Page 45 - Yuri Trifonov
P. 45
Qoca
Volodya, sәn dә, Pavlik, sәn dә vә siz dә, uşaqlar, yubanmadan
bir-birinizә әlinizi uzadın...” Aleksey dәrhal әlini uzada bilmәz,
onun başı yarasına qarışıb. Asya onun yarasını tәmizlәyir, yod
çәkir, o, barmağıyla pambığı saxlamalıdı, baxanda görünüşü çox
әzablıdı, amma sarsılmazdı – yox, o, Kirik Nasonovu bir an da
olsun, unuda bilmәz... “İnsanlar tamamilә dinc şәkildә, silahsız
gedirdilәr, hardansa әlişüarlılar da axışıb gәldi... Tәhqirlәr, tәh-
didlәr başlandı... Ancaq ona görә ki, o – “Satqınlar! Alman pu-
luna satılmışlar!..” – qışqırdı”. Bu mәqamda özümü saxlaya bil-
mәdim: “Alçaq şeylәr bağırmaq lazım deyil!” “Yox, bağırmaq
olar, әziz Pavlik, inqilabı bundan ötrü etmişik, senzuranı aradan
qaldırmışıq. Amma başımızı çәkmәlәr altına salıb tәpiklәmәk
olmaz. Ayaqlarını yerdәn üzәndәn sonra heyvanlar tökülüşüb yı-
xılmışların başını çәkmәlәri altına aldılar... yıxılmışların...
Kirik Nasonov bir neçә gündәn sonra xәstәxanada öldü.
Amma biz bunu bilmirik. Konstantin İvanoviç gözlәnilmәdәn
mәnim tәrәfimә keçib. Sayıq vәkil ağlı! Onu da görürәm: çopur-
sayaq, tosqun, sarıyanız birisiydi, hәmişә nәyәsә qeyri-müәyyәn
şәkildә gülümsünürdü, sarı-kürәn bığlarının vә qısa saqqalının
әhatәlәdiyi hәmişә nәm, tәravәtli dodaqları daim sәyriyir, sanki
ya gülmәyә, ya da yumorlu nәsә söylәmәyә hazırlaşırdı, onun
üzündә әn diri olanı elә dodaqlarıydı, gözlәrindәn dә diriydi,
buna görә dә bütün sifәtindә bir qәdәr qadınsayağı ifadә vardı.
Bax belәcә, gülümsәyәrәk, böyük vә solğun barmaqlarını havada,
sәnin qarşında oynadaraq mükalimә yürüdür: “Gәlin Tanrını
qәzәblәndirmәyәk. Kirikdәn ötrü son dәrәcә heyifsilәnirәm, o,
ehtiyatsızlığı ucbatından zәrәr görüb, amma bunula belә, Rusiya
xoşbәxt ölkәdi. Nәhәng bir inqilab, demәk olar ki, qan tökülmәdәn
hәyata keçdi, qurbanlar olduqca azdı. Onları oxuyun, görün Fran-
sız inqilabı dönәmindә nәlәr baş verib...”
Yelena Fyodorovna ona qızğın dәstәk verir: “Hә, hә, uşaqlar,
onları oxuyun!” O, Volodyanı öpür, oğlunu qucaqlayır, mәnim
üzümә xoşbәxt bir tәbәssümlә gülümsünür. Bu qadın hәmişә
xoşbәxtdi. Onun al yanaqlarından sağlamlıq saçılır, mehribanlıq,
hәyat eşqi süzülür, dik sinәsindә brilyant qaşlı bәzәk sancağı
qorxunc, süni göz kimi parlayır...
45
Volodya, sәn dә, Pavlik, sәn dә vә siz dә, uşaqlar, yubanmadan
bir-birinizә әlinizi uzadın...” Aleksey dәrhal әlini uzada bilmәz,
onun başı yarasına qarışıb. Asya onun yarasını tәmizlәyir, yod
çәkir, o, barmağıyla pambığı saxlamalıdı, baxanda görünüşü çox
әzablıdı, amma sarsılmazdı – yox, o, Kirik Nasonovu bir an da
olsun, unuda bilmәz... “İnsanlar tamamilә dinc şәkildә, silahsız
gedirdilәr, hardansa әlişüarlılar da axışıb gәldi... Tәhqirlәr, tәh-
didlәr başlandı... Ancaq ona görә ki, o – “Satqınlar! Alman pu-
luna satılmışlar!..” – qışqırdı”. Bu mәqamda özümü saxlaya bil-
mәdim: “Alçaq şeylәr bağırmaq lazım deyil!” “Yox, bağırmaq
olar, әziz Pavlik, inqilabı bundan ötrü etmişik, senzuranı aradan
qaldırmışıq. Amma başımızı çәkmәlәr altına salıb tәpiklәmәk
olmaz. Ayaqlarını yerdәn üzәndәn sonra heyvanlar tökülüşüb yı-
xılmışların başını çәkmәlәri altına aldılar... yıxılmışların...
Kirik Nasonov bir neçә gündәn sonra xәstәxanada öldü.
Amma biz bunu bilmirik. Konstantin İvanoviç gözlәnilmәdәn
mәnim tәrәfimә keçib. Sayıq vәkil ağlı! Onu da görürәm: çopur-
sayaq, tosqun, sarıyanız birisiydi, hәmişә nәyәsә qeyri-müәyyәn
şәkildә gülümsünürdü, sarı-kürәn bığlarının vә qısa saqqalının
әhatәlәdiyi hәmişә nәm, tәravәtli dodaqları daim sәyriyir, sanki
ya gülmәyә, ya da yumorlu nәsә söylәmәyә hazırlaşırdı, onun
üzündә әn diri olanı elә dodaqlarıydı, gözlәrindәn dә diriydi,
buna görә dә bütün sifәtindә bir qәdәr qadınsayağı ifadә vardı.
Bax belәcә, gülümsәyәrәk, böyük vә solğun barmaqlarını havada,
sәnin qarşında oynadaraq mükalimә yürüdür: “Gәlin Tanrını
qәzәblәndirmәyәk. Kirikdәn ötrü son dәrәcә heyifsilәnirәm, o,
ehtiyatsızlığı ucbatından zәrәr görüb, amma bunula belә, Rusiya
xoşbәxt ölkәdi. Nәhәng bir inqilab, demәk olar ki, qan tökülmәdәn
hәyata keçdi, qurbanlar olduqca azdı. Onları oxuyun, görün Fran-
sız inqilabı dönәmindә nәlәr baş verib...”
Yelena Fyodorovna ona qızğın dәstәk verir: “Hә, hә, uşaqlar,
onları oxuyun!” O, Volodyanı öpür, oğlunu qucaqlayır, mәnim
üzümә xoşbәxt bir tәbәssümlә gülümsünür. Bu qadın hәmişә
xoşbәxtdi. Onun al yanaqlarından sağlamlıq saçılır, mehribanlıq,
hәyat eşqi süzülür, dik sinәsindә brilyant qaşlı bәzәk sancağı
qorxunc, süni göz kimi parlayır...
45
