, anlaşılmazlıq... Әgәr o, Dondadırsa, hansı oyundan söhbәt
gedә bilәr?
Siyasi şöbәnin qәzetini buraxan, tәhsili yarımçıq qalmış
tәlәbә, pәrişan bozsaçlı cavan bir oğlan olan Naum Orlik deyir:
64
deyirlәr ki, o, Podtelkov vә Krivoşılkovun hәlak olmasından vә
yaxın zamanlarda ölmüş Kovalyovdan sonra qırmızı kazakların
içindә әn görkәmlisidi, bundan başqa, o, ordu başçısı, mahir sәr-
kәrdә, şimal dairәlәri kazaklarının sonsuz hörmәt bәslәdiyi, ata-
manların isә görmәyә gözlәri olmayan vә Krasnov tәrәfindәn
“Don torpağının İudası” adlandırılan, bütün bu ümumi mәlum
olanlardan savayı, onun diyarına düşәk deyә saysız-hesabsız
şayiәlәrlә, yalan-palanla, nağıl-tapmacayla vә sadәcә hәyat tәfsi-
latlarıyla üzlәşirik. Miqulinin doğma xutoru onlarca verst aralıdadı.
O necә adamdır? Baş açmaq olmur, qәribә fiqurdu, dәyişkәndi,
gah ağlına bir şey gәlir, gah başqa şey. Özünü qürurla köhnә
inqilabçı adlandırır. Özünün sadә, gimnaziya üslubunda, çox
sәmimi vә hay-küylü, nәdә gәldi – divar kağızlarında, konfet
kağızlarında çap etdiyi coşqun müraciәtnamәlәrindә hәmin fikri
tәkrarlayır: “Mәn tәcrübәli bir inqilabçı kimi...”, “Mәnә, çar reji-
minin qocaman mübarizinә...” Mәncә, bunlar elә-belә sözlәr
deyil. Amma Mixaylinski inqilab komitәsinin sәdri Bıçin kimi,
başqaları da deyirdi ki, gopa basır, inqilabçı-filan olmayıb, sadәcә
o, yığıncaqlarda sәsinin qalın yerinә salanın biri olub. Vur-tut bir
dәfә, müftә hesaba Piterә gedib, Dumaya kağız-kuğuz aparıb,
boş şeydi...
O, mәni cәlb edir. Amma bu, tәkcә Volodya vә Asyanın
hardasa ona yaxın yerdә olduğuna görә deyil. Hәm dә qәzetlәrin
onun barәsindә: qәhrәman, Don әksinqilabının qalibi, mәğlube-
dilmәz, sarsılmaz kimi haray salıb hay-küy qaldırdığı üçün dә
deyil. Krasnovçular alay-alay qaçıb ona sığınırlar. Vә birdәn,
qәflәtәn dә onu tәrk edirlәr... Yaralı bir kazak deyir: “Miqulin
әsir kazakları tәbliğat aparsınlar deyә evә buraxır.” Amma inqilab
komitәsindәn başqa xәbәr yayılır: әsirlәri ona görә azad edir ki,
öz içindә kazak qardaşlarına olan rәğbәtinә qalib gәlә bilmir. İlk
növbәdә, o, kazakdı, sonra inqilabçıdı. Miqulin ikibaşlı oyun
oynayır! İnqilab komitәlәrindә, qәrargahlarda, tribunallarda belә
söhbәtlәr dolaşır. Nәyә әsasәn? Yenә dә müәmma, dumanlı fikir-
lәr, anlaşılmazlıq... Әgәr o, Dondadırsa, hansı oyundan söhbәt
gedә bilәr?
Siyasi şöbәnin qәzetini buraxan, tәhsili yarımçıq qalmış
tәlәbә, pәrişan bozsaçlı cavan bir oğlan olan Naum Orlik deyir:
64
