Page 73 - tomas
P. 73
Dünyanın hörümçək toru
dәli olar, – deyir. – Bir dә görürsәn, gecәnin bir alәmi yuxudan
ağlaya-ağlaya, çığıra-çığıra oyanır… hamımız elә bilirik, dәli
olub!
Bunu eşidәndә:
– Aha… – dedim atana, – indi görürsәn ki?.. Burda deyiblәr
a-a... “soğan yemәmisәn, için niyә göynәyir?..”
– Hә, – deyir, – mәnә dә elә gәlir, o, çox şeyi unutmaq
istәyirdi… amma vicdanında o qәdәr cinayәt vardı ki, onları unut-
maq sadәcә mümkün deyil. Bütün bunlar natәmiz vicdanın әzab-
larıdı. Әgәr günlәrin bir günü, – deyir, – özünü öldürsә, heç tәәc-
cüblәnmәrәm.
…әvvәl-әvvәl adama elә gәlirdi ki, hәr şey qaydasına düşüb…
o, polisdәn çıxdı, din yolunu seçdi, Allaha tapındı… dualar
oxudu, qatı dindara çevrildi… hәr bazar kafedradan sidq-ürәkdәn
hamıya “amin!..” deyirdi… …bәli-bәli... gör bir nәlәr olur…
sonra alverә girişdi... necәdi sәninçün?.. Yekә maşınında şәhәrin
mәrkәziylә hәrlәnirdi… Hensli dә әlaltından xırıd elәyirdi...
mәnә elә gәlir, o vaxt o, bizim hamımız kimi әmәlli pul qazandı… ya
da elә bildi ki, qazanıb...
…yadıma gәlir, Brayandan bu sahәlәri alanda o dedi ki,
Hensli ilә iki-üç işdә ortaq olublar vә olsun ki, Brayanın ürәyinә
yatmışdı… çünki onun barәsindә lovğa-lovğa danışırdı…
– Sizә deyim ki, – deyir, – Hensli hәddindәn artıq abırlı
adamdı. Onunla nә qәdәr münasibәtdә olmuşamsa, – deyir, –
hәlә bircә dәfә ağzından qadın yanında deyilәsi olmayan bir söz
eşitmәmişәm.
– Hm… – özlüyümdә fikirlәşirәm. – Әfsuslar olsun ki,
zaman dәyişir.
…belә fikirlәşdim, amma ona, әlbәttә ki, heç nә demәdim…
necә olsa, dinlәmәk daha maraqlıdı…
– Hә, – deyir, – onunla oturub-durandan sonra başa düşdüm
ki, namuslu vә abırlı adamdı. Bu, bir yana qalsın, onu hәr bazar
kilsәdә – daimi yerindә görә bilәrsiniz.
…sözündәn belә çıxırdı ki, heç vaxt mәktәbә getmәyәn bu
adamın Bibliyanı bu qәdәr mükәmmәl bilmәsi böyük hünәrdi...
73
dәli olar, – deyir. – Bir dә görürsәn, gecәnin bir alәmi yuxudan
ağlaya-ağlaya, çığıra-çığıra oyanır… hamımız elә bilirik, dәli
olub!
Bunu eşidәndә:
– Aha… – dedim atana, – indi görürsәn ki?.. Burda deyiblәr
a-a... “soğan yemәmisәn, için niyә göynәyir?..”
– Hә, – deyir, – mәnә dә elә gәlir, o, çox şeyi unutmaq
istәyirdi… amma vicdanında o qәdәr cinayәt vardı ki, onları unut-
maq sadәcә mümkün deyil. Bütün bunlar natәmiz vicdanın әzab-
larıdı. Әgәr günlәrin bir günü, – deyir, – özünü öldürsә, heç tәәc-
cüblәnmәrәm.
…әvvәl-әvvәl adama elә gәlirdi ki, hәr şey qaydasına düşüb…
o, polisdәn çıxdı, din yolunu seçdi, Allaha tapındı… dualar
oxudu, qatı dindara çevrildi… hәr bazar kafedradan sidq-ürәkdәn
hamıya “amin!..” deyirdi… …bәli-bәli... gör bir nәlәr olur…
sonra alverә girişdi... necәdi sәninçün?.. Yekә maşınında şәhәrin
mәrkәziylә hәrlәnirdi… Hensli dә әlaltından xırıd elәyirdi...
mәnә elә gәlir, o vaxt o, bizim hamımız kimi әmәlli pul qazandı… ya
da elә bildi ki, qazanıb...
…yadıma gәlir, Brayandan bu sahәlәri alanda o dedi ki,
Hensli ilә iki-üç işdә ortaq olublar vә olsun ki, Brayanın ürәyinә
yatmışdı… çünki onun barәsindә lovğa-lovğa danışırdı…
– Sizә deyim ki, – deyir, – Hensli hәddindәn artıq abırlı
adamdı. Onunla nә qәdәr münasibәtdә olmuşamsa, – deyir, –
hәlә bircә dәfә ağzından qadın yanında deyilәsi olmayan bir söz
eşitmәmişәm.
– Hm… – özlüyümdә fikirlәşirәm. – Әfsuslar olsun ki,
zaman dәyişir.
…belә fikirlәşdim, amma ona, әlbәttә ki, heç nә demәdim…
necә olsa, dinlәmәk daha maraqlıdı…
– Hә, – deyir, – onunla oturub-durandan sonra başa düşdüm
ki, namuslu vә abırlı adamdı. Bu, bir yana qalsın, onu hәr bazar
kilsәdә – daimi yerindә görә bilәrsiniz.
…sözündәn belә çıxırdı ki, heç vaxt mәktәbә getmәyәn bu
adamın Bibliyanı bu qәdәr mükәmmәl bilmәsi böyük hünәrdi...
73
