Page 161 - pryaxin
P. 161
Xəzər yuxuları
qәdәr olardı. Hamısı möhkәm bәdәnli, әtli-qanlı, bir qәdәr çılğın
adamlar idi, mәni tәkcә uşaq olduğuma görә sevmirdilәr, hәm
dә, deyәsәn, ağıldankәm, yelbeyin saydıqları üçün şәfqәtlә
yanaşırdılar. Balaca yelbeyin… Mәn onlara oxşamırdım: cılız,
sısqabәdәnli, sümüklәrim quş sümüyü kimi yüngül, incә. Mәn
yalnız uzun illәrdәn sonra әtә-qana gәldim, görünür, genlәrim
gec oyanmışdı. Çox utancaq idim, hamıdan çәkinirdim – әmәlli-
başlı hirslәndirib, özümdәn çıxaran olmasa, heç kimә “gözün
üstә qaşın var” deyәn deyildim. Uşaqlıqda, bircә dәfә dә olsun,
yaxşıca kötәklәndiyim yadıma gәlmir, nә yaşıdlarımla üz-göz
olurdum, nә dә böyüklәrlә. Mәndәn yaşlılar hәm dә çoxsaylı
әmilәrimin, dayılarımın qorxusundan mәnә yaxın düşmürdülәr.
Hәmin qohumlarım, әlbәttә, arabir atalığıma qulaqburması vermәk
üçün bizә gәlirdi – atalığım Vasili Stepanoviç içib keflәnәndә
anama gün vermirdi. Amma onu qınamalı deyildi, doğma atalar
da ondan geri qalmır. Ola bilsin, sadәcә Vasili Stepanoviç qәdәr
hirsli, hikkәli davranmırlar, vәssalam. Vasili Stepanoviç müharibәdә
kontuziya almışdı, kәnddә heç kәs onun kimi hirslә dişlәrini bir-
birinә sıxıb xırçıldada bilmirdi. Digәr uşaqların ataları da kontuziya
almış olsaydılar, onlar da durduğu yerdә qeyzlәnәr, öküz kimi
boyunlarını oynadaraq, dişlәrini xırçıldadar, bülöv daşı sayağı,
ağızlarından qığılcım saçardılar.
Amma onların ataları elә-belә yaralanmışdılar, başlarından
zәrbә almamışdılar. Qohumlarımın isә ataları, ümumiyyәtlә, yox
idi: Vasili Stepanoviçin kontuziya aldığı, iki dәfә yaralandığı
yerlәrdә – Stalinqrad әtrafında vә Keniqsberqdә hәlak olmuşdular.
Bir dә görürdün, canavar balasına oxşayan on yeddi yaşlı oğlan
atalığımla haqq-hesab çürütmәyә gәlib… Tәkcә öz әmisi vә ya
dayısı qızının tәәssübünü çәkdiklәri üçünmü anama qahmar
çıxırdılar, yoxsa başqa niyyәtlәri dә vardı? Mәnә elә gәlir ki,
onlar iricüssәli, hirsli kişinin әtrafında hoppanıb-düşәrkәn, daha
kimisә, nәyisә vurmağa çalışırdılar.
Tanrıya xoş getmәsә dә, deyәcәyәm: onlar hәm dә öz talelәrinin
üzәrinә hücum çәkirdilәr.
Quş fermasından vaxtında haylayıb-çağırdığım anam tәngnәfәs
özünü yetirir, onları ayırırdı. Bu zaman Tolik hirsindәn boğula-
161
qәdәr olardı. Hamısı möhkәm bәdәnli, әtli-qanlı, bir qәdәr çılğın
adamlar idi, mәni tәkcә uşaq olduğuma görә sevmirdilәr, hәm
dә, deyәsәn, ağıldankәm, yelbeyin saydıqları üçün şәfqәtlә
yanaşırdılar. Balaca yelbeyin… Mәn onlara oxşamırdım: cılız,
sısqabәdәnli, sümüklәrim quş sümüyü kimi yüngül, incә. Mәn
yalnız uzun illәrdәn sonra әtә-qana gәldim, görünür, genlәrim
gec oyanmışdı. Çox utancaq idim, hamıdan çәkinirdim – әmәlli-
başlı hirslәndirib, özümdәn çıxaran olmasa, heç kimә “gözün
üstә qaşın var” deyәn deyildim. Uşaqlıqda, bircә dәfә dә olsun,
yaxşıca kötәklәndiyim yadıma gәlmir, nә yaşıdlarımla üz-göz
olurdum, nә dә böyüklәrlә. Mәndәn yaşlılar hәm dә çoxsaylı
әmilәrimin, dayılarımın qorxusundan mәnә yaxın düşmürdülәr.
Hәmin qohumlarım, әlbәttә, arabir atalığıma qulaqburması vermәk
üçün bizә gәlirdi – atalığım Vasili Stepanoviç içib keflәnәndә
anama gün vermirdi. Amma onu qınamalı deyildi, doğma atalar
da ondan geri qalmır. Ola bilsin, sadәcә Vasili Stepanoviç qәdәr
hirsli, hikkәli davranmırlar, vәssalam. Vasili Stepanoviç müharibәdә
kontuziya almışdı, kәnddә heç kәs onun kimi hirslә dişlәrini bir-
birinә sıxıb xırçıldada bilmirdi. Digәr uşaqların ataları da kontuziya
almış olsaydılar, onlar da durduğu yerdә qeyzlәnәr, öküz kimi
boyunlarını oynadaraq, dişlәrini xırçıldadar, bülöv daşı sayağı,
ağızlarından qığılcım saçardılar.
Amma onların ataları elә-belә yaralanmışdılar, başlarından
zәrbә almamışdılar. Qohumlarımın isә ataları, ümumiyyәtlә, yox
idi: Vasili Stepanoviçin kontuziya aldığı, iki dәfә yaralandığı
yerlәrdә – Stalinqrad әtrafında vә Keniqsberqdә hәlak olmuşdular.
Bir dә görürdün, canavar balasına oxşayan on yeddi yaşlı oğlan
atalığımla haqq-hesab çürütmәyә gәlib… Tәkcә öz әmisi vә ya
dayısı qızının tәәssübünü çәkdiklәri üçünmü anama qahmar
çıxırdılar, yoxsa başqa niyyәtlәri dә vardı? Mәnә elә gәlir ki,
onlar iricüssәli, hirsli kişinin әtrafında hoppanıb-düşәrkәn, daha
kimisә, nәyisә vurmağa çalışırdılar.
Tanrıya xoş getmәsә dә, deyәcәyәm: onlar hәm dә öz talelәrinin
üzәrinә hücum çәkirdilәr.
Quş fermasından vaxtında haylayıb-çağırdığım anam tәngnәfәs
özünü yetirir, onları ayırırdı. Bu zaman Tolik hirsindәn boğula-
161
