Page 64 - talesiz
P. 64
İMRE KERTES
dair. Mәsәlәn, biri bizә yaxınlaşıb deyirdi: “Yaxşı, bir
halda ki, siz belә ağıllısınız, onda bizә dә mәslәhәt verin,
neylәyәk”. Vaxtını boş yerә mübahisәyә sәrf etmәk
istәmәyәn üçüncülәr başqalarına nümunә göstәrәrәk vә
özlәrini hökumәtin qarşısında lәyaqәtlә apararaq ağılın
sәsinә qulaq vermәyin tәrәfindә idilәr. Әtrafımdakı
adamlar hәyәtdә gah bir topa şәklindә yığışır, gah
dağılışırdılar; dәlillәri, iradları, etirazları ara vermәdәn,
yorulmadan müzakirә edir, sonra yeni xәbәrlәri, şayiәlәri,
gümanları, fәrziyyәlәri bir-birinә çatdırırdılar. Kiminsә
Allahı vә “Onun dәrkolunmaz iradәsini” yada saldığını
eşitmişdim. Layoş dayı kimi bu adam da tale, qismәt
64 barәdә, hәmçinin yәhudilәri gözlәyәn aqibәtdәn danışır
vә Layoş dayı kimi belә hesab edirdi ki, “biz Allahdan
üz döndәrmişik”, üzәrimizә yağan sınaqların sәbәbi dә
burada gizlәnir. Bu adam, hәr necә olsa, mәni bir qәdәr
maraqlandıra bildi, çünki sözlәrindә israrlı, hәrәkәtlәrin-
dә qәtiyyәtli idi, hәtta üzü dә bir qәdәr qeyri-adi idi –
nazik, iri vә donqar burnu, parıldayan nәmli gözlәri, bir
az ağarmış qәşәng bığları, qısa vә top saqqalı vardı.
Görürdüm ki, camaat hәmişә onun başına yığışır,
sözlәrinә maraqla qulaq asır. Sonra öyrәndim ki, dindar
adamdır, çoxları onu “Cәnab rabbi” deyә çağırırdı. Onun
dediklәrindәn yadımda bir neçә qәribә söz vә ifadә qalıb.
Mәsәlәn, deyirdi ki, “görәn göz vә duyan ürәk” bizә haqq
verir ki, “burada, yerdә olan bizlәr göylәrdәn kәsilmiş
ilahi hökmә etiraz edәk”. Düzdür, bu yerdә onun sanki
qısa müddәtә dili dolaşırdı, tәmiz vә cingiltili sәsi sanki
bir anlığa öz hәmişәki inamını itirirdi, gözlәri isә
hәmişәkindәn daha dumanlı olurdu. Bilmirәm niyә,
ancaq içimdә qәribә bir hiss yaranırdı vә mәnә elә gәlirdi
ki, deyәsәn, o, başqa şey demәk istәyir, çünki bu sözlәr
müәyyәn mәnada onun özünü dә tәәccüblәndirirdi.
Amma yenә öz fikrinә davam edirdi vә onun şәxsi etira-
dair. Mәsәlәn, biri bizә yaxınlaşıb deyirdi: “Yaxşı, bir
halda ki, siz belә ağıllısınız, onda bizә dә mәslәhәt verin,
neylәyәk”. Vaxtını boş yerә mübahisәyә sәrf etmәk
istәmәyәn üçüncülәr başqalarına nümunә göstәrәrәk vә
özlәrini hökumәtin qarşısında lәyaqәtlә apararaq ağılın
sәsinә qulaq vermәyin tәrәfindә idilәr. Әtrafımdakı
adamlar hәyәtdә gah bir topa şәklindә yığışır, gah
dağılışırdılar; dәlillәri, iradları, etirazları ara vermәdәn,
yorulmadan müzakirә edir, sonra yeni xәbәrlәri, şayiәlәri,
gümanları, fәrziyyәlәri bir-birinә çatdırırdılar. Kiminsә
Allahı vә “Onun dәrkolunmaz iradәsini” yada saldığını
eşitmişdim. Layoş dayı kimi bu adam da tale, qismәt
64 barәdә, hәmçinin yәhudilәri gözlәyәn aqibәtdәn danışır
vә Layoş dayı kimi belә hesab edirdi ki, “biz Allahdan
üz döndәrmişik”, üzәrimizә yağan sınaqların sәbәbi dә
burada gizlәnir. Bu adam, hәr necә olsa, mәni bir qәdәr
maraqlandıra bildi, çünki sözlәrindә israrlı, hәrәkәtlәrin-
dә qәtiyyәtli idi, hәtta üzü dә bir qәdәr qeyri-adi idi –
nazik, iri vә donqar burnu, parıldayan nәmli gözlәri, bir
az ağarmış qәşәng bığları, qısa vә top saqqalı vardı.
Görürdüm ki, camaat hәmişә onun başına yığışır,
sözlәrinә maraqla qulaq asır. Sonra öyrәndim ki, dindar
adamdır, çoxları onu “Cәnab rabbi” deyә çağırırdı. Onun
dediklәrindәn yadımda bir neçә qәribә söz vә ifadә qalıb.
Mәsәlәn, deyirdi ki, “görәn göz vә duyan ürәk” bizә haqq
verir ki, “burada, yerdә olan bizlәr göylәrdәn kәsilmiş
ilahi hökmә etiraz edәk”. Düzdür, bu yerdә onun sanki
qısa müddәtә dili dolaşırdı, tәmiz vә cingiltili sәsi sanki
bir anlığa öz hәmişәki inamını itirirdi, gözlәri isә
hәmişәkindәn daha dumanlı olurdu. Bilmirәm niyә,
ancaq içimdә qәribә bir hiss yaranırdı vә mәnә elә gәlirdi
ki, deyәsәn, o, başqa şey demәk istәyir, çünki bu sözlәr
müәyyәn mәnada onun özünü dә tәәccüblәndirirdi.
Amma yenә öz fikrinә davam edirdi vә onun şәxsi etira-
