Page 250 - tomas
P. 250
as Vulf
Çikamoqada ayın on yeddisindә mövqe tutduq. Yankilәr on
sәkkizindә gәlib meşәdә bizimlә üzbәüz yerlәşdilәr. Arxamızda
Lukaut-Mauntin dağı, bir dә Çikamoqa çayı vardı. Yankilәr qarşı
tәrәfimizdә, tәpәlikdә, arxaları Mişneri-Ric tәpәlәrinә – tәpәlәr
onların şәrq tәrәfindәydi – sarı dururdular.
Çikamoqadakı döyüş sidr meşәliyindә gedirdi. Bildiyim
qәdәr, hәmin meşәliyin uzunluğu üç, eni isә iki mildi. İki gündü
ki, bütün meşәlikdә – gah burada, gah orada döyüşürdük. Döyüş
başlayanda sidr meşәliyi elә qalın idi ki, bir yerinә bıçaq
saplasaydın, yerindәcә qalardı. Döyüşün axırına yaxınsa güllәlәr,
mәrmilәr meşәni elә biçmişdi ki, yüz addım aralıdakı qara әfi
ilanı adi gözlә dә görmәk olardı. Düyüşdәn sonra hәmin meşәyә
baxanda sәnә elә gәlir ki, bir gün әvvәl bura uçub gәlsәydi,
dırnaq böyüklüyündә milçәkquşu da tikә-tikә olardı. Bununla
belә, sidr meşәliyinә girәnlәrin yarısından çoxu oradan salamat
çıxdı. İnanmaq olmur ki, bu, hәqiqәtdi. Amma mәn oradaydım,
hәr şeyi dә öz gözlәrimlә görmüşәm.
***
Gecәyarısından sonra – yәqin, saat ikiyә yaxın olardı, biz dә
sabahkı döyüşü gözlәyә-gözlәyә yuxuya getmişdik – Cim mәni
oyatdı. Dәrhal oyandım – bu artıq vәrdişә çevrilmişdi – hәlә
zülmәt qaranlıq olmasına baxmayaraq, onu o dәqiqә tanıdım.
Rәngi ağarmışdı, elә bil xәyal idi; axırıncı kampaniya müddәtindә
talaşa kimi qurumuşdu. Qaranlıqda sifәti kağız kimi ağarırdı.
– Con, eşidirsәn, – dillәndi, barmaqlarıyla әlimә bәrk vurdu,
әlim ağrıdan zoqquldadı. – Con! Mәn onu gördüm! O, yenә
buradaydı!
Sәnә deyim, bunu elә söylәdi ki, ürәyim qopdu. Deyirlәr, biz –
Pentland camaatı – mövhumatçıyıq, bәlkә dә, belәdi. Söylәyirlәr
ki, bir dәfә qürub çağında bizimkilәr qardaşım Corcu görüblәr, –
tәpәnin üstünә qalxırmış, – qocalar da, cavanlar da artırmalara
tökülüşüblәr, Corcun tәpәnin üstünә qalxdığına, ağacın arxasına
dönüb gözdәn itdiyinә baxıblar. Sanki onu torpaq udub. On
250
Çikamoqada ayın on yeddisindә mövqe tutduq. Yankilәr on
sәkkizindә gәlib meşәdә bizimlә üzbәüz yerlәşdilәr. Arxamızda
Lukaut-Mauntin dağı, bir dә Çikamoqa çayı vardı. Yankilәr qarşı
tәrәfimizdә, tәpәlikdә, arxaları Mişneri-Ric tәpәlәrinә – tәpәlәr
onların şәrq tәrәfindәydi – sarı dururdular.
Çikamoqadakı döyüş sidr meşәliyindә gedirdi. Bildiyim
qәdәr, hәmin meşәliyin uzunluğu üç, eni isә iki mildi. İki gündü
ki, bütün meşәlikdә – gah burada, gah orada döyüşürdük. Döyüş
başlayanda sidr meşәliyi elә qalın idi ki, bir yerinә bıçaq
saplasaydın, yerindәcә qalardı. Döyüşün axırına yaxınsa güllәlәr,
mәrmilәr meşәni elә biçmişdi ki, yüz addım aralıdakı qara әfi
ilanı adi gözlә dә görmәk olardı. Düyüşdәn sonra hәmin meşәyә
baxanda sәnә elә gәlir ki, bir gün әvvәl bura uçub gәlsәydi,
dırnaq böyüklüyündә milçәkquşu da tikә-tikә olardı. Bununla
belә, sidr meşәliyinә girәnlәrin yarısından çoxu oradan salamat
çıxdı. İnanmaq olmur ki, bu, hәqiqәtdi. Amma mәn oradaydım,
hәr şeyi dә öz gözlәrimlә görmüşәm.
***
Gecәyarısından sonra – yәqin, saat ikiyә yaxın olardı, biz dә
sabahkı döyüşü gözlәyә-gözlәyә yuxuya getmişdik – Cim mәni
oyatdı. Dәrhal oyandım – bu artıq vәrdişә çevrilmişdi – hәlә
zülmәt qaranlıq olmasına baxmayaraq, onu o dәqiqә tanıdım.
Rәngi ağarmışdı, elә bil xәyal idi; axırıncı kampaniya müddәtindә
talaşa kimi qurumuşdu. Qaranlıqda sifәti kağız kimi ağarırdı.
– Con, eşidirsәn, – dillәndi, barmaqlarıyla әlimә bәrk vurdu,
әlim ağrıdan zoqquldadı. – Con! Mәn onu gördüm! O, yenә
buradaydı!
Sәnә deyim, bunu elә söylәdi ki, ürәyim qopdu. Deyirlәr, biz –
Pentland camaatı – mövhumatçıyıq, bәlkә dә, belәdi. Söylәyirlәr
ki, bir dәfә qürub çağında bizimkilәr qardaşım Corcu görüblәr, –
tәpәnin üstünә qalxırmış, – qocalar da, cavanlar da artırmalara
tökülüşüblәr, Corcun tәpәnin üstünә qalxdığına, ağacın arxasına
dönüb gözdәn itdiyinә baxıblar. Sanki onu torpaq udub. On
250
