Page 185 - pryaxin
P. 185
Xəzər yuxuları
qәbir – sanki onu sualtı sәyahәtә yola salırdılar) qazıb dәfn edәn
tәbәәlәr yas mәrasimindә yaxşıca yeyib-içdikdәn sonra hamının
gözü önündә qәtlә yetirilirdilәr.
Başları vurulurdu.
Onları özlәrinin qazdığı, palıd ağacından düzәldilәn dirәklәrlә
möhkәmlәndirdiklәri sualtı qәbirlәrә gömürdülәr – imperatorun
yanında. Volqanın şәklini almış Lete vә Aid sularında xaqanla
birgә üzmәk üçün.
Sübut elә ki, burada onu yox, başqasını dәfn ediblәr! Hәr şey
ölçülüb-biçilib, yaxşı-yaxşı götür-qoy edilib…
Lev Nikolayeviç Qumilyov mәktubda yazılanlara istinadәn
hökmdarın hәr il sәyahәt etdiyi yolun sxemini dә çәkmişdi.
Belәliklә, belә görünür ki, fevral-mart aylarında xaqan Volqa
çayından üzü bahara vә günәşә doğru hәrәkәt etmәyә başlayırdı.
Karvan yalnız on gün sonra indiki Kalmık torpaqlarında dayanır,
burada düşәrgә salırdı. Xaqan gül bağçası ilә әhatә olunmuş,
gildәn tikilmiş sarayda qalırdı. Sarayın yaxınlığında hökmdar
üçün saraydan da böyük ipәk çadır qurulurdu. Saraydan çadıra
doğru kәnarları bahalı parçalarla tutulmuş keçid qoyulurdu ki,
xaqan ürәyi istәdiyi vaxt – gündüz vә ya gecә kәnar baxışlardan
yayınaraq, hәm öz qanuni arvadlarının, hәm dә başqa qız-
gәlinlәrin yanına gedә bilsin.
Birinci düşәrgәdә xaqan qızıl zanbağın açılmasını gözlәyirdi.
İndinin özündә dә martın sonu – aprelin әvvәlindә bütün çöllük
lalәlәrlә örtülür. Primanıç başdan-başa al şәfәqi xatırladır. Adama
elә gәlir ki, üfüqdә bu güllәrin rәngi әks olunur. Qırmızı vә sarı
güllәr. Yüngül meh әsir, çiçәk zәmisi yırğalanır, lәpәlәnirdi.
Sanki әsrlәr boyu dünyasını dәyişmiş saysız-hesabsız tәbәәlәri
Aid sәltәnәtindәn çıxarır, dibindә mәxmәr “gözlәri” olan gül
qonçәlәrinin – ziyafәt üçün hazırlanmış piyalәlәrin әtrafında
әylәşdirirdilәr. Görünmәyәn әllәr, xaqanın mübarәk gәlişi
münasibәtilә sәssizcә piyalәlәri toqquşdururdu.
Onlar dirilәrin vә ölülәrin tәk hökmdarını salamlayırdılar. O
vaxtlar xaqana belә gәlirdi.
Yüz illәrdәn sonra Mәrkәzi Asiyanın dağәtәyi әrazilәrindә
tapılmış sarı gülә ingilis rezidentinin adını verdilәr – o, hәmin
185
qәbir – sanki onu sualtı sәyahәtә yola salırdılar) qazıb dәfn edәn
tәbәәlәr yas mәrasimindә yaxşıca yeyib-içdikdәn sonra hamının
gözü önündә qәtlә yetirilirdilәr.
Başları vurulurdu.
Onları özlәrinin qazdığı, palıd ağacından düzәldilәn dirәklәrlә
möhkәmlәndirdiklәri sualtı qәbirlәrә gömürdülәr – imperatorun
yanında. Volqanın şәklini almış Lete vә Aid sularında xaqanla
birgә üzmәk üçün.
Sübut elә ki, burada onu yox, başqasını dәfn ediblәr! Hәr şey
ölçülüb-biçilib, yaxşı-yaxşı götür-qoy edilib…
Lev Nikolayeviç Qumilyov mәktubda yazılanlara istinadәn
hökmdarın hәr il sәyahәt etdiyi yolun sxemini dә çәkmişdi.
Belәliklә, belә görünür ki, fevral-mart aylarında xaqan Volqa
çayından üzü bahara vә günәşә doğru hәrәkәt etmәyә başlayırdı.
Karvan yalnız on gün sonra indiki Kalmık torpaqlarında dayanır,
burada düşәrgә salırdı. Xaqan gül bağçası ilә әhatә olunmuş,
gildәn tikilmiş sarayda qalırdı. Sarayın yaxınlığında hökmdar
üçün saraydan da böyük ipәk çadır qurulurdu. Saraydan çadıra
doğru kәnarları bahalı parçalarla tutulmuş keçid qoyulurdu ki,
xaqan ürәyi istәdiyi vaxt – gündüz vә ya gecә kәnar baxışlardan
yayınaraq, hәm öz qanuni arvadlarının, hәm dә başqa qız-
gәlinlәrin yanına gedә bilsin.
Birinci düşәrgәdә xaqan qızıl zanbağın açılmasını gözlәyirdi.
İndinin özündә dә martın sonu – aprelin әvvәlindә bütün çöllük
lalәlәrlә örtülür. Primanıç başdan-başa al şәfәqi xatırladır. Adama
elә gәlir ki, üfüqdә bu güllәrin rәngi әks olunur. Qırmızı vә sarı
güllәr. Yüngül meh әsir, çiçәk zәmisi yırğalanır, lәpәlәnirdi.
Sanki әsrlәr boyu dünyasını dәyişmiş saysız-hesabsız tәbәәlәri
Aid sәltәnәtindәn çıxarır, dibindә mәxmәr “gözlәri” olan gül
qonçәlәrinin – ziyafәt üçün hazırlanmış piyalәlәrin әtrafında
әylәşdirirdilәr. Görünmәyәn әllәr, xaqanın mübarәk gәlişi
münasibәtilә sәssizcә piyalәlәri toqquşdururdu.
Onlar dirilәrin vә ölülәrin tәk hökmdarını salamlayırdılar. O
vaxtlar xaqana belә gәlirdi.
Yüz illәrdәn sonra Mәrkәzi Asiyanın dağәtәyi әrazilәrindә
tapılmış sarı gülә ingilis rezidentinin adını verdilәr – o, hәmin
185
