Page 357 - pryaxin
P. 357
Xəzər yuxuları
Onu bir dәfә döymәk istәdiyimizi xatırladım. Әslindә mәnim
başçılığımla bir dәstә uşaq anamı incitdiyinә görә atalığımı
döymәyә hazırlaşmışdıq. Ciblәrimizi daşla doldurub hava qaralanda
çәkmәçi-“zirehdәlәnin” kef mәclisindәn sonra getdiyi kәnd
hamamının yanında onu güddük. Hamamdan çıxan kimi bizim
üçün tәhlükәsiz olan mәsafәdәn onu daşlamağa başladıq. Mәn
solaxay idim, daşı dәqiq vә bәrk atırdım: mәktәbdә daşla bir
neçә adama qarşı vuruşmağı bacarırdım.
Atalığım söyә-söyә dalımızca düşdü. Özü dә, qәribә idi:
kefliliyinә baxmayaraq, ayıq vә cavan adam kimi qaçırdı. Biz –
beşinci-altıncı sinif uşaqları zorla qaçıb canımızı qurtardıq. Gecә
anamın növbәti qalmaqaldan qorunmaq üçün öz ailәsi ilә sığındığı
Quseva nәnәgilә gәldim. Şam yemәyinә oturanda, o vaxt hәlә
evlәnmәmiş, әsgәrlikdәn tәzә gәlәn Aleksey dayı hirsli-hirsli
danışmağa başladı ki, qaranlıq düşәndә hamamın yanında azyaşlı
xuliqanlar ona hücum ediblәr.
– Kim olduqlarını bilsәm, ayaqlarını sındıracam! – Sözünü
hiddәtlә bitirib, nәyә görәsә mәnalı-mәnalı mәnә baxdı.
Mәn kәtildә qurcuxdum vә hәtta anam da narahatlıqla üzümә
dikildi...
Nә vaxtsa qüvvәtli olan bu sağ әl indi adi bir hәrәkәti dә
elәyә bilmirdi. Onun iflic olmuş ovcuna pulu zorla qoyub, növbә
ilә sözә baxmayan barmaqlarını bir-bir yumdum... Bu, hәmin
dayımdı ki, ölüm haqqında әn dәhşәtli hәqiqәti demişdi. Hәmin
sözlәri on beş il әvvәl elә burada, Nikolada doğma dayım Serge-
yin yas mәrasimindә söylәmişdi:
– Ölüm qocaların yox, vaxtı çatanların dalınca gәlir...
Onda fikirlәşdim ki, görünür, indi onun da vaxtı çatır. Bir
neçә aydan sonra Aleksey dayı dünyasını dәyişdi. Sonra oğlu da
vәfat etdi: bizimkilәrin vaxtı, deyәsәn, vaxtından әvvәl çatır:
müharibәdәki kimi, bir il – iki il әvәzi.
Kitabda artıq adını çәkdiyim İvan Fyodoroviç Maznyak da-
yımla yanaşı oturmuşdu. Onların anlamadığım dildә danışmaqları
mәni heyrәtlәndirdi.
– Siz nә dildә danışırsız? – Dayımın qulağına dedim.
– Özbәk dilindә, – sakitcә cavab verib zorla gülümsәdi.
Bax belә! Özbәklәr kәnddә çoxdan yoxdu, ümumi komenda-
357
Onu bir dәfә döymәk istәdiyimizi xatırladım. Әslindә mәnim
başçılığımla bir dәstә uşaq anamı incitdiyinә görә atalığımı
döymәyә hazırlaşmışdıq. Ciblәrimizi daşla doldurub hava qaralanda
çәkmәçi-“zirehdәlәnin” kef mәclisindәn sonra getdiyi kәnd
hamamının yanında onu güddük. Hamamdan çıxan kimi bizim
üçün tәhlükәsiz olan mәsafәdәn onu daşlamağa başladıq. Mәn
solaxay idim, daşı dәqiq vә bәrk atırdım: mәktәbdә daşla bir
neçә adama qarşı vuruşmağı bacarırdım.
Atalığım söyә-söyә dalımızca düşdü. Özü dә, qәribә idi:
kefliliyinә baxmayaraq, ayıq vә cavan adam kimi qaçırdı. Biz –
beşinci-altıncı sinif uşaqları zorla qaçıb canımızı qurtardıq. Gecә
anamın növbәti qalmaqaldan qorunmaq üçün öz ailәsi ilә sığındığı
Quseva nәnәgilә gәldim. Şam yemәyinә oturanda, o vaxt hәlә
evlәnmәmiş, әsgәrlikdәn tәzә gәlәn Aleksey dayı hirsli-hirsli
danışmağa başladı ki, qaranlıq düşәndә hamamın yanında azyaşlı
xuliqanlar ona hücum ediblәr.
– Kim olduqlarını bilsәm, ayaqlarını sındıracam! – Sözünü
hiddәtlә bitirib, nәyә görәsә mәnalı-mәnalı mәnә baxdı.
Mәn kәtildә qurcuxdum vә hәtta anam da narahatlıqla üzümә
dikildi...
Nә vaxtsa qüvvәtli olan bu sağ әl indi adi bir hәrәkәti dә
elәyә bilmirdi. Onun iflic olmuş ovcuna pulu zorla qoyub, növbә
ilә sözә baxmayan barmaqlarını bir-bir yumdum... Bu, hәmin
dayımdı ki, ölüm haqqında әn dәhşәtli hәqiqәti demişdi. Hәmin
sözlәri on beş il әvvәl elә burada, Nikolada doğma dayım Serge-
yin yas mәrasimindә söylәmişdi:
– Ölüm qocaların yox, vaxtı çatanların dalınca gәlir...
Onda fikirlәşdim ki, görünür, indi onun da vaxtı çatır. Bir
neçә aydan sonra Aleksey dayı dünyasını dәyişdi. Sonra oğlu da
vәfat etdi: bizimkilәrin vaxtı, deyәsәn, vaxtından әvvәl çatır:
müharibәdәki kimi, bir il – iki il әvәzi.
Kitabda artıq adını çәkdiyim İvan Fyodoroviç Maznyak da-
yımla yanaşı oturmuşdu. Onların anlamadığım dildә danışmaqları
mәni heyrәtlәndirdi.
– Siz nә dildә danışırsız? – Dayımın qulağına dedim.
– Özbәk dilindә, – sakitcә cavab verib zorla gülümsәdi.
Bax belә! Özbәklәr kәnddә çoxdan yoxdu, ümumi komenda-
357
