Page 286 - tomas
P. 286
as Vulf
hissi isә uzunboylunun dözmәli olduğu şeylәrdәn әn pisidi, bu,
onun ruhu üzәrindә әn pis tәhqirdi. Çünki mәhz hәmin vaxt
tәbiәtin bәxşişi sayılan cisminә nifrәt elәyib, hәmin nifrәtin
tәzahürüylә özünü ayaqlar altına saldı, içindәki insanı tәhqirә
mәruz qoydu. Axı öz cismindәn iyrәnmәk sonsuz sәbrini axıracan
sınamaq mümkün olan sәdaqәtli, amma çirkin dosta bәslәnilәn
abırsız hiddәtә oxşayır. O da – bu sәdaqәtli, çirkin dost, bu
yaramaz tәkadamlıq kamera da – dözür, onu hәr yerdә, bütün
dәlisov, coşqun yürüşlәrdә müşayiәt dә elәyir, hәmin adama
hamıdan artıq xidmәt dә göstәrir, üstәlik, yağdırdığı zәrbәlәrdәn,
tәhqirlәrdәn dә әziyyәt çәkir. O, dәlilik tutmalarını, ehtiras
partlayışlarını, küt boşalmanı, zәdәlәri, ürәkbulanmaları, ağrıları
öz üzәrinә qәbul elәyir. Әsl dost – iddiasız, xeyirxah, sәni
hamıdan çox sevәn, sәni heç bir fәlakәtdә tәrk elәmәyәn, sәnin
dava-dalaşların zamanı arxanda sarsılmadan durandı: sәnin
әyyaşlığının, acgözlüyünün ağırlığı onun üzәrinә düşür, sәn ağır
vәziyyәtlә üzlәşәndә onu döyürlәr, sәninlә birgә kandarları yağır
elәyәn odu, hәr dәfә sәn pillәkәndәn dığırladılanda pillәlәri sayan
odu. Hәr dәfә dә sәn onu – öz müdafiәçini – tәzәdәn öz qarşında
gözlәri yenidәn işığa, sağlam ağla açılan halda görürsәn, ona
dәliliyinin qurbanını tapan dәli nәzәrlәriylә baxırsan. Budur,
bax yenә buradadı, özünә gәlәn adamın qabağında dayanıb әzil-
miş, şişmiş dodaqlarını әyir, kәdәrli üzrxahlıq yumoru ilә deyir:
– Belә-belә işlәr… Amma hәr halda, bir yerdәyik.
“Uzun”un qismәtinә düşәn ağır, amma qiymәtli tәcrübә
qәribәdi. Çünki bütün zәhmәtin, axıtdığı tәrin, acı әzab-әziyyәtlәrin
nәticәsindә sәrt insansevәrlik elminә vaqif olur. O, dünyada heç
kәsә qismәt olmayan xüsusi, qüssәli müdrikliyә oxşayan bir şey
qazanır. Taleyinin qәribә, qorxunc sirri onu elә hәmin vәziyyәtә
görә aralı düşdüyü hәmin adamlarla da yaxınlaşdırır. Uzunboylu
adam nә vaxtsa elә bil düz burnunun ucunda örtülәn elә hәmin
qapıdan hәyata daxil olur: o, yer adamıdı, elә hamı kimidi, mәhz
öz adiliyi sayәsindә hamıdan adi adamdı. Nәhәng adam istәsә
dә, dünyadan yox ola, hәyatdan qaça bilmәz. Hәyatın qovduğu
adam elә hәyatın da әsarәtindәdi; hara qaçsa, hәyat onu haqlaya-
286
hissi isә uzunboylunun dözmәli olduğu şeylәrdәn әn pisidi, bu,
onun ruhu üzәrindә әn pis tәhqirdi. Çünki mәhz hәmin vaxt
tәbiәtin bәxşişi sayılan cisminә nifrәt elәyib, hәmin nifrәtin
tәzahürüylә özünü ayaqlar altına saldı, içindәki insanı tәhqirә
mәruz qoydu. Axı öz cismindәn iyrәnmәk sonsuz sәbrini axıracan
sınamaq mümkün olan sәdaqәtli, amma çirkin dosta bәslәnilәn
abırsız hiddәtә oxşayır. O da – bu sәdaqәtli, çirkin dost, bu
yaramaz tәkadamlıq kamera da – dözür, onu hәr yerdә, bütün
dәlisov, coşqun yürüşlәrdә müşayiәt dә elәyir, hәmin adama
hamıdan artıq xidmәt dә göstәrir, üstәlik, yağdırdığı zәrbәlәrdәn,
tәhqirlәrdәn dә әziyyәt çәkir. O, dәlilik tutmalarını, ehtiras
partlayışlarını, küt boşalmanı, zәdәlәri, ürәkbulanmaları, ağrıları
öz üzәrinә qәbul elәyir. Әsl dost – iddiasız, xeyirxah, sәni
hamıdan çox sevәn, sәni heç bir fәlakәtdә tәrk elәmәyәn, sәnin
dava-dalaşların zamanı arxanda sarsılmadan durandı: sәnin
әyyaşlığının, acgözlüyünün ağırlığı onun üzәrinә düşür, sәn ağır
vәziyyәtlә üzlәşәndә onu döyürlәr, sәninlә birgә kandarları yağır
elәyәn odu, hәr dәfә sәn pillәkәndәn dığırladılanda pillәlәri sayan
odu. Hәr dәfә dә sәn onu – öz müdafiәçini – tәzәdәn öz qarşında
gözlәri yenidәn işığa, sağlam ağla açılan halda görürsәn, ona
dәliliyinin qurbanını tapan dәli nәzәrlәriylә baxırsan. Budur,
bax yenә buradadı, özünә gәlәn adamın qabağında dayanıb әzil-
miş, şişmiş dodaqlarını әyir, kәdәrli üzrxahlıq yumoru ilә deyir:
– Belә-belә işlәr… Amma hәr halda, bir yerdәyik.
“Uzun”un qismәtinә düşәn ağır, amma qiymәtli tәcrübә
qәribәdi. Çünki bütün zәhmәtin, axıtdığı tәrin, acı әzab-әziyyәtlәrin
nәticәsindә sәrt insansevәrlik elminә vaqif olur. O, dünyada heç
kәsә qismәt olmayan xüsusi, qüssәli müdrikliyә oxşayan bir şey
qazanır. Taleyinin qәribә, qorxunc sirri onu elә hәmin vәziyyәtә
görә aralı düşdüyü hәmin adamlarla da yaxınlaşdırır. Uzunboylu
adam nә vaxtsa elә bil düz burnunun ucunda örtülәn elә hәmin
qapıdan hәyata daxil olur: o, yer adamıdı, elә hamı kimidi, mәhz
öz adiliyi sayәsindә hamıdan adi adamdı. Nәhәng adam istәsә
dә, dünyadan yox ola, hәyatdan qaça bilmәz. Hәyatın qovduğu
adam elә hәyatın da әsarәtindәdi; hara qaçsa, hәyat onu haqlaya-
286
