Page 268 - tomas
P. 268
as Vulf
şeydәn xәbәrdar olub: bütün mәsәlәlәrә baş vurub, bütün cavabları
tapıb, görmәli olduğu bütün işlәri – hәyatın, zamanın, arvadının,
qohumlarının, dünyanın işlәrini görüb. Amma – İlahi! – nәyә
görә, nәyә görә? Dәyәrdimi? O, tәzәdәn nәzәrlәrini böyük zalın
rәngi solmuş әzәmәtinә yönәltdi, soyuq mavi gözlәri bir anlığa
şübhәlәr örtüyünü dumanlandırdı. Ceymsә içindә yaşamaq üçün
ev lazım idi – elә deyilmi? – yәni isti, işıqlı, özünü rahat,
tәhlükәsiz saydığı yer lazım idi. Hәm dә buna iddia elәmәk üçün
bütün әsasları – var-dövlәt, ağıl, cәsarәt, iradә… – vardı, düz
deyildimi? Nәticәdәsә olan budur? Yәqin, hәyatda haradasa, nә
cürsә sәhv elәyib, nәyisә nәzәrdәn qaçırıb. Amma harada? Nәyi?
Nәdә, harada uğursuzluğa düçar olub?
Ceyms öz dövründә, öz nәslindә adi adam idi – tәkcә çatdığı
sәviyyәyә görә yox, hәm dә xarakterinә, namuslu olduğuna,
tәbiәtinin bütövlüyünә, dәyanәtinә görә. Bununla belә, әtrafında
әllәri rüşvәtxorluğa öyrәşmiş insafsız yankilәr qaynaşırdılar. O,
bir vaxtlar öz nәslinin әn yaxşılarından idi. Bu gün Amerikada
var-dövlәt, hakimiyyәt, qәddarlıq sayәsindә başgicәllәndirici
yüksәkliyә qalxmış görkәmli adamlar çoxdu. Ceyms hәmin
adamların çoxunun hansı çirkabla, rüsvayçılıqla lәkәlәndiklәrini
bilir, çünki hәmin adları daşıyan şәxslәr mәrhәmәtsizcәsinә bütün
insani şeylәri tapdalayır, öz yaxınlarını mәhv elәyir, öz ölkәlәrini
utanıb-çәkinmәdәn satırdılar. O adlar gәlәcәk nәsillәrin burnunda
üfunәt qoxusuna çevrilәcәk, qismәtlәrinә onlardan miras almaq
bәdbәxtliyi düşmüş uşaqların, nәvәlәrin üzәrinә rüsvayçılıq,
söyüş kimi düşәcәk. O vaxt Ceymsin adı sevinc dolu saflıqla
bәrq vuracaq, onun üzәrindә rüsvayçı çürüntünün bir lәkәsini dә
tapmaq mümkün olmayacaq – bunu bilir. Amma hәr halda, nәsә
düzgün deyil. Nә?
O, daim şikayәtlәnәn adam deyildi; cәsur, döyüşkәn kişi idi,
anlayırdı ki, sәhv nәdә olur-olsun, ulduzlar yox, әziz Brut, biz
özümüz günahkarıq!1 Amma (Ceymsin baxışları çaşqın, tutqun
1U.Şekspir. “Yuli Sezar” (I şәkil, II sәhnә). “Әziz Brut, qula çevrildiyimizә
görә ulduzlar yox, özümüz günahkarıq”.
268
şeydәn xәbәrdar olub: bütün mәsәlәlәrә baş vurub, bütün cavabları
tapıb, görmәli olduğu bütün işlәri – hәyatın, zamanın, arvadının,
qohumlarının, dünyanın işlәrini görüb. Amma – İlahi! – nәyә
görә, nәyә görә? Dәyәrdimi? O, tәzәdәn nәzәrlәrini böyük zalın
rәngi solmuş әzәmәtinә yönәltdi, soyuq mavi gözlәri bir anlığa
şübhәlәr örtüyünü dumanlandırdı. Ceymsә içindә yaşamaq üçün
ev lazım idi – elә deyilmi? – yәni isti, işıqlı, özünü rahat,
tәhlükәsiz saydığı yer lazım idi. Hәm dә buna iddia elәmәk üçün
bütün әsasları – var-dövlәt, ağıl, cәsarәt, iradә… – vardı, düz
deyildimi? Nәticәdәsә olan budur? Yәqin, hәyatda haradasa, nә
cürsә sәhv elәyib, nәyisә nәzәrdәn qaçırıb. Amma harada? Nәyi?
Nәdә, harada uğursuzluğa düçar olub?
Ceyms öz dövründә, öz nәslindә adi adam idi – tәkcә çatdığı
sәviyyәyә görә yox, hәm dә xarakterinә, namuslu olduğuna,
tәbiәtinin bütövlüyünә, dәyanәtinә görә. Bununla belә, әtrafında
әllәri rüşvәtxorluğa öyrәşmiş insafsız yankilәr qaynaşırdılar. O,
bir vaxtlar öz nәslinin әn yaxşılarından idi. Bu gün Amerikada
var-dövlәt, hakimiyyәt, qәddarlıq sayәsindә başgicәllәndirici
yüksәkliyә qalxmış görkәmli adamlar çoxdu. Ceyms hәmin
adamların çoxunun hansı çirkabla, rüsvayçılıqla lәkәlәndiklәrini
bilir, çünki hәmin adları daşıyan şәxslәr mәrhәmәtsizcәsinә bütün
insani şeylәri tapdalayır, öz yaxınlarını mәhv elәyir, öz ölkәlәrini
utanıb-çәkinmәdәn satırdılar. O adlar gәlәcәk nәsillәrin burnunda
üfunәt qoxusuna çevrilәcәk, qismәtlәrinә onlardan miras almaq
bәdbәxtliyi düşmüş uşaqların, nәvәlәrin üzәrinә rüsvayçılıq,
söyüş kimi düşәcәk. O vaxt Ceymsin adı sevinc dolu saflıqla
bәrq vuracaq, onun üzәrindә rüsvayçı çürüntünün bir lәkәsini dә
tapmaq mümkün olmayacaq – bunu bilir. Amma hәr halda, nәsә
düzgün deyil. Nә?
O, daim şikayәtlәnәn adam deyildi; cәsur, döyüşkәn kişi idi,
anlayırdı ki, sәhv nәdә olur-olsun, ulduzlar yox, әziz Brut, biz
özümüz günahkarıq!1 Amma (Ceymsin baxışları çaşqın, tutqun
1U.Şekspir. “Yuli Sezar” (I şәkil, II sәhnә). “Әziz Brut, qula çevrildiyimizә
görә ulduzlar yox, özümüz günahkarıq”.
268
