Page 99 - pryaxin
P. 99
Xəzər yuxuları
meşәdәki ağaclar sayağı qәdd-qamәtli, yaraşıqlı idilәr. Adama
elә gәlirdi ki, bu qarışıq, ölüm-itim dünyasında onlara heç nә ola
bilmәz.
Amma sәn saydığını say.
Göz yumub-açınca görürsәn ki, bu gözәl, hәrәkәtli biokütlә
silos kimi yenidәn torpağın altına qayıtdı. Bir sözlә, soyuq
qәbiristanlıqlar mәnim qohumlarımla doludur… Öz xalqına necә
divan tutmalısan ki, xalq belәcә, psixi hücuma keçәn ordu kimi
qırılsın. Qırılıb-tökülәn insanlar yalnız son anda geriyә, öz
uşaqlığına tәrәf boylanıb: “Ana” demәyә macal tapırdı.
Әminәm: mәnim qohumlarım bu qәdәr say-seçmә, yaraşıqlı,
inadkar olmasaydı, Vәtәn onlara qarşı daha şәfqәtli davranardı.
Bir şey tәәccüblü idi: ölkәdә quruluşlar, hәyat tәrzi, müdirlәr
yenilәnsә dә, mәnim qohum-әqrәbama münasibәt dәyişmirdi.
Bu mәsәlәdә vәtәnimiz çox qәrarlıdır: biz tәrәfә baxan kimi
üzünün ifadәsi daha da sәrtlәşir. Tәhkimçilik hüququnun hәlә
lәğv olunmadığı vaxtlarda biz hardansa Morşansk әtrafından
qaçmışdıq. Daha doğrusu, bizlәrdәn biri, әn diribaş, zirәk qohumum
qaçıb Qafqaz tәrәfә, Noqay çöllüyünә sığınmışdı. Qaçıb canını
qurtaran qohumum, yәqin ki, özünә başqa ad götürmüşdü –
bizdә belә şeylәr tez-tez olur. O, hansısa türkmәn knyazı Hacı
Musanın (görünür, knyaz Hәccә gedib öz qәdim tituluna ruhani
adı da әlavә etmişdi) xanәdanına pәnah gәtirmişdi. Şimali
Qafqazda yavaş-yavaş sayı azalan “türkmәnlәr”, daha doğrusu,
türklәr lap çoxdan, bәlkә dә, Çingizxan vaxtlarından buralarda
güzәran sürürlәr. Musanın polkovnik kiteli vardı, çarın özü
bağışlamışdı – imperator әlahәzrәtlәrinin sarayını uzun illәr cins
axaltәkin atları ilә tәmin etdiyinә görә. Bu yerlәrә ilk avtomobili
dә onların ailәsi gәtirmişdi. Hәmin laklı, par-par parıldayan limu-
zin haqqında maraqlı әfsanәlәr dolaşırdı. Yaxınlıqdakı dәmiryolu
stansiyasından gәtirilәn maşın zil-qara tabutu xatırladırdı – şüşә kimi
parıldayan kapotun altında, yağlı silindrlәrin içindә, doğrudan
da, şeytan gizlәnmişdi. Maşını öküzlә çәkib gәtirirdilәr. Yerlilәr
onu üzük qaşı kimi dövrәyә almışdı. Bәzilәri – Musanın tayfasından
olanlar yox, ruslar (bütün ağıllı-kamallı müstәbidlәr kimi, Musa
99
meşәdәki ağaclar sayağı qәdd-qamәtli, yaraşıqlı idilәr. Adama
elә gәlirdi ki, bu qarışıq, ölüm-itim dünyasında onlara heç nә ola
bilmәz.
Amma sәn saydığını say.
Göz yumub-açınca görürsәn ki, bu gözәl, hәrәkәtli biokütlә
silos kimi yenidәn torpağın altına qayıtdı. Bir sözlә, soyuq
qәbiristanlıqlar mәnim qohumlarımla doludur… Öz xalqına necә
divan tutmalısan ki, xalq belәcә, psixi hücuma keçәn ordu kimi
qırılsın. Qırılıb-tökülәn insanlar yalnız son anda geriyә, öz
uşaqlığına tәrәf boylanıb: “Ana” demәyә macal tapırdı.
Әminәm: mәnim qohumlarım bu qәdәr say-seçmә, yaraşıqlı,
inadkar olmasaydı, Vәtәn onlara qarşı daha şәfqәtli davranardı.
Bir şey tәәccüblü idi: ölkәdә quruluşlar, hәyat tәrzi, müdirlәr
yenilәnsә dә, mәnim qohum-әqrәbama münasibәt dәyişmirdi.
Bu mәsәlәdә vәtәnimiz çox qәrarlıdır: biz tәrәfә baxan kimi
üzünün ifadәsi daha da sәrtlәşir. Tәhkimçilik hüququnun hәlә
lәğv olunmadığı vaxtlarda biz hardansa Morşansk әtrafından
qaçmışdıq. Daha doğrusu, bizlәrdәn biri, әn diribaş, zirәk qohumum
qaçıb Qafqaz tәrәfә, Noqay çöllüyünә sığınmışdı. Qaçıb canını
qurtaran qohumum, yәqin ki, özünә başqa ad götürmüşdü –
bizdә belә şeylәr tez-tez olur. O, hansısa türkmәn knyazı Hacı
Musanın (görünür, knyaz Hәccә gedib öz qәdim tituluna ruhani
adı da әlavә etmişdi) xanәdanına pәnah gәtirmişdi. Şimali
Qafqazda yavaş-yavaş sayı azalan “türkmәnlәr”, daha doğrusu,
türklәr lap çoxdan, bәlkә dә, Çingizxan vaxtlarından buralarda
güzәran sürürlәr. Musanın polkovnik kiteli vardı, çarın özü
bağışlamışdı – imperator әlahәzrәtlәrinin sarayını uzun illәr cins
axaltәkin atları ilә tәmin etdiyinә görә. Bu yerlәrә ilk avtomobili
dә onların ailәsi gәtirmişdi. Hәmin laklı, par-par parıldayan limu-
zin haqqında maraqlı әfsanәlәr dolaşırdı. Yaxınlıqdakı dәmiryolu
stansiyasından gәtirilәn maşın zil-qara tabutu xatırladırdı – şüşә kimi
parıldayan kapotun altında, yağlı silindrlәrin içindә, doğrudan
da, şeytan gizlәnmişdi. Maşını öküzlә çәkib gәtirirdilәr. Yerlilәr
onu üzük qaşı kimi dövrәyә almışdı. Bәzilәri – Musanın tayfasından
olanlar yox, ruslar (bütün ağıllı-kamallı müstәbidlәr kimi, Musa
99
