Page 57 - Yuri Trifonov
P. 57
Qoca
kimi olardı” – deyir. Vә bunların hәr biri yalnız öz bildiyini hәqi-
qәt hesab edir. Bir nәfәr elә orda, Rostovda mәni coşquyla sorğu-
suala tutdu: “Әgәr sәn onu görmüsәnsә, onda de görüm, xarici
görünüşcә hamıdan nәylә fәrqlәnirdi?” Mәn çәtinlik çәkdim. O,
qürurla dedi: “ Fәrqli әlamәti o idi ki, hәyәcanlananda sol gözü
qıyılırdı!” Onun gözünün qıyılması ilә bağlı heç nә xatirimә
gәlmir. Yalan danışdığı tamamilә mümkün idi.
Kaledin isә on sәkkizinci ilin әvvәllәrindә özünü güllәlәdi.
Deyәsәn, lap yanvardaydı. Bu, tam ümidsizlik, son demәk idi.
Don stanitsaları sovet hakimiyyәtini tanıdıqlarını elan etdilәr.
Amma lap әvvәldәn dә Donda bu hәrc-mәrclik olmaya bilәrdi.
Volodyayla ilk qar yağan gün vidalaşdım. Bu, Oktyabr
üsyanından bir neçә gün sonraydı. Mәn bütün yay üçün ödәniş
etmәkdәn ötrü “1886-cı il elektrik cәmiyyәti”nә getdim, anam
nәdәnsә bunu istәmirdi, amma Şura pul verәrәk gedib ödәmәyimi
tapşırdı, qayıdanda evin yanında Volodyaya rast gәldim. O, bir
teleqram göstәrdi: “Xәstәlәnmişәm, tәcili gәl”. Sonra mәlum
oldu ki, ana qәlbi dözmәyib, hadisәlәrin gedişindәn qorxub,
çağırıb onu. Qatara bilet tapmaq ağlagәlmәz bir şeydi. Hamı
Piterdәn qaçır. Volodya mәni bir saatdı gözlәyir, istәyir ki, mәn
Şurayla danışım, o tapsın. Hәlәliksә Şura yoxdu, biz Volodyayla
böyük bir otaqda oturmuşuq – buraların yiyәsi aradan çıxıb, indi
bütün mәnzil bizimdi. Şam işığında nәhәng kitabxanada eşәlәnirik.
Mәnzilin yiyәsi Boru zavodunun müdiriydi. Onu bir neçә dәfә
görmüşdüm. Xoşagәlәn tip deyildi. Anama “madam” deyә
müraciәt edirdi. Hәmişә dә tikanlı-tikanlı danışırdı: “Madam,
sizin matros dostunuza qәtiyyәn siyasi xarakterli olmayan bir
iradımı bildirsәm, incimәzsiz? Tanrı xatirinә incimәyin... Ona
başa salın ki, ayaqyolunda qartal kimi oturub qalmaq әdәbsizlikdir.
Ayaqyolu paçalı zәrif şeydi, matrosun isә çәkisi yeddi pud olar.”
Onunla söhbәtdәn sonra anamın rәngi avazıyır. Amma özünü
saxlayır. Gözlәnilmәdәn bu müdir bütün ailә üzvlәriylә yığışaraq,
yerini belә demәdәn çıxıb getdi. Gedәndә, bir parça kağız da
yazıb qoymamışdı. Sadәcә biz evә çox gec – gecәyarısına yaxın
gәldik, tәәccüb etdik – pillәkәnbaşı meydançaya açılan qapı
taybatay açıq idi, içәridә dә bütün qapılar elәcәydi, sanki talançılıq
57
kimi olardı” – deyir. Vә bunların hәr biri yalnız öz bildiyini hәqi-
qәt hesab edir. Bir nәfәr elә orda, Rostovda mәni coşquyla sorğu-
suala tutdu: “Әgәr sәn onu görmüsәnsә, onda de görüm, xarici
görünüşcә hamıdan nәylә fәrqlәnirdi?” Mәn çәtinlik çәkdim. O,
qürurla dedi: “ Fәrqli әlamәti o idi ki, hәyәcanlananda sol gözü
qıyılırdı!” Onun gözünün qıyılması ilә bağlı heç nә xatirimә
gәlmir. Yalan danışdığı tamamilә mümkün idi.
Kaledin isә on sәkkizinci ilin әvvәllәrindә özünü güllәlәdi.
Deyәsәn, lap yanvardaydı. Bu, tam ümidsizlik, son demәk idi.
Don stanitsaları sovet hakimiyyәtini tanıdıqlarını elan etdilәr.
Amma lap әvvәldәn dә Donda bu hәrc-mәrclik olmaya bilәrdi.
Volodyayla ilk qar yağan gün vidalaşdım. Bu, Oktyabr
üsyanından bir neçә gün sonraydı. Mәn bütün yay üçün ödәniş
etmәkdәn ötrü “1886-cı il elektrik cәmiyyәti”nә getdim, anam
nәdәnsә bunu istәmirdi, amma Şura pul verәrәk gedib ödәmәyimi
tapşırdı, qayıdanda evin yanında Volodyaya rast gәldim. O, bir
teleqram göstәrdi: “Xәstәlәnmişәm, tәcili gәl”. Sonra mәlum
oldu ki, ana qәlbi dözmәyib, hadisәlәrin gedişindәn qorxub,
çağırıb onu. Qatara bilet tapmaq ağlagәlmәz bir şeydi. Hamı
Piterdәn qaçır. Volodya mәni bir saatdı gözlәyir, istәyir ki, mәn
Şurayla danışım, o tapsın. Hәlәliksә Şura yoxdu, biz Volodyayla
böyük bir otaqda oturmuşuq – buraların yiyәsi aradan çıxıb, indi
bütün mәnzil bizimdi. Şam işığında nәhәng kitabxanada eşәlәnirik.
Mәnzilin yiyәsi Boru zavodunun müdiriydi. Onu bir neçә dәfә
görmüşdüm. Xoşagәlәn tip deyildi. Anama “madam” deyә
müraciәt edirdi. Hәmişә dә tikanlı-tikanlı danışırdı: “Madam,
sizin matros dostunuza qәtiyyәn siyasi xarakterli olmayan bir
iradımı bildirsәm, incimәzsiz? Tanrı xatirinә incimәyin... Ona
başa salın ki, ayaqyolunda qartal kimi oturub qalmaq әdәbsizlikdir.
Ayaqyolu paçalı zәrif şeydi, matrosun isә çәkisi yeddi pud olar.”
Onunla söhbәtdәn sonra anamın rәngi avazıyır. Amma özünü
saxlayır. Gözlәnilmәdәn bu müdir bütün ailә üzvlәriylә yığışaraq,
yerini belә demәdәn çıxıb getdi. Gedәndә, bir parça kağız da
yazıb qoymamışdı. Sadәcә biz evә çox gec – gecәyarısına yaxın
gәldik, tәәccüb etdik – pillәkәnbaşı meydançaya açılan qapı
taybatay açıq idi, içәridә dә bütün qapılar elәcәydi, sanki talançılıq
57
