Page 112 - talesiz
P. 112
İMRE KERTES
ümumiyyәtlә, lazım deyil, yәni, әslindә, bircә şey haq-
qında düşünmәk lazımlı vә gәrәklidir: “Evdә qoyub
gәldiyin doğma adamların naminә güclü olmalısan. Sәnin
yolunu gözlәyәn arvadını, bir cüt körpә uşağını düşün-
mәlisәn”. Mәnim anladığım qәdәr, dediklәrindәki mәntiq
belә idi. Amma bizi gömrükdә, sonra kәrpic zavodunda,
ardınca qatarda üzüb әldәn salan bәla eyni idi – bitib-
tükәnmәyәn günlәrin nәhayәtsizliyi. Günlәr çox erkәn,
demәk olar ki, sübh şәfәqilә başlayırdı. Mәhz o zaman
Osvensim sәhәrlәrinin necә soyuq olduğunun fәrqinә
vardım. Uşaqlarla barakın mәftil çәpәrә dirәnmiş divarına
112 söykәnir, üzümüzü üfüqdә yenicә görünmәyә başlayan
qırmızı günәşә tutub oturur, bir-birimizә qısılırdıq. İki
saatdan sonra isә sığınmaq üçün kölgәlik axtarmağa
başlayırdıq. Hәr halda, vaxt birtәhәr keçib-gedirdi. Dab-
baq da burada bizimlә idi. Bu isә o demәk idi ki,
zarafatsız ötüşmәyәcәk. Burada nal mismarı olmasa da,
adicә daşlar tapılırdı vә Aradüzәldәn oyun düzәldib, bir-
birinin dalınca onları udurdu. Burada hәtta arada Rozinin:
“Gәlin indi dә yaponca oxuyaq”, – әmri dә sәslәnirdi.
Bundan başqa, gündә iki dәfә ehtiyac üçün, sәhәrlәr isә
yuyunma otağına gedirdik. (Bu otaq bizimki kimi
barakdı, sadәcә sәkinin yerinә üç әdәd sink nov qoyul-
muş vә bütün barak boyu uzanan bu novların üstünә
metal boru bәrkidilmişdi. Borunun üstündә bir-birinә
yaxın mәsafәlәrdә dәliklәr açılmışdı vә onlardan su
axırdı.) Sonra yemәk verilir, axşamlar yoxlama keçirilir
vә әlbәttә ki, müxtәlif söz-söhbәtlәr başlanırdı. Günümüz
bunlardan ibarәt idi, biz dә buna qane olub, kifayәtlә-
nirdik. Әlbәttә, bәzi fövqәladә hadisәlәr dә baş verirdi.
Mәsәlәn, “Blocksperre”, yәni “barak karantini”. Mәn o
gecә ilk dәfә komendantımızı sәbirsiz, hәtta deyәrdim ki,
ümumiyyәtlә, lazım deyil, yәni, әslindә, bircә şey haq-
qında düşünmәk lazımlı vә gәrәklidir: “Evdә qoyub
gәldiyin doğma adamların naminә güclü olmalısan. Sәnin
yolunu gözlәyәn arvadını, bir cüt körpә uşağını düşün-
mәlisәn”. Mәnim anladığım qәdәr, dediklәrindәki mәntiq
belә idi. Amma bizi gömrükdә, sonra kәrpic zavodunda,
ardınca qatarda üzüb әldәn salan bәla eyni idi – bitib-
tükәnmәyәn günlәrin nәhayәtsizliyi. Günlәr çox erkәn,
demәk olar ki, sübh şәfәqilә başlayırdı. Mәhz o zaman
Osvensim sәhәrlәrinin necә soyuq olduğunun fәrqinә
vardım. Uşaqlarla barakın mәftil çәpәrә dirәnmiş divarına
112 söykәnir, üzümüzü üfüqdә yenicә görünmәyә başlayan
qırmızı günәşә tutub oturur, bir-birimizә qısılırdıq. İki
saatdan sonra isә sığınmaq üçün kölgәlik axtarmağa
başlayırdıq. Hәr halda, vaxt birtәhәr keçib-gedirdi. Dab-
baq da burada bizimlә idi. Bu isә o demәk idi ki,
zarafatsız ötüşmәyәcәk. Burada nal mismarı olmasa da,
adicә daşlar tapılırdı vә Aradüzәldәn oyun düzәldib, bir-
birinin dalınca onları udurdu. Burada hәtta arada Rozinin:
“Gәlin indi dә yaponca oxuyaq”, – әmri dә sәslәnirdi.
Bundan başqa, gündә iki dәfә ehtiyac üçün, sәhәrlәr isә
yuyunma otağına gedirdik. (Bu otaq bizimki kimi
barakdı, sadәcә sәkinin yerinә üç әdәd sink nov qoyul-
muş vә bütün barak boyu uzanan bu novların üstünә
metal boru bәrkidilmişdi. Borunun üstündә bir-birinә
yaxın mәsafәlәrdә dәliklәr açılmışdı vә onlardan su
axırdı.) Sonra yemәk verilir, axşamlar yoxlama keçirilir
vә әlbәttә ki, müxtәlif söz-söhbәtlәr başlanırdı. Günümüz
bunlardan ibarәt idi, biz dә buna qane olub, kifayәtlә-
nirdik. Әlbәttә, bәzi fövqәladә hadisәlәr dә baş verirdi.
Mәsәlәn, “Blocksperre”, yәni “barak karantini”. Mәn o
gecә ilk dәfә komendantımızı sәbirsiz, hәtta deyәrdim ki,
