Page 227 - talesiz
P. 227
TALESİZ 227
idi. Әl çәkmәdi, tәkid elәdi: “Hәr halda, yenә bir fikirlәş,
sәn cәhәnnәmi necә tәsvir elәyәrdin?” Yerdә daha bir neçә
dairә çızaraq dedim: “Onda mәn oranı elә bir yer kimi tәsvir
edәrdim ki, cansıxıcı olmasın. Amma düşәrgәdә, hәtta
Osvensimdә belә, müәyyәn şәrtlәr daxilindә, әlbәttә,
darıxdırıcı ola bilәrdi”. Bir qәdәr susdu, sonra (mәnә elә
gәldi ki, bu dәfә daha hәvәssiz) soruşdu: “Bәs bunu nәylә
izah elәyirsәn?” Bir az fikirlәşib lazım olan sözlәri tapdım:
“Zamanla”, – dedim. “Necә yәni zamanla?” “Yәni hәr
şeyin dәrmanı zamandır”. “Dәrman? Axı nәyin dәrmanı?”
“Elә hәr şeyin”. Vә mәn, möhtәşәm olmasa da, bütövlükdә
mәqbul sayılacaq hansısa tәmiz, sәliqәli bir stansiyaya
gәtirilmәyin, orada hәr şeyi özün üçün yavaş-yavaş
aydınlaşdırmağın tam başqa bir şey olduğunu ona izah
elәmәyә çalışdım. Dedim ki, ilk pillәni qalxanda
düşünürsәn, hәr şey geridә qaldı, hәmin anda qarşına ikinci
pillәkәn çıxır. Elә ki hәr şeyi öyrәnirsәn, bax onda hәr şeyi
dә başa düşürsәn. Axı hәr şeyi başa düşәnә qәdәr bir yerdә
dayanıb durmursan, yaşayırsan, hәrәkәt edirsәn, hәr yeni
pillәkәndә qarşına çıxacaq tәlәblәri yerinә yetirirsәn vә
keçәn hәr gün sәnin ömründәn gedir. Әgәr bu ardıcıllıq ol-
masa, bütün mәlumatlar birdәn-birә üstünә tökülsә, bu
mәlumat bolluğuna nә baş tab gәtirәr, nә ürәk. Mәn bu
şәkildә bacardığım qәdәr izah elәmәyә çalışdım. O,
ciblәrini axtarıb siqaret qutusunu çıxardı, içindәn birini
götürüb, qutunu mәnә uzatdı, mәnsә imtina elәdim.
Dizlәrinә dirsәklәnib iki dәrin qullab aldı, üzümә baxmadan
bir az qәribә, boğuq sәslә: “Başa düşürәm”, – dedi. Mәn
sözümә davam elәdim: “Digәr tәrәfdәn, әn böyük
çatışmazlıq, әn böyük bәla ondan ibarәtdir ki, zamanı nә
ilәsә doldurmaq lazımdı. Mәsәlәn, mәn düşәrgәdә dörd,
altı, hәtta düz on iki il qalan dustaqlar gördüm. İllәr keçirdi,
onlarsa hәlә dә orada idilәr. Yәni hәmin insanlar bütün bu
dörd ili, altı ili, on iki ili... yaxud belә deyim, on iki dәfә
ömürdәn gedәn üç yüz altmış beş gün... günün hәr iyirmi
idi. Әl çәkmәdi, tәkid elәdi: “Hәr halda, yenә bir fikirlәş,
sәn cәhәnnәmi necә tәsvir elәyәrdin?” Yerdә daha bir neçә
dairә çızaraq dedim: “Onda mәn oranı elә bir yer kimi tәsvir
edәrdim ki, cansıxıcı olmasın. Amma düşәrgәdә, hәtta
Osvensimdә belә, müәyyәn şәrtlәr daxilindә, әlbәttә,
darıxdırıcı ola bilәrdi”. Bir qәdәr susdu, sonra (mәnә elә
gәldi ki, bu dәfә daha hәvәssiz) soruşdu: “Bәs bunu nәylә
izah elәyirsәn?” Bir az fikirlәşib lazım olan sözlәri tapdım:
“Zamanla”, – dedim. “Necә yәni zamanla?” “Yәni hәr
şeyin dәrmanı zamandır”. “Dәrman? Axı nәyin dәrmanı?”
“Elә hәr şeyin”. Vә mәn, möhtәşәm olmasa da, bütövlükdә
mәqbul sayılacaq hansısa tәmiz, sәliqәli bir stansiyaya
gәtirilmәyin, orada hәr şeyi özün üçün yavaş-yavaş
aydınlaşdırmağın tam başqa bir şey olduğunu ona izah
elәmәyә çalışdım. Dedim ki, ilk pillәni qalxanda
düşünürsәn, hәr şey geridә qaldı, hәmin anda qarşına ikinci
pillәkәn çıxır. Elә ki hәr şeyi öyrәnirsәn, bax onda hәr şeyi
dә başa düşürsәn. Axı hәr şeyi başa düşәnә qәdәr bir yerdә
dayanıb durmursan, yaşayırsan, hәrәkәt edirsәn, hәr yeni
pillәkәndә qarşına çıxacaq tәlәblәri yerinә yetirirsәn vә
keçәn hәr gün sәnin ömründәn gedir. Әgәr bu ardıcıllıq ol-
masa, bütün mәlumatlar birdәn-birә üstünә tökülsә, bu
mәlumat bolluğuna nә baş tab gәtirәr, nә ürәk. Mәn bu
şәkildә bacardığım qәdәr izah elәmәyә çalışdım. O,
ciblәrini axtarıb siqaret qutusunu çıxardı, içindәn birini
götürüb, qutunu mәnә uzatdı, mәnsә imtina elәdim.
Dizlәrinә dirsәklәnib iki dәrin qullab aldı, üzümә baxmadan
bir az qәribә, boğuq sәslә: “Başa düşürәm”, – dedi. Mәn
sözümә davam elәdim: “Digәr tәrәfdәn, әn böyük
çatışmazlıq, әn böyük bәla ondan ibarәtdir ki, zamanı nә
ilәsә doldurmaq lazımdı. Mәsәlәn, mәn düşәrgәdә dörd,
altı, hәtta düz on iki il qalan dustaqlar gördüm. İllәr keçirdi,
onlarsa hәlә dә orada idilәr. Yәni hәmin insanlar bütün bu
dörd ili, altı ili, on iki ili... yaxud belә deyim, on iki dәfә
ömürdәn gedәn üç yüz altmış beş gün... günün hәr iyirmi
