Page 157 - tomas
P. 157
Baskom Hokun portreti
dәrhal çin olan bәdxah nağıllarla dolurdu: gerçәk faktları hәrarәtli
tәxәyyülünün zәhәrindәn ayıra bilmir, bir şey uydurur, dәrhal da
inanırdı.
Bәs bu ağılsızlığın hәr hansı sәbәbi vardımı? Dayım öz
dәliliyini dәrk elәsә dә, arvadını tanımırdı. Zәhәrlәnmiş adam
damarlarında zәhәrin tәzyiqli hәrәkәtini hiss elәyәn kimi, o da
adi vәziyyәtdә beyninin dәliliklә şişәn qan damarlarını, hüceyrәli
cismini duyurdu. Ağıl müqavimәt göstәrir, şüur sümürüb atırdı,
amma hәr halda, ağılsızlıq dayımı әlә keçirirdi. O, zәhәrlәnmiş,
dәlilikdәn işgәncә görmüş halda dünyada hәr şeyi lәnәtlәyә-
lәnәtlәyә gecә küçәlәrә qaçır, iri әllәriylә böyürlәrini tutub tappıltı
sala-sala addımlayırdı. Әgәr zülmәtdә qәhqәhә partlayır, sәslәrdәn
“kişi” vә “qadın” isimlәri yaranırdısa, özünü inandırırdı ki, onun
da, arvadının da, bәlkә, üstәlik, rәqibinin dә barәsindә danışırlar.
Sonra danışanlara sarı dönüb, onlara lәnәtlәr yağdırırdı. Dayıma
elә gәlirdi, bütün dünya, bütün şәhәr yalnız onunla vә arvadıyla
mәşğuldu, alәm әdavәtlә, iyrәnc pıçıldaşmalarla doludu. Ona
görә dә özünü kişi sui-qәsdinin qurbanı, hamının әlә saldığı әn
sәfeh adam kimi hiss elәyirdi. Möminlәrin qarşısında ruhdan
düşmüş, zorla gülümsәyәn görkәmlә dayanır, onların baxışlarını
tutur, gizlәdilәn kinayәlәri, gizli bәdxahlıqları sadәcә әzablarının
iç üzünün, ağlının, şәrәfsizliyinin sirlәrindәn gәlәn iyrәnc qoxunun
onlara mәlum olub-olmadığını görmәk üçün dik-dik üzlәrinә
baxırdı.
Sonra dayım özünü bu fikirlәrlә zәhәrlәyirdi ki, artıq heç bir
sirri qalmayıb, körpә kimi lüt-üryandı, hәr sözü, hәrәkәtiylә öz
kәdәrini üzә vurur, bәzәn adamların qarşısında utandığından pәrt
olur, әllәriylә üzünü örtmәk istәyir. Utanc qurğuşun kimi üzәrinә
çökürdü. Şüurunu şәrәfsizlikmi yandırırdı, qorxumu külә döndәrirdi,
bu sәfeh, buynuzlu adamı bütün dünyamı әlә salırdı? – nә olur-
olsun, bu, utanc idi.
Sonsuz әbәdi sәmadan nәhәng qorxu, çılğınlıq әlamәtlәri
endi, gözәtlәyә-gözәtlәyә dayımın başı üzәrindә asıldı, onların
zülmәtsayağı pәrdәsi arxasında itib-batmış qәsәbәlәrin qış işıqları
qan rәngindә donub-qaldı. Fikirlәşirdi ki, sevinc vә etibar heç
157
dәrhal çin olan bәdxah nağıllarla dolurdu: gerçәk faktları hәrarәtli
tәxәyyülünün zәhәrindәn ayıra bilmir, bir şey uydurur, dәrhal da
inanırdı.
Bәs bu ağılsızlığın hәr hansı sәbәbi vardımı? Dayım öz
dәliliyini dәrk elәsә dә, arvadını tanımırdı. Zәhәrlәnmiş adam
damarlarında zәhәrin tәzyiqli hәrәkәtini hiss elәyәn kimi, o da
adi vәziyyәtdә beyninin dәliliklә şişәn qan damarlarını, hüceyrәli
cismini duyurdu. Ağıl müqavimәt göstәrir, şüur sümürüb atırdı,
amma hәr halda, ağılsızlıq dayımı әlә keçirirdi. O, zәhәrlәnmiş,
dәlilikdәn işgәncә görmüş halda dünyada hәr şeyi lәnәtlәyә-
lәnәtlәyә gecә küçәlәrә qaçır, iri әllәriylә böyürlәrini tutub tappıltı
sala-sala addımlayırdı. Әgәr zülmәtdә qәhqәhә partlayır, sәslәrdәn
“kişi” vә “qadın” isimlәri yaranırdısa, özünü inandırırdı ki, onun
da, arvadının da, bәlkә, üstәlik, rәqibinin dә barәsindә danışırlar.
Sonra danışanlara sarı dönüb, onlara lәnәtlәr yağdırırdı. Dayıma
elә gәlirdi, bütün dünya, bütün şәhәr yalnız onunla vә arvadıyla
mәşğuldu, alәm әdavәtlә, iyrәnc pıçıldaşmalarla doludu. Ona
görә dә özünü kişi sui-qәsdinin qurbanı, hamının әlә saldığı әn
sәfeh adam kimi hiss elәyirdi. Möminlәrin qarşısında ruhdan
düşmüş, zorla gülümsәyәn görkәmlә dayanır, onların baxışlarını
tutur, gizlәdilәn kinayәlәri, gizli bәdxahlıqları sadәcә әzablarının
iç üzünün, ağlının, şәrәfsizliyinin sirlәrindәn gәlәn iyrәnc qoxunun
onlara mәlum olub-olmadığını görmәk üçün dik-dik üzlәrinә
baxırdı.
Sonra dayım özünü bu fikirlәrlә zәhәrlәyirdi ki, artıq heç bir
sirri qalmayıb, körpә kimi lüt-üryandı, hәr sözü, hәrәkәtiylә öz
kәdәrini üzә vurur, bәzәn adamların qarşısında utandığından pәrt
olur, әllәriylә üzünü örtmәk istәyir. Utanc qurğuşun kimi üzәrinә
çökürdü. Şüurunu şәrәfsizlikmi yandırırdı, qorxumu külә döndәrirdi,
bu sәfeh, buynuzlu adamı bütün dünyamı әlә salırdı? – nә olur-
olsun, bu, utanc idi.
Sonsuz әbәdi sәmadan nәhәng qorxu, çılğınlıq әlamәtlәri
endi, gözәtlәyә-gözәtlәyә dayımın başı üzәrindә asıldı, onların
zülmәtsayağı pәrdәsi arxasında itib-batmış qәsәbәlәrin qış işıqları
qan rәngindә donub-qaldı. Fikirlәşirdi ki, sevinc vә etibar heç
157
