Page 259 - tomas
P. 259
Şir səhərçağı
“yumulan gözlәrini ovxalamaq”la, “mürgünün sonuncu möhkәm
bağlarını qırmaq”la yuxudan çıxmaq, harada olduğunu aydınlaş-
dırmaq… – boş şeylәrdi! Bir tәkanla oyanmaq lazımdı! Dәqiq
surәtdә üzә çıxmaq lazımdı! Elә gözlәrin açılan andaca bütün
bunlarla haqq-hesabı üzmәk lazımdı! Qalxmaq, işә başlamaq
lazımdı: gün başlayır, gecә bitib, yuxu zamanı ötüb-keçib!
Ceyms mәhz belә oyanırdı. O, boyca hündür deyildi, әzәlәliydi,
yetmiş dörd yaşı, soyuq, davakar sifәti vardı. Sifәti qaba deyildi,
qәtiyyәn qәddar, hiddәtli, qәzәbli deyildi – kifayәt qәdәr xoşagәlәn,
açıq-aşkar qәtiyyәtli, elә o qәdәr dә açıq-aşkar davakar sifәt idi.
Ceymsin çox mәnalı – kәskin cizgilәri olan canlı sifәti
yetәrincә sәrt nәzәrә çarpırdı. Gözlәri mavi, baxışları ciddi, polad
kimi soyuq idi. Ağ saçları elә bığı kimi qısa vurulmuşdu. Burnu
uzun, soyuq, sanki süniydi, üzünün bütün quruluşu da azacıq
batıqdı, sәrt, düz dodaqlarının künclәrisә daim güclә sezilәn, heç
vaxt çәkilmәyәn istehzalı eyhamı – kinsiz, ehtiraslı, sәrt, soyuq,
acı tәbәssümü – gizlәdirdi. Bu, qorxuya nifrәt elәyәn, qorxaqları
görmәyә gözü olmayan adamın sifәtiydi, başqalarının üzünә
hörmәtlә baxmağa qadir olan, o soyuq poladın tәzyiqi altında
sifәti titrәyәnlәri, nәzәrini qaçıranları heçә saymayan adamın
sifәtiydi. Belә sifәtin sahibi nifrәt elәdiyinә, görmәk istәmәdiyinә
qarşı qәddar, rәhmsiz, tәkәbbürlü ola bilәr, hәrdәnbir әdalәtsiz
ola bilәr, amma yaramaz ola bilmәz.
Ceyms geniş açılmış, artıq yuxu-filan olmayan soyuq-mavi
gözlәrini tavana zillәyib bir anlığa hәrәkәtsiz dayandı. Sonra
saata baxdı. Sәkkizә bir neçә dәqiqә qalırdı – qalxmaq üçün
özünә bu vaxtı tәyin elәmişdi. Son әlli il әrzindә: şәhәrdә olanda,
hәr sәhәr eyni vaxtda qalxırdı, şәhәrdәn kәnardasa iş günlәrindә
bir saat on beş dәqiqә tez dururdu. Gecә köynәyinin qoltuğunun
altını әliylә yoxlayıb fikirli-fikirli tüklü sinәsini qaşıdı. Ömrü
boyu gecә köynәyindә yatmışdı. İş günü әrzindә paltarın yaratdığı
narahatlıq, onsuz da, bәs elәyirdi. Çarpayıya uzananda başdan-
ayağa parlaq-yaşıl zolaqlarla bәzәnmiş sarsaq mәzhәkәçi kostyu-
munu geyinmirdi, özünü, un kisәsi kimi, qarnının üstündәn
kәndirlә bağlamırdı, ayaqlarını şalvarına dürtmürdü. Yox! Şalvarı
259
“yumulan gözlәrini ovxalamaq”la, “mürgünün sonuncu möhkәm
bağlarını qırmaq”la yuxudan çıxmaq, harada olduğunu aydınlaş-
dırmaq… – boş şeylәrdi! Bir tәkanla oyanmaq lazımdı! Dәqiq
surәtdә üzә çıxmaq lazımdı! Elә gözlәrin açılan andaca bütün
bunlarla haqq-hesabı üzmәk lazımdı! Qalxmaq, işә başlamaq
lazımdı: gün başlayır, gecә bitib, yuxu zamanı ötüb-keçib!
Ceyms mәhz belә oyanırdı. O, boyca hündür deyildi, әzәlәliydi,
yetmiş dörd yaşı, soyuq, davakar sifәti vardı. Sifәti qaba deyildi,
qәtiyyәn qәddar, hiddәtli, qәzәbli deyildi – kifayәt qәdәr xoşagәlәn,
açıq-aşkar qәtiyyәtli, elә o qәdәr dә açıq-aşkar davakar sifәt idi.
Ceymsin çox mәnalı – kәskin cizgilәri olan canlı sifәti
yetәrincә sәrt nәzәrә çarpırdı. Gözlәri mavi, baxışları ciddi, polad
kimi soyuq idi. Ağ saçları elә bığı kimi qısa vurulmuşdu. Burnu
uzun, soyuq, sanki süniydi, üzünün bütün quruluşu da azacıq
batıqdı, sәrt, düz dodaqlarının künclәrisә daim güclә sezilәn, heç
vaxt çәkilmәyәn istehzalı eyhamı – kinsiz, ehtiraslı, sәrt, soyuq,
acı tәbәssümü – gizlәdirdi. Bu, qorxuya nifrәt elәyәn, qorxaqları
görmәyә gözü olmayan adamın sifәtiydi, başqalarının üzünә
hörmәtlә baxmağa qadir olan, o soyuq poladın tәzyiqi altında
sifәti titrәyәnlәri, nәzәrini qaçıranları heçә saymayan adamın
sifәtiydi. Belә sifәtin sahibi nifrәt elәdiyinә, görmәk istәmәdiyinә
qarşı qәddar, rәhmsiz, tәkәbbürlü ola bilәr, hәrdәnbir әdalәtsiz
ola bilәr, amma yaramaz ola bilmәz.
Ceyms geniş açılmış, artıq yuxu-filan olmayan soyuq-mavi
gözlәrini tavana zillәyib bir anlığa hәrәkәtsiz dayandı. Sonra
saata baxdı. Sәkkizә bir neçә dәqiqә qalırdı – qalxmaq üçün
özünә bu vaxtı tәyin elәmişdi. Son әlli il әrzindә: şәhәrdә olanda,
hәr sәhәr eyni vaxtda qalxırdı, şәhәrdәn kәnardasa iş günlәrindә
bir saat on beş dәqiqә tez dururdu. Gecә köynәyinin qoltuğunun
altını әliylә yoxlayıb fikirli-fikirli tüklü sinәsini qaşıdı. Ömrü
boyu gecә köynәyindә yatmışdı. İş günü әrzindә paltarın yaratdığı
narahatlıq, onsuz da, bәs elәyirdi. Çarpayıya uzananda başdan-
ayağa parlaq-yaşıl zolaqlarla bәzәnmiş sarsaq mәzhәkәçi kostyu-
munu geyinmirdi, özünü, un kisәsi kimi, qarnının üstündәn
kәndirlә bağlamırdı, ayaqlarını şalvarına dürtmürdü. Yox! Şalvarı
259
