Page 113 - tomas
P. 113
Baskom Hokun portreti
ödәmәk üçün bazar günü gәlir, donmuş torpağın, yaxud yapırıxmış
qarın üstüylә Baskomun yaşadığı hәddәn artıq ölgün şәhәrkәnarında
küçәlәr boyu düzülmüş çirklitәhәr evlәrin yanından ötürdülәr.
Әyinlәrindә dәfnә gedәrkәn geydiklәri ciddi qara paltar olan,
cürbәcür tayfalara mәxsus qaraşınsifәt qardaşlar hәmin sәrt
biyabana bu cür yetişirdilәr. Borcluların yolu bәhrәsiz düzәnlikdәn
keçib, quru torpağın üstüylә paslı-zibilli, iyrәnc yerә uzanır,
onlar kәrpic zavodunun qalın taxta hasarını laqeyd halda dolanıb
keçir, tәkәrlәrin doğram-doğram elәdiyi çirkli buzu xışıldadır,
boz taxta evlәrin qabağından ötürdülәr. O evlәr soyuqdan donmuş,
yetimsayağı, sözlә ifadә olunmayan eybәcәrliklәriylә elә bil
qüssәnin, çıxılmazlığın, dәhşәtin zirvәsiydilәr: tәnhalıqdan elә
fәryad qoparırdılar ki, adama elә gәlirdi, xәstәliyә tutulmuş,
ümidsizliyә qapılmış insan ruhu hәmin fәryaddan sınmış, büzüşmüş
halda, sükut içindә vәrәmlәyib ölәr, hәtta bir vaxt insanın içindә
qaynayan lәnәti dilә gәtirәr.
Budur, onlar dayımın çılpaq şәhәrkәnarı açıqlıqda qondardığı
birtipli evciklәr sırasındakı sadә evinin qarşısındadılar. O, yalnız
yaşadığı evә öz şәrәfinә gurultulu ad verib: “Hok Tәpәlәri”.
Hәrçәnd bu yastı, cansıxıcı düzәnlikdәki yeganә hündür yer
Baskomun evindәn yarım mil uzaqda yerlәşәn, heç nәyә yaramayan
tәpәydi. Onun saldığı küçәdәki evlәr – soyuqdan donmuş
köstәbәklәrә oxşayan tösmәrәk eybәcәrlәr mütәşәkkil halda öz
donqarlarını gündüzlәr solğun, soyuq işıq saçan, axşamlarsa qanı
әmәlli-başlı axan vәhşi şimal sәmasının qorxunc etinasızlığına
vermiş, dәyәrsiz daşlı torpağına cummuşdular. Sonra ovuclarındakı
pulları әsә-әsә sıxaraq, elә bil bu cür sәmanın altında qan-tәrlә
qazandıqları hәmin pullardan güc alıb, dayımla haqq-hesabı
kәsmәk üçün evә girirlәr. Baskom artıq söyә-söyә, donquldana-
donquldana, qapıları çırpa-çırpa namәlum zirzәminin dәrinliklә-
rindәn onları qarşılamağa gedir: çәnәsinin altınacan düymәlәnmiş,
әynindәn tökülәn, rәngi getmiş toxunma isti köynәkdә, bürüşmüş,
sümüklәri çıxmış iri әllәrini belinә qoymuş halda qulaqbatırıcı
sәslә borcluları salamlayır. Dayım sir-sifәtini әyә-әyә, dodaqlarını
tәrpәdә-tәrpәdә onlara borcda müvәqqәti fasilә verәn, yaşadıqları
113
ödәmәk üçün bazar günü gәlir, donmuş torpağın, yaxud yapırıxmış
qarın üstüylә Baskomun yaşadığı hәddәn artıq ölgün şәhәrkәnarında
küçәlәr boyu düzülmüş çirklitәhәr evlәrin yanından ötürdülәr.
Әyinlәrindә dәfnә gedәrkәn geydiklәri ciddi qara paltar olan,
cürbәcür tayfalara mәxsus qaraşınsifәt qardaşlar hәmin sәrt
biyabana bu cür yetişirdilәr. Borcluların yolu bәhrәsiz düzәnlikdәn
keçib, quru torpağın üstüylә paslı-zibilli, iyrәnc yerә uzanır,
onlar kәrpic zavodunun qalın taxta hasarını laqeyd halda dolanıb
keçir, tәkәrlәrin doğram-doğram elәdiyi çirkli buzu xışıldadır,
boz taxta evlәrin qabağından ötürdülәr. O evlәr soyuqdan donmuş,
yetimsayağı, sözlә ifadә olunmayan eybәcәrliklәriylә elә bil
qüssәnin, çıxılmazlığın, dәhşәtin zirvәsiydilәr: tәnhalıqdan elә
fәryad qoparırdılar ki, adama elә gәlirdi, xәstәliyә tutulmuş,
ümidsizliyә qapılmış insan ruhu hәmin fәryaddan sınmış, büzüşmüş
halda, sükut içindә vәrәmlәyib ölәr, hәtta bir vaxt insanın içindә
qaynayan lәnәti dilә gәtirәr.
Budur, onlar dayımın çılpaq şәhәrkәnarı açıqlıqda qondardığı
birtipli evciklәr sırasındakı sadә evinin qarşısındadılar. O, yalnız
yaşadığı evә öz şәrәfinә gurultulu ad verib: “Hok Tәpәlәri”.
Hәrçәnd bu yastı, cansıxıcı düzәnlikdәki yeganә hündür yer
Baskomun evindәn yarım mil uzaqda yerlәşәn, heç nәyә yaramayan
tәpәydi. Onun saldığı küçәdәki evlәr – soyuqdan donmuş
köstәbәklәrә oxşayan tösmәrәk eybәcәrlәr mütәşәkkil halda öz
donqarlarını gündüzlәr solğun, soyuq işıq saçan, axşamlarsa qanı
әmәlli-başlı axan vәhşi şimal sәmasının qorxunc etinasızlığına
vermiş, dәyәrsiz daşlı torpağına cummuşdular. Sonra ovuclarındakı
pulları әsә-әsә sıxaraq, elә bil bu cür sәmanın altında qan-tәrlә
qazandıqları hәmin pullardan güc alıb, dayımla haqq-hesabı
kәsmәk üçün evә girirlәr. Baskom artıq söyә-söyә, donquldana-
donquldana, qapıları çırpa-çırpa namәlum zirzәminin dәrinliklә-
rindәn onları qarşılamağa gedir: çәnәsinin altınacan düymәlәnmiş,
әynindәn tökülәn, rәngi getmiş toxunma isti köynәkdә, bürüşmüş,
sümüklәri çıxmış iri әllәrini belinә qoymuş halda qulaqbatırıcı
sәslә borcluları salamlayır. Dayım sir-sifәtini әyә-әyә, dodaqlarını
tәrpәdә-tәrpәdә onlara borcda müvәqqәti fasilә verәn, yaşadıqları
113
