Page 89 - pryaxin
P. 89
Xəzər yuxuları
Doğma, mәhrәm istisini çoxdan yadırğasam da, rus sobasının
kәlә-kötür hörgüsünü tumarlayıram, әsasını yerә dayamış xaç
anam isә altdan-yuxarı mәni süzür: görsün, qәhrәman anaya öz
oğulluq borcumdan necә çıxıram. Belә dәqiqәlәrdә onun özü dә
sanki yazıçıya çevrilirdi – savadsızlığı vә gözünün yaxşı görmәmәsi
ucbatından yazılı yox, şifahi әdәbiyyatın nümayәndәsinә. Cambul
Cabayev kimi. Sadәcә başındakı araqçın yox, yarıyun rus şalıdır.
Xaç anam bir şeyә dә tәәccüblәnir: gör neçә ildir Moskvadayam,
hәlә dә şöhrәt qazanmamışam. Onun alәmindә “Moskva” vә
“şöhrәt” – sinonim sözlәrdir, Moskvada yaşayırsansa, kefdәsәn.
Amma kef hara, mәn hara? Bu çoxbilmiş qarıya necә izah edim
ki, neçә illәrdir bu әlәkeçmәz şöhrәtin arxasınca sürünürәm,
hamıya xoş gәlmәk üçün dәridәn-qabıqdan çıxıram, amma xeyri
yoxdur. Artıq bezmişәm, boğaza yığılmışam, son illәrdә,
ümumiyyәtlә, bu barәdә düşünmürәm. Bax elә bu dәqiqәlәrdә
yalnız bir oxucu – özüm üçün yazıram. Özü dә istәdiyim kimi
yazıram.
Amma xaç anama bunları demәk olmaz. Başa düşmәz. Mәnim
dediklәrimi tәqdir etmәz – tәbiәtinә uyğun deyil.
– Brejnevin işlәri necә gedir? – Hәr dәfә mәndәn soruşur,
sanki televizoram.
Ağır, mәşәqqәtli hәyat yaşayıb, oğul-uşaq sahibi olandan,
onları yerbәyer edәndәn sonra nәdәnsә mehrini mәnә salmış,
bütün romantik xәyallarını mәnim üzәrimdә cәmlәmişdi. Doğrudur,
onun öz uşaqları ata-baba yolu ilә getdilәr, Nastyanın oğlu isә
taleyin ümidinә buraxıldı – bәlkә, tale üzünә güldü, bәxti gәtirdi
deyә. Sadәlövh xaç anam hәlә dә buna inanır. İnanır ki, mәsәlәn,
güllәlәnmәyә aparılan adam günlәrin bir günü qәhrәman kimi
qayıda bilәr.
Amma heyif ki, bu gümanlar özünü doğrultmadı. Bunun
üçün xaç anamın daxmasındakı rus sobası başqa bir oğlan dünyaya
gәtirmәliydi: bәlkә, onun bәxti açıq olacaqdı. Hәrdәn sarışın,
qara gözlәri par-par alışıb-yanan ikiyaşlı nәvәmә diqqәtlә baxıram:
bәlkә, onu da hәmin isti soba dünyaya gәtirib? Niyә dә olmasın? –
görünür, mәn dә xaç anam kimi hәyatın bütün çәtinliklәrinә bax-
89
Doğma, mәhrәm istisini çoxdan yadırğasam da, rus sobasının
kәlә-kötür hörgüsünü tumarlayıram, әsasını yerә dayamış xaç
anam isә altdan-yuxarı mәni süzür: görsün, qәhrәman anaya öz
oğulluq borcumdan necә çıxıram. Belә dәqiqәlәrdә onun özü dә
sanki yazıçıya çevrilirdi – savadsızlığı vә gözünün yaxşı görmәmәsi
ucbatından yazılı yox, şifahi әdәbiyyatın nümayәndәsinә. Cambul
Cabayev kimi. Sadәcә başındakı araqçın yox, yarıyun rus şalıdır.
Xaç anam bir şeyә dә tәәccüblәnir: gör neçә ildir Moskvadayam,
hәlә dә şöhrәt qazanmamışam. Onun alәmindә “Moskva” vә
“şöhrәt” – sinonim sözlәrdir, Moskvada yaşayırsansa, kefdәsәn.
Amma kef hara, mәn hara? Bu çoxbilmiş qarıya necә izah edim
ki, neçә illәrdir bu әlәkeçmәz şöhrәtin arxasınca sürünürәm,
hamıya xoş gәlmәk üçün dәridәn-qabıqdan çıxıram, amma xeyri
yoxdur. Artıq bezmişәm, boğaza yığılmışam, son illәrdә,
ümumiyyәtlә, bu barәdә düşünmürәm. Bax elә bu dәqiqәlәrdә
yalnız bir oxucu – özüm üçün yazıram. Özü dә istәdiyim kimi
yazıram.
Amma xaç anama bunları demәk olmaz. Başa düşmәz. Mәnim
dediklәrimi tәqdir etmәz – tәbiәtinә uyğun deyil.
– Brejnevin işlәri necә gedir? – Hәr dәfә mәndәn soruşur,
sanki televizoram.
Ağır, mәşәqqәtli hәyat yaşayıb, oğul-uşaq sahibi olandan,
onları yerbәyer edәndәn sonra nәdәnsә mehrini mәnә salmış,
bütün romantik xәyallarını mәnim üzәrimdә cәmlәmişdi. Doğrudur,
onun öz uşaqları ata-baba yolu ilә getdilәr, Nastyanın oğlu isә
taleyin ümidinә buraxıldı – bәlkә, tale üzünә güldü, bәxti gәtirdi
deyә. Sadәlövh xaç anam hәlә dә buna inanır. İnanır ki, mәsәlәn,
güllәlәnmәyә aparılan adam günlәrin bir günü qәhrәman kimi
qayıda bilәr.
Amma heyif ki, bu gümanlar özünü doğrultmadı. Bunun
üçün xaç anamın daxmasındakı rus sobası başqa bir oğlan dünyaya
gәtirmәliydi: bәlkә, onun bәxti açıq olacaqdı. Hәrdәn sarışın,
qara gözlәri par-par alışıb-yanan ikiyaşlı nәvәmә diqqәtlә baxıram:
bәlkә, onu da hәmin isti soba dünyaya gәtirib? Niyә dә olmasın? –
görünür, mәn dә xaç anam kimi hәyatın bütün çәtinliklәrinә bax-
89
