Page 166 - Yuri Trifonov
P. 166
i Trifonov
bayrağını tapdamasına etinasız yanaşa bilmirәm. Xәyalәn irәliyә
baxıb sosialist inqilabının mәhvini görürkәn, nikbin olmağa bir
әsas qalmır, mәn isә nadir hallarda sәhv edәn bir pessimistәm,
hesab edirәm ki, tәcili şәkildә bu tәdbirlәr tövsiyә olunmalıdı:
birinci – xüsusi korpusu yeni diviziyalarla güclәndirmәk; ikinci –
onun tәrkibinә tәmәl kimi 23-cü diviziyanı qatmaq... vә yaxud
mәni xalq nümayәndәliyinin doqquzuncu... çağırış ordu komandanı
tәyin etmәk... Cәbhәnin İH Şurasına stanitsa kazaklarının verdiklәri
әrizәlәri tәqdim etmişәm... kәndli şikayәt edәndә isә onu öldürdülәr.
Özünüz kimin әsl kommunist, kimin öz mәnfәәtini güdәn
olduğunu görürsünüz...”
Gecә saat üçdә bu qarma-qarışıq, qәzәbli, ümidsiz şeylәrdәn
baş açmaq çәtin idi, evә gәldikdә isә beynim yorulmuşdu, amma
dәhşәtli dәrәcәdә sevinirdim vә tez-tәlәsik Qalinanın çarpayısının
yanında oturub bu mәtni ucadan oxumağa başladım. Qalya birdәn
sözümü kәsәrәk: “Paşa, bu kimin üçünsә maraqlıdımı indi?”
soruşdu. Tәәccüblüdü, sanki hәmin Qalya deyildi. Onun hәmişә
marağı olub. Әgәr indi maraqsız gәlirsә, demәli, hәyatı tükәnir.
Başa salıram ki, o günlәrdә meydana gәlәn vә bizim cani-
dildәn inandığımız, insanların çox da fikir vermәdiyi, fәhm
etmәdiklәri o gerçәklik sındırılıb, havaya, işığa dönüb, amma
bugünkü günümüzәcәn gәlib çıxıb. Uşaqlar başa düşmür. Biz ki
axı bilirik. Belә deyil yәni? Biz axı bu sınmaları, әksolunmaları
aydınca görürük. Elә buna görә dә yarım әsrdәn sonra Miqulinin
mәhvinin sәbәbini başa düşmәk çox vacibdi. İnsanlar tәkcә
güllәyә tuş gәlmәklә, xәstәlik vә ya bәdbәxt hadisә nәticәsindә
hәlak olmur, hәm dә böyük qüvvәlәr toqquşur vә ölüm qığılcım
kimi sәpәlәnir. Qalya uzun-uzadı baxır, olmayan kimi uzun-
uzadı, dumanlı, dәrin baxışlarla... bu, vida demәkdi, üzü hәmişәlik
yaddaşıma köçür, yanağını yastığa söykәyib, çöhrәsi üzülmüş
haldadı, qanı qaçıb, yaxınlaşan ayrılığın soyuqluğu içindәdi,
ancaq baxışları oyur-oyur oynayır, adamı dәlib keçir... vә soruşur:
“Bәs nәyә görә mәn mәhv oluram?” Sakit pıçıltısı vә gülümsәmәklә
işarә etmәsi onu bildirir ki, cavab vermәmәk dә olar. Bu, elә-belә
bir sualdı – özünә, ya başqasına verilmiş olsun. İncik halda
deyirәm: “Sәn mәhv olmursan! Cәfәng şeylәr danışma, xahiş
166
bayrağını tapdamasına etinasız yanaşa bilmirәm. Xәyalәn irәliyә
baxıb sosialist inqilabının mәhvini görürkәn, nikbin olmağa bir
әsas qalmır, mәn isә nadir hallarda sәhv edәn bir pessimistәm,
hesab edirәm ki, tәcili şәkildә bu tәdbirlәr tövsiyә olunmalıdı:
birinci – xüsusi korpusu yeni diviziyalarla güclәndirmәk; ikinci –
onun tәrkibinә tәmәl kimi 23-cü diviziyanı qatmaq... vә yaxud
mәni xalq nümayәndәliyinin doqquzuncu... çağırış ordu komandanı
tәyin etmәk... Cәbhәnin İH Şurasına stanitsa kazaklarının verdiklәri
әrizәlәri tәqdim etmişәm... kәndli şikayәt edәndә isә onu öldürdülәr.
Özünüz kimin әsl kommunist, kimin öz mәnfәәtini güdәn
olduğunu görürsünüz...”
Gecә saat üçdә bu qarma-qarışıq, qәzәbli, ümidsiz şeylәrdәn
baş açmaq çәtin idi, evә gәldikdә isә beynim yorulmuşdu, amma
dәhşәtli dәrәcәdә sevinirdim vә tez-tәlәsik Qalinanın çarpayısının
yanında oturub bu mәtni ucadan oxumağa başladım. Qalya birdәn
sözümü kәsәrәk: “Paşa, bu kimin üçünsә maraqlıdımı indi?”
soruşdu. Tәәccüblüdü, sanki hәmin Qalya deyildi. Onun hәmişә
marağı olub. Әgәr indi maraqsız gәlirsә, demәli, hәyatı tükәnir.
Başa salıram ki, o günlәrdә meydana gәlәn vә bizim cani-
dildәn inandığımız, insanların çox da fikir vermәdiyi, fәhm
etmәdiklәri o gerçәklik sındırılıb, havaya, işığa dönüb, amma
bugünkü günümüzәcәn gәlib çıxıb. Uşaqlar başa düşmür. Biz ki
axı bilirik. Belә deyil yәni? Biz axı bu sınmaları, әksolunmaları
aydınca görürük. Elә buna görә dә yarım әsrdәn sonra Miqulinin
mәhvinin sәbәbini başa düşmәk çox vacibdi. İnsanlar tәkcә
güllәyә tuş gәlmәklә, xәstәlik vә ya bәdbәxt hadisә nәticәsindә
hәlak olmur, hәm dә böyük qüvvәlәr toqquşur vә ölüm qığılcım
kimi sәpәlәnir. Qalya uzun-uzadı baxır, olmayan kimi uzun-
uzadı, dumanlı, dәrin baxışlarla... bu, vida demәkdi, üzü hәmişәlik
yaddaşıma köçür, yanağını yastığa söykәyib, çöhrәsi üzülmüş
haldadı, qanı qaçıb, yaxınlaşan ayrılığın soyuqluğu içindәdi,
ancaq baxışları oyur-oyur oynayır, adamı dәlib keçir... vә soruşur:
“Bәs nәyә görә mәn mәhv oluram?” Sakit pıçıltısı vә gülümsәmәklә
işarә etmәsi onu bildirir ki, cavab vermәmәk dә olar. Bu, elә-belә
bir sualdı – özünә, ya başqasına verilmiş olsun. İncik halda
deyirәm: “Sәn mәhv olmursan! Cәfәng şeylәr danışma, xahiş
166
