Page 220 - talesiz

İMRE KERTES

vaqonları, hәqiqi kupelәri olan әsl qatarla (düzdür, bizim o
qatarların ancaq damına çıxmağa icazәmiz vardı) yol
gәldim. Nәhayәt, çex diliylә yanaşı, hәm dә macar dilini dә
eşitdiyim bir şәhәrә gәlib çatdıq. Yolumuza davam
edәcәyimiz növbәti qatarı gözlәyirdik, stansiyada
әtrafımıza qadınlar, kişilәr, qocalar, bir sözlә, әn müxtәlif
adamlar toplaşdı. Hәrbi düşәrgәdәn qayıtdığımızı bilәndә:
“Tәsadüfәn filankәsi görmәmisәn?” – deyә bizdәn öz
yaxınlarını xәbәr almağa başladılar. Cavab verirdim ki,
düşәrgәdә adamların adı olmur. Onlar öz yaxınlarının xarici
görünüşünü, üzünü, saçının rәngini, müxtәlif
xüsusiyyәtlәrini tәsvir elәmәyә çalışırdılar. Mәnsә bir daha
220 izah elәyirdim ki, bunlar mәnasız şeylәrdir, orada adam
büsbütün dәyişir, özünә oxşamır. Onda adamlar yavaş-
yavaş dağılışıb aralandılar. Yay geyimindә – şalvar-
köynәkdә olan bir nәfәr isә heç yerә getmәdi. Hәr iki әlinin
baş barmaqlarını aşırmasının yanından kәmәrinә
keçirmişdi, bayırda qalan barmaqları ilә qarnına
döyәclәyirdi. Bu adam mәnim qaz kameralarını görüb-
görmәdiyimlә maraqlandı. Bunu eşidәndә yüngülcә
gülümsәdim vә cavab verdim: “Görsәydim, indi qarşınızda
durub sizinlә söhbәt edә bilmәzdim”. “Aha, demәli, hәr
halda, orda elә kameralar vardı da?” Mәn yenә dedim ki,
әlbәttә, çox şeylәr vardı, o cümlәdәn qaz kameraları,
sadәcә, hәr düşәrgәdә onları bir cür idarә edirlәr. Mәsәlәn,
Osvensimdә o kameralar çox önәmlidir. Mәnsә Buhenvald-
dan gәlirәm. “Har-dan?” – deyә tәәccüblә soruşdu vә mәn
tәkrar elәmәli oldum: “Buhenvalddan”. “Demәli, Buhen-
valddan?” – deyib başını buladı vә mәn bir daha tәkrar
elәmәli oldum: “Hә, ordan”. Onun sifәti sәrtlәşdi, sanki
mәni danlamağa hazırlaşırdı: “Dayan, dayan, demәli, siz...”
Doğrusu, bilmirәm, niyә onun sәsindәki ciddi, әdalı ton
mәni bir az karıxdırdı. “Demәli, siz qaz kameraları
haqqında eşitmisiz...” Cavab verdim ki, әlbәttә, eşitmişәm.
“Bununla belә, – o әl çәkmәdi; üzünün ifadәsi dә