Page 231 - Yuri Trifonov
P. 231
Qoca
hәbs olunduğu Mixaylinski stanitsasına yollanıram, әlim ona ya
indi yetәcәk, ya da heç vaxt, kürk geyinmiş, belindә sarı qoburlu
mauzeri olan qarabuğdayı birisi kandarda qarşımı kәsir, marıtlayıb
baxır, әlini sәnәddәn ötrü uzadır, sonra deyir: “Qrup halında
cinayәtә görә onunla birgә tutulub. Sәn onun nәyisәn?” – nә
cavab verdiyim yadıma gәlmir, bәlkә, “dostu”, bәlkә, “qardaşı”,
bәlkә dә, “heç kimiyәm” deyirәm vә bununla da hәr şey bitir,
hәr şey vә әbәdi, buz tutmuş kandarda kürkә bürüncәkli qızıl
әsgәr dayanıb, mәn qarın içinә çökürәm... qalanı maraqlı deyil,
mәgәr bu qurumuş, çәlimsiz, beli bükülmüş, yaman günә qalmış
qarı odur?
İki gün doğma stanitsada qaldı. Cәmi ikicә gün! Moskvaya
gedәrkәn tәrәddüd edirdi ki, baş çәksin, ya yox? Dostları yolundan
çәkindirdi, heç o özü dә qәtiyyәn istәmirdi. Ona görә yox ki,
orada birinci arvadının doğmaları yaşayır, bu, onu qorxutmurdu,
amma ürәyә daman şey ayrı cür olur. Qәfil belә bir dilxorçuluq,
belә bir iztirab... Asya bütün gecәni durmadan hönkürdü. O qorxdu:
“Nolub axı?” Әlbәttә, Asya izah elәyә bilmәdi. Özü özünü qınayırdı:
nәdi, sәfeh, ölürsәn? Müharibә qәhrәmanına nә ola bilәr ki?
Ordenlә tәzәcә tәltif olunub. Başına gәlәn isә hәmişәkidi: dava-
dalaşa girmәmәyә, kiminsә müdafiәsindә durmamağa sәbri çatmadı.
Daim kimisә müdafiә etmәli, kimisә şapalaqlamalıydı. O zaman –
iyirmi birinci ilin fevralında, kazaklar yeni әrzaq tәdarükü siyasәtindәn
narahat idilәr. Yenә üsyan ab-havası dolaşırdı. Dairәdә Vakulin
soyadlı birisi qalmaqal yaradırdı, onun tәrәfdarları qorxu yayırdılar,
o özü Miqulinin diviziyasından olan keçmiş kazak idi, şayiә yayırdı
ki, guya Miqulin qiyama qalxanlara başçılıq etmәk üçün Dona
qayıdıb. Miqulin isә ürәyi dәrdlә dolu olsa da, dinc vә rahat
şәkildә Qızıl Ordu süvari qoşununun baş müfәttişi fәxri vәzifәsinә
tәyinat almaq üçün Moskvaya yollanmışdı. Ona bu vәzifә lazım
idi! Hәm dә Dondan uzaqlarda. Ola bilәr ki, şayiәni Vakulin
deyil, kimsә bir başqası yaymışdı. İlk gün kazaklarla boğazını
yırta-yırta söhbәtlәr etdi, şikayәtlәrә qulaq asdı, qadınların göz
yaşlarını gördü, әrzaq tәdarükçülәri barәdә deyilәnlәri dinlәdi.
Miqulin arxasında duran qüvvәni hiss edirdi vә heç kimdәn qorx-
madan yerli nümayәndәlәri lәnәtlәyәrәk hәdәlәyirdi: “Moskvaya
231
hәbs olunduğu Mixaylinski stanitsasına yollanıram, әlim ona ya
indi yetәcәk, ya da heç vaxt, kürk geyinmiş, belindә sarı qoburlu
mauzeri olan qarabuğdayı birisi kandarda qarşımı kәsir, marıtlayıb
baxır, әlini sәnәddәn ötrü uzadır, sonra deyir: “Qrup halında
cinayәtә görә onunla birgә tutulub. Sәn onun nәyisәn?” – nә
cavab verdiyim yadıma gәlmir, bәlkә, “dostu”, bәlkә, “qardaşı”,
bәlkә dә, “heç kimiyәm” deyirәm vә bununla da hәr şey bitir,
hәr şey vә әbәdi, buz tutmuş kandarda kürkә bürüncәkli qızıl
әsgәr dayanıb, mәn qarın içinә çökürәm... qalanı maraqlı deyil,
mәgәr bu qurumuş, çәlimsiz, beli bükülmüş, yaman günә qalmış
qarı odur?
İki gün doğma stanitsada qaldı. Cәmi ikicә gün! Moskvaya
gedәrkәn tәrәddüd edirdi ki, baş çәksin, ya yox? Dostları yolundan
çәkindirdi, heç o özü dә qәtiyyәn istәmirdi. Ona görә yox ki,
orada birinci arvadının doğmaları yaşayır, bu, onu qorxutmurdu,
amma ürәyә daman şey ayrı cür olur. Qәfil belә bir dilxorçuluq,
belә bir iztirab... Asya bütün gecәni durmadan hönkürdü. O qorxdu:
“Nolub axı?” Әlbәttә, Asya izah elәyә bilmәdi. Özü özünü qınayırdı:
nәdi, sәfeh, ölürsәn? Müharibә qәhrәmanına nә ola bilәr ki?
Ordenlә tәzәcә tәltif olunub. Başına gәlәn isә hәmişәkidi: dava-
dalaşa girmәmәyә, kiminsә müdafiәsindә durmamağa sәbri çatmadı.
Daim kimisә müdafiә etmәli, kimisә şapalaqlamalıydı. O zaman –
iyirmi birinci ilin fevralında, kazaklar yeni әrzaq tәdarükü siyasәtindәn
narahat idilәr. Yenә üsyan ab-havası dolaşırdı. Dairәdә Vakulin
soyadlı birisi qalmaqal yaradırdı, onun tәrәfdarları qorxu yayırdılar,
o özü Miqulinin diviziyasından olan keçmiş kazak idi, şayiә yayırdı
ki, guya Miqulin qiyama qalxanlara başçılıq etmәk üçün Dona
qayıdıb. Miqulin isә ürәyi dәrdlә dolu olsa da, dinc vә rahat
şәkildә Qızıl Ordu süvari qoşununun baş müfәttişi fәxri vәzifәsinә
tәyinat almaq üçün Moskvaya yollanmışdı. Ona bu vәzifә lazım
idi! Hәm dә Dondan uzaqlarda. Ola bilәr ki, şayiәni Vakulin
deyil, kimsә bir başqası yaymışdı. İlk gün kazaklarla boğazını
yırta-yırta söhbәtlәr etdi, şikayәtlәrә qulaq asdı, qadınların göz
yaşlarını gördü, әrzaq tәdarükçülәri barәdә deyilәnlәri dinlәdi.
Miqulin arxasında duran qüvvәni hiss edirdi vә heç kimdәn qorx-
madan yerli nümayәndәlәri lәnәtlәyәrәk hәdәlәyirdi: “Moskvaya
231
