Page 250 - pryaxin
P. 250
rgi Pryaxin
kazak xorultusu evi başına götürdü. Onda Sergey sakitcә qalxıb
“zal”a keçir, dostunu o biri böyrü üstә çevirir, işığı söndürürdü…
Onların әn çox vәrәqlәdiyi kitab 1907-ci ildә nәşr olunmuş
“Don kazaklarının tarixi” idi. Kitab nәfis tәrtibatı ilә göz oxşayırdı,
qalın sәhifәlәri rәngbәrәng şәkillәrlә bәzәdilmişdi. “Don kazak-
larının tarixi”ni 1907-ci ldә tәsadüfәn çap etmәmişdilәr, görünür,
onların 1905–1906-cı illәrdә göstәrdiyi xidmәti nәzәrә almışdılar.
Sergey Terek kazaklarının papağı barәdә danışanda Viktor
bir dә (növbәti dәfә!) babaların şәrәfinә ayaq üstә içmәyi tәklif
etdi. Amma artıq ayağa qalxmaq iqtidarında deyildilәr. Sәhәr
açılanda Viktorun arvadı onları “qardaş qәbiristanlığında” –
stolun altında tapdı. Stolun yanına çәkilmiş divanda ikisi dә
yerlәşmәdiyi üçün qәrara almışdılar ki, adyalı yerә atıb, elә
burada yatsınlar. Heç kәs incimәsin, hamı razı qalsın deyә. Amma
Sergey bilirdi ki, bunun başqa sәbәbi dә var: sıravi Don kazakı
gecәnin bir alәmindә, vaxtsız-vәdәsiz, sәrxoş halda (dili söz tut-
murdu) arvadının yanına keçmәkdәn çәkinirdi. İzmayılı almağına
alıblar, amma, görünür, ayıq başla döyüşә giriblәr: hansı sәrxoş
durduğu yerdә özünü oda atar? Hәm ağıllı, hәm sәrxoş – belәdә
hәyat daha xoş. Kazak isә, mәlum olduğu kimi, sәrxoşdursa,
daha ağıllıdır – başını kәssәlәr dә, divara dırmaşmaz. Araq-çaxır
verib tovlasan da. Bunun üçün arağı lap bol elәmәlisәn…
Sәhәr tezdәn şoraba yeyib, fәaliyyәt planını müzakirә etdilәr.
Saşa Kalinin әmәk zәrbәçisidir, yaxşı işçidir – Viktor onu bu
kolxozda zootexnik işlәdiyi vaxtlardan tanıyırdı – amma eybi
yoxdur, o gözlәyәr. Kitab mağazasına gedib arxa qapıdan içәri
keçdilәr: adәtәn müdirlәr ön qapıdan girmirlәr, yoxsa hörmәt
etmәzlәr. Katib mağaza müdirinin qolundan tutub kәnara çәkdi.
Viktorla gözәl qadın nә barәdәsә pıçıldaşmağa başladılar. Hәticәdә
Sergey ezamiyyәt pulunun hamısını burada qoyub getmәli oldu –
ürәyinә yatan, gözünә xoş gәlәn nә vardısa, hamısını katiblә
birgә götürüb (mağaza müdirәsindәn başlasaydı, lap yaxşı olardı)
elә hәmin qapıdan çıxardı. Cibindәki pulların hamısına kitab
alan Sergey bir dә onda ayıldı ki, iş işdәn keçib.
– Fikir elәmә, burada sәnә pul lazım olmayacaq, acından
ölmәyәcәksәn, bunu mәn deyirәm, – Viktor gülә-gülә ona ürәk-
250
kazak xorultusu evi başına götürdü. Onda Sergey sakitcә qalxıb
“zal”a keçir, dostunu o biri böyrü üstә çevirir, işığı söndürürdü…
Onların әn çox vәrәqlәdiyi kitab 1907-ci ildә nәşr olunmuş
“Don kazaklarının tarixi” idi. Kitab nәfis tәrtibatı ilә göz oxşayırdı,
qalın sәhifәlәri rәngbәrәng şәkillәrlә bәzәdilmişdi. “Don kazak-
larının tarixi”ni 1907-ci ldә tәsadüfәn çap etmәmişdilәr, görünür,
onların 1905–1906-cı illәrdә göstәrdiyi xidmәti nәzәrә almışdılar.
Sergey Terek kazaklarının papağı barәdә danışanda Viktor
bir dә (növbәti dәfә!) babaların şәrәfinә ayaq üstә içmәyi tәklif
etdi. Amma artıq ayağa qalxmaq iqtidarında deyildilәr. Sәhәr
açılanda Viktorun arvadı onları “qardaş qәbiristanlığında” –
stolun altında tapdı. Stolun yanına çәkilmiş divanda ikisi dә
yerlәşmәdiyi üçün qәrara almışdılar ki, adyalı yerә atıb, elә
burada yatsınlar. Heç kәs incimәsin, hamı razı qalsın deyә. Amma
Sergey bilirdi ki, bunun başqa sәbәbi dә var: sıravi Don kazakı
gecәnin bir alәmindә, vaxtsız-vәdәsiz, sәrxoş halda (dili söz tut-
murdu) arvadının yanına keçmәkdәn çәkinirdi. İzmayılı almağına
alıblar, amma, görünür, ayıq başla döyüşә giriblәr: hansı sәrxoş
durduğu yerdә özünü oda atar? Hәm ağıllı, hәm sәrxoş – belәdә
hәyat daha xoş. Kazak isә, mәlum olduğu kimi, sәrxoşdursa,
daha ağıllıdır – başını kәssәlәr dә, divara dırmaşmaz. Araq-çaxır
verib tovlasan da. Bunun üçün arağı lap bol elәmәlisәn…
Sәhәr tezdәn şoraba yeyib, fәaliyyәt planını müzakirә etdilәr.
Saşa Kalinin әmәk zәrbәçisidir, yaxşı işçidir – Viktor onu bu
kolxozda zootexnik işlәdiyi vaxtlardan tanıyırdı – amma eybi
yoxdur, o gözlәyәr. Kitab mağazasına gedib arxa qapıdan içәri
keçdilәr: adәtәn müdirlәr ön qapıdan girmirlәr, yoxsa hörmәt
etmәzlәr. Katib mağaza müdirinin qolundan tutub kәnara çәkdi.
Viktorla gözәl qadın nә barәdәsә pıçıldaşmağa başladılar. Hәticәdә
Sergey ezamiyyәt pulunun hamısını burada qoyub getmәli oldu –
ürәyinә yatan, gözünә xoş gәlәn nә vardısa, hamısını katiblә
birgә götürüb (mağaza müdirәsindәn başlasaydı, lap yaxşı olardı)
elә hәmin qapıdan çıxardı. Cibindәki pulların hamısına kitab
alan Sergey bir dә onda ayıldı ki, iş işdәn keçib.
– Fikir elәmә, burada sәnә pul lazım olmayacaq, acından
ölmәyәcәksәn, bunu mәn deyirәm, – Viktor gülә-gülә ona ürәk-
250
