Page 197 - tomas
P. 197
Ölüm – məğrur bacı
bir neçә polis nәyisә xoşagәlmәz sakit görkәmlә gözlәyә-gözlәyә
dayanmışdı. Bir adam gәldi, meydançanı keçib polislәrdәn biriylә
danışdı. Polis nәfәri cavan, qırmızıyanaq oğlan idi. Ağzını әyib
dişlәrinin arasından sual verәn adama nәsә deyir, onun dediklәrini
dәftәrçәsinә yazırdı. Hәmin adamın sarımtıl süst sifәti, bezgin
baxışı, ikiqat, yumşaq buxağı vardı.
Qalan tamaşaçılar söhbәtdәn son hәyatverici damcıları
acgözlüklә sorub, indi görkәmindә tutqun, sürüşkәn, az qala,
maddi bir şey olan, sanki müşahidә olunan әşyaya yapışmış
ölünü baxışlarıyla yeyә-yeyә dayanmışdılar.
Bu zaman heyrәtamiz bir şey baş verdi. Ölünün cisminin
әvvәlcә sanki öz paltarının içindә soğulub balacalaşdığı, gözümüzün
qabağındaca bağını qırıb hәyatdan uzaqlaşdığı kimi, indi meyiti
әhatә elәyәn mühitdә dә mәkanın bütün xassәlәri – uzunluq, en,
uzaqlıq ölçülәri – ağlagәlmәz dәrәcәdә tәhrif olunmuşdu.
Hәm dә mәnә elә gәlirdi, bu dәyişikliklәr arasıkәsilmәdәn
gözlәrimin qabağında baş verir, ölünün cismini sıxıldığı qәdәr
kiçildir, onun әtrafındakı döşәmәnin boz sәthi hәddәn artıq
dartılıb uzanır. Onu polislәrdәn ayıran mәkanla polislәri bizdәn
ayıran boz mәkan – arxadakı divarın bәzәkli plitәlәriylә birgә –
mәn baxdığım müddәtdә elә hey genişlәnir, hündürlәşir, uzunlaşır,
qorxunc dәrәcәdә böyüyürdü. Hamımız onu elә bil nәhәng,
bomboş uzaqlıqdan görürdük. Mәrhum ucsuz-bucaqsız sәhnәdә
balaca, tәnha adam idi, sonsuz boz mәkandakı hәmin kiçikliyin,
tәnhalığın özü dә onu heyrәtamiz әzәmәtlә bürümüşdü.
Hәm dә artıq adama elә gәlirdi ki, gecәnin canlı qulyabanısının
onu acgöz zülmәt gözlәriylә sormağı bir yana, üstәlik, o qansoranın
baxışlarına – eynilә öz zülmәt baxışları kimi canlı, hәlә çürümәmiş
baxışlarına – әbәdi istehzayla, qorxunc kinayәylә cavab verir.
197
bir neçә polis nәyisә xoşagәlmәz sakit görkәmlә gözlәyә-gözlәyә
dayanmışdı. Bir adam gәldi, meydançanı keçib polislәrdәn biriylә
danışdı. Polis nәfәri cavan, qırmızıyanaq oğlan idi. Ağzını әyib
dişlәrinin arasından sual verәn adama nәsә deyir, onun dediklәrini
dәftәrçәsinә yazırdı. Hәmin adamın sarımtıl süst sifәti, bezgin
baxışı, ikiqat, yumşaq buxağı vardı.
Qalan tamaşaçılar söhbәtdәn son hәyatverici damcıları
acgözlüklә sorub, indi görkәmindә tutqun, sürüşkәn, az qala,
maddi bir şey olan, sanki müşahidә olunan әşyaya yapışmış
ölünü baxışlarıyla yeyә-yeyә dayanmışdılar.
Bu zaman heyrәtamiz bir şey baş verdi. Ölünün cisminin
әvvәlcә sanki öz paltarının içindә soğulub balacalaşdığı, gözümüzün
qabağındaca bağını qırıb hәyatdan uzaqlaşdığı kimi, indi meyiti
әhatә elәyәn mühitdә dә mәkanın bütün xassәlәri – uzunluq, en,
uzaqlıq ölçülәri – ağlagәlmәz dәrәcәdә tәhrif olunmuşdu.
Hәm dә mәnә elә gәlirdi, bu dәyişikliklәr arasıkәsilmәdәn
gözlәrimin qabağında baş verir, ölünün cismini sıxıldığı qәdәr
kiçildir, onun әtrafındakı döşәmәnin boz sәthi hәddәn artıq
dartılıb uzanır. Onu polislәrdәn ayıran mәkanla polislәri bizdәn
ayıran boz mәkan – arxadakı divarın bәzәkli plitәlәriylә birgә –
mәn baxdığım müddәtdә elә hey genişlәnir, hündürlәşir, uzunlaşır,
qorxunc dәrәcәdә böyüyürdü. Hamımız onu elә bil nәhәng,
bomboş uzaqlıqdan görürdük. Mәrhum ucsuz-bucaqsız sәhnәdә
balaca, tәnha adam idi, sonsuz boz mәkandakı hәmin kiçikliyin,
tәnhalığın özü dә onu heyrәtamiz әzәmәtlә bürümüşdü.
Hәm dә artıq adama elә gәlirdi ki, gecәnin canlı qulyabanısının
onu acgöz zülmәt gözlәriylә sormağı bir yana, üstәlik, o qansoranın
baxışlarına – eynilә öz zülmәt baxışları kimi canlı, hәlә çürümәmiş
baxışlarına – әbәdi istehzayla, qorxunc kinayәylә cavab verir.
197
