Page 159 - tomas

Baskom Hokun portreti

kürsüdәn qızışdıran Baskom bir anlığa gözlәrim önünә gәldi. O,
sevginin, dәliliyin didib-dağıtdığı halda Amerika küçәlәriylә
addımlayır, qaranlıqda nәsә donquldana-donquldana, iri әllәrini
sıxa-sıxa döngәli yollarda dolaşır, ucsuz-bucaqsız, sәrt sәma
altında sürünür, arğaz, yumağa dönmüş fiquru qitәylә sәrgәrdan
gәzir. İşıq üzünә düşdü, zülmәt onu bürüdü; tәrki-dünya,
kotelokların, turnyurların1, tutqun xatirәlәrin müasiri, göz qapaq-
larını yuman zamanın – hәtta sakson tanlarından, cәngavәr
şaxşaxlarından2 da qәdim zamanın әsiri olan adam gedirdi.

Bütün bunlar yox oldumu, nәdi?
– Bunlar çoxdan olub, – qoca dedi.

***

Әzab ver, mәnә yenә әzab ver, Boston – düşmüş yarpaq,
parçalanmış bulud. Sevginin sәsi hәmin boşluqda sәslәnmirdimi?

– Çoxdan… Nә qәdәr uzun yaşamışam. Nә qәdәr şeylәr
görmüşәm. Sәnә nә qәdәr şeylәr danışa bilәrdim, – dayım yorğun,
laqeyd halda, elә-belә dillәndi.

Onun gözlәri tutqun, ölgün idi, büzüşdü, dәrhal da qocaldı.
Bu zaman gözlәrim önündә heyrәtamiz mәnzәrә canlandı,
sonra hәmin mәnzәrә illәr boyu tәxәyyülümü narahat elәdi.
Gördüm ki, girdә nahar masasının arxasında çox yaşlı, dayımdan
da yaşlı qocalar, qarılar oturublar; onların cılız, şәffaf, öz
aralarında, demәk olar, ayırd edilmәyәn, çiniyәoxşar sifәtlәri var.
Kişilәr sәrxoşluq elәyir, döyüşür, bir-birinә nifrәt bәslәyir, qadınları
sevirdilәr. Başqalarını, adәtәn, cavanlarda olan yersiz qorxu,
hәsәd yeyib-tükәdirdi: onlar tәkbaşına dodaqlarını çeynәyir,
sifәtlәri bәnövşәyi rәngә çalır, qәlbәn sәrtlәşirdilәr. Hәmin
adamların gözlәri yaxındakına vәhşi qәzәblә alışıb-yanırdı; onlar
başqalarının uğurunu lәnәtlәyir, başqalarının uğursuzluğuna

1kotelok, turnyur – geyim
2tan, şaxşax – zәrb musiqi alәtlәri

159