Page 41 - Yuri Trifonov
P. 41
Qoca
oyun! Bizim Şura da indi böyük adamdı – Vasilyevsk adasında
fәhlә deputatların komissarıdır. Onu Şura çağıran yoxdu, o, çar
katorqasının zülümçәkmişi İvan Spridonoviç Samoylenkodur.
Martın sonunda inqilab qurbanlarının dәfnidi, hәr yan görünmәmiş
palçıq vә lıqqa içindәdir, küçәlәri tәmizlәyәn yoxdu, hәr gün
geniş kütlә palçığın içindә oyana-buyana yortur, sulu qarın lırta-
sını çıxarıb gölmәçәlәrә çevirirlәr, biz mәrasimin uzun bir axını
içindә Marsov meydanına sarı gedirik, Nijeqorodskidәn hansısa
zavod, sonra feldşer mәktәbi, menşeviklәr, ukraynalılar, yanğın-
söndürәnlәr, hansısa ehtiyat alayı bizә qoşulur, qırmızı parçaya
bürünmüş Hәrbi Tibb Akademiyasından qaldırılan tabutları axın
alıb-aparır; Liteyni körpüsünün üstüylә, yanmış “ilkin hәbs yeri-
nin” yanından yola davam edirik, evlәrin üstündәn qara vә qır-
mızı bayraqlar asılıb, Nevskdә iki saat dayanırıq, hәr tәrәfdәn
“Ruhunuz әbәdi şad olsun!” vә “Siz qurban getmisiz...” marşlarını
oxuyurlar. Qara paltolu bir nәfәr baş qapının kandarındakı işıq
dirәyinin qranit kürsülüyünә sıçrayıb çıxır, bir әliylә fәnәri
qucaqlayır, o biri әliylә şlyapasını çıxarıb yellәyәrәk qışqırır:
“Dostlar! Biz Petroqrad rayonuna yol vermәliyik! Dözün, sәbirli
olun, dostlar! Bu gün böyük hüzn vә azadlıq günüdür...” Bir dә
fәdakarcasına cәhd edәrәk, kifayәt qәdәr gur sәslә nәsә deyir,
qaraya bürünmüş vә әyilmiş bәdәniylә asta-asta çevrilәrkәn mәn
onun qarsımış üzlü, çal kәkilli, parıldayan metal sağanaqlı eynәk
taxmış Şura olduğunu görürәm.
Miqulin Asyanın cismini mәnim qollarım üstündәn elә hökmlә,
elә kobud tәlәskәnliklә dartıb aldı ki, sanki özününküydü, bunu
sonralar anladım. Uğursuz da olsa, bütün bu gözlәnilmәz basqın
inqilab komissarlığını xilas etmәkdәn ötrüydü... Kimin komandası
altında olursa-olsun, dörd yüz nәfәr niyә dә göndәrilmәsin? Özü
dә çaparaq gәlmişdi. Әzabın acınacaqlı hala saldığı qocanın
sifәtini gördüm – yorğun gözlәrinin altı tuluqlanıb qaralmış,
çallaşmış cod yanaqlarında vә qırışlı alnında mәşәqqәt izlәri
vardı... Şiqontsev yaxınlaşıb kam alırmış kimi, demәk olar, gic
bir tәbәssümlә soruşdu: “Nә fikirdәsәn indi, ey kazak toplumunun
müdafiәçisi? Haqq kimin tәrәfindәydi?” – Miqulin diksinәn kimi
oldu, onu bir xeyli sәrt baxışlarla süzdü, amma katorqa görmüş
41
oyun! Bizim Şura da indi böyük adamdı – Vasilyevsk adasında
fәhlә deputatların komissarıdır. Onu Şura çağıran yoxdu, o, çar
katorqasının zülümçәkmişi İvan Spridonoviç Samoylenkodur.
Martın sonunda inqilab qurbanlarının dәfnidi, hәr yan görünmәmiş
palçıq vә lıqqa içindәdir, küçәlәri tәmizlәyәn yoxdu, hәr gün
geniş kütlә palçığın içindә oyana-buyana yortur, sulu qarın lırta-
sını çıxarıb gölmәçәlәrә çevirirlәr, biz mәrasimin uzun bir axını
içindә Marsov meydanına sarı gedirik, Nijeqorodskidәn hansısa
zavod, sonra feldşer mәktәbi, menşeviklәr, ukraynalılar, yanğın-
söndürәnlәr, hansısa ehtiyat alayı bizә qoşulur, qırmızı parçaya
bürünmüş Hәrbi Tibb Akademiyasından qaldırılan tabutları axın
alıb-aparır; Liteyni körpüsünün üstüylә, yanmış “ilkin hәbs yeri-
nin” yanından yola davam edirik, evlәrin üstündәn qara vә qır-
mızı bayraqlar asılıb, Nevskdә iki saat dayanırıq, hәr tәrәfdәn
“Ruhunuz әbәdi şad olsun!” vә “Siz qurban getmisiz...” marşlarını
oxuyurlar. Qara paltolu bir nәfәr baş qapının kandarındakı işıq
dirәyinin qranit kürsülüyünә sıçrayıb çıxır, bir әliylә fәnәri
qucaqlayır, o biri әliylә şlyapasını çıxarıb yellәyәrәk qışqırır:
“Dostlar! Biz Petroqrad rayonuna yol vermәliyik! Dözün, sәbirli
olun, dostlar! Bu gün böyük hüzn vә azadlıq günüdür...” Bir dә
fәdakarcasına cәhd edәrәk, kifayәt qәdәr gur sәslә nәsә deyir,
qaraya bürünmüş vә әyilmiş bәdәniylә asta-asta çevrilәrkәn mәn
onun qarsımış üzlü, çal kәkilli, parıldayan metal sağanaqlı eynәk
taxmış Şura olduğunu görürәm.
Miqulin Asyanın cismini mәnim qollarım üstündәn elә hökmlә,
elә kobud tәlәskәnliklә dartıb aldı ki, sanki özününküydü, bunu
sonralar anladım. Uğursuz da olsa, bütün bu gözlәnilmәz basqın
inqilab komissarlığını xilas etmәkdәn ötrüydü... Kimin komandası
altında olursa-olsun, dörd yüz nәfәr niyә dә göndәrilmәsin? Özü
dә çaparaq gәlmişdi. Әzabın acınacaqlı hala saldığı qocanın
sifәtini gördüm – yorğun gözlәrinin altı tuluqlanıb qaralmış,
çallaşmış cod yanaqlarında vә qırışlı alnında mәşәqqәt izlәri
vardı... Şiqontsev yaxınlaşıb kam alırmış kimi, demәk olar, gic
bir tәbәssümlә soruşdu: “Nә fikirdәsәn indi, ey kazak toplumunun
müdafiәçisi? Haqq kimin tәrәfindәydi?” – Miqulin diksinәn kimi
oldu, onu bir xeyli sәrt baxışlarla süzdü, amma katorqa görmüş
41
