Page 156 - Yuri Trifonov
P. 156
i Trifonov
tәk bircә nәfәr çarәsizdәn başqa – tәsir etmәyәn ildırımsürәtli bir
hadisә baş verir vә bu olay mәnim yaddaşıma bıçaq kimi sancılır.
Müharibәnin tüğyan edәn fırtınasında hәmin sәfilin tәsadüfi
ölümü... Görәsәn, niyә o, özündәn çıxaraq, әlimauzerli adamın
üstünә atılıb çığır-bağır salırdı? Tutması tutmuşdu, başı çönmüşdü.
“Vәhşi! Yox ol! Cәhәnnәm ol!” – qışqırırdı vә yaralının әlini
qamarlamışdı, onunsa әli, görünür, ağrıyırdı, elә bil o da bir anlıq
ağlını itirdi, mauzeri seminariyaçıya boşaltdı. Şura dәrhal onun
hәbs olunmasını әmr etdi. Yadıma gәlmir, sonra onun başına nә
gәldi. Daha sonra buraları tәrk edib, meşәylә qәrbә sarı gedәn
Miqulini tutmaq üçün iş başladı...
Bir şeydәn ki uzun müddәt qorxub-hürkürsәn, o dәhşәtli şey
mütlәq baş verir. Bәs o nәdi elә? İlk dәqiqәlәrdә inandım, sonra
şübhәlәrim oyandı, daha sonra gah inandım, gah da yox. Uzun
ömür vә sonu görünmәyәn çәkişmәlәr, indi isә budu, qocalıq –
Vera demişkәn, “zibil qocalıq” (bunu atasına deyil, onu cin atına
mindirmiş başqa bir qocaya demişdi)... Hәyatın bitib-tükәndiyi
qaynar Bor gecәsi adama heç nә lazım olmur, yuxusuzluğa qarşı
hәb dә kömәk elәmir, eh, o nәyә yarayır ki, qaçılması mümkünsüz
olan yuxu yaxınlıqdadı. Hә, indi özünә cavab ver: o, niyә belә
elәdi? Mәqalә-filan, xatirә әbәdilәşdirmәk, Serafimoviç şәhәrindә
küçә... bütün bunlar әhәmiyyәtsiz olmuşdu, әsl, böyük hәqiqәt
lazım deyildi, kiçik bir gerçәklik gәrәk idi, ucadan söylәnilәni
yox – gizlincә deyilәni: niyә?
Budur, üstünә yapışdırılmış düzbucaqlı kalka kağızında
“Hamısı S.K.Miqulin haqqında” yazılmış nimdaş karton qovluq.
Bütün ötüb-keçәn illәr әrzindә toplanmış vәrәqlәr, dәftәrlәr,
mәktublar, sәnәdlәrin surәtlәri... Bir daha. Nәyә görә indi olmasın?
Nәyә görә gecә saat ikidә yox? Axı yuxu әrşә çәkilib. Gözlәri
qorumaq axmaqlıqdı, tezliklә onlar gәrәk olmayacaq.
Geriyә! Bir neçә aylıq geriyә! Baş verәnlәri anlamaq üçün.
Ürәyim qırılmışdı. Küt vә әzab verәn bir ağrı vardı içimdә... Biz
martda ayrılmışdıq. Onu Serpuxov, sonra Smolensk, Belarus-
Litva ordusuna keçirmişdilәr, mәnasız bir sürgün idi, belә ki, o
zaman ordu әmәliyyatlar aparmırdı. Bu, Donda yerin-göyün od
tutub yandığı, çat verib dağıldığı çağlar idi. Denikin hücumdaydı,
156
tәk bircә nәfәr çarәsizdәn başqa – tәsir etmәyәn ildırımsürәtli bir
hadisә baş verir vә bu olay mәnim yaddaşıma bıçaq kimi sancılır.
Müharibәnin tüğyan edәn fırtınasında hәmin sәfilin tәsadüfi
ölümü... Görәsәn, niyә o, özündәn çıxaraq, әlimauzerli adamın
üstünә atılıb çığır-bağır salırdı? Tutması tutmuşdu, başı çönmüşdü.
“Vәhşi! Yox ol! Cәhәnnәm ol!” – qışqırırdı vә yaralının әlini
qamarlamışdı, onunsa әli, görünür, ağrıyırdı, elә bil o da bir anlıq
ağlını itirdi, mauzeri seminariyaçıya boşaltdı. Şura dәrhal onun
hәbs olunmasını әmr etdi. Yadıma gәlmir, sonra onun başına nә
gәldi. Daha sonra buraları tәrk edib, meşәylә qәrbә sarı gedәn
Miqulini tutmaq üçün iş başladı...
Bir şeydәn ki uzun müddәt qorxub-hürkürsәn, o dәhşәtli şey
mütlәq baş verir. Bәs o nәdi elә? İlk dәqiqәlәrdә inandım, sonra
şübhәlәrim oyandı, daha sonra gah inandım, gah da yox. Uzun
ömür vә sonu görünmәyәn çәkişmәlәr, indi isә budu, qocalıq –
Vera demişkәn, “zibil qocalıq” (bunu atasına deyil, onu cin atına
mindirmiş başqa bir qocaya demişdi)... Hәyatın bitib-tükәndiyi
qaynar Bor gecәsi adama heç nә lazım olmur, yuxusuzluğa qarşı
hәb dә kömәk elәmir, eh, o nәyә yarayır ki, qaçılması mümkünsüz
olan yuxu yaxınlıqdadı. Hә, indi özünә cavab ver: o, niyә belә
elәdi? Mәqalә-filan, xatirә әbәdilәşdirmәk, Serafimoviç şәhәrindә
küçә... bütün bunlar әhәmiyyәtsiz olmuşdu, әsl, böyük hәqiqәt
lazım deyildi, kiçik bir gerçәklik gәrәk idi, ucadan söylәnilәni
yox – gizlincә deyilәni: niyә?
Budur, üstünә yapışdırılmış düzbucaqlı kalka kağızında
“Hamısı S.K.Miqulin haqqında” yazılmış nimdaş karton qovluq.
Bütün ötüb-keçәn illәr әrzindә toplanmış vәrәqlәr, dәftәrlәr,
mәktublar, sәnәdlәrin surәtlәri... Bir daha. Nәyә görә indi olmasın?
Nәyә görә gecә saat ikidә yox? Axı yuxu әrşә çәkilib. Gözlәri
qorumaq axmaqlıqdı, tezliklә onlar gәrәk olmayacaq.
Geriyә! Bir neçә aylıq geriyә! Baş verәnlәri anlamaq üçün.
Ürәyim qırılmışdı. Küt vә әzab verәn bir ağrı vardı içimdә... Biz
martda ayrılmışdıq. Onu Serpuxov, sonra Smolensk, Belarus-
Litva ordusuna keçirmişdilәr, mәnasız bir sürgün idi, belә ki, o
zaman ordu әmәliyyatlar aparmırdı. Bu, Donda yerin-göyün od
tutub yandığı, çat verib dağıldığı çağlar idi. Denikin hücumdaydı,
156
