Page 153 - pryaxin
P. 153
Xəzər yuxuları
kәndin üzәrindә dalğalanan qırmızı bayrağa görә yox, gözoxşayan
bağ-bağçaların gözәlliyinә görә.
Bu yerdәyişmәnin sәbәbi nәydi, İvan baba öz pinәçi kәtilini
(bir vaxtlar Trotskinin ova apardığı kәtilin eynisi) dә götürüb,
niyә Duşkagilә gәlmişdi? Niyә balaca Valkanın ölümündәn sonra
gәlmişdi? Mәnim yanımda belә mәsәlәlәrdәn söz salmırdılar.
Qәribә iş idi: qohumlarımın ailәlәri çoxdan müflislәşmiş, hәtta
müәyyәn mәnada yabanılaşmışdı, öz әllәrinin zәhmәti ilә
dolanırdılar, amma sevgi-mәhәbbәt mәsәlәlәrindә romantik
zehniyyәti yaşadırdılar. Sanki әvvәlki vaxtlarda olduğu kimi yağ-
bal içindә üzürdülәr, daha doğrusu, elә bil indiki kimi at yerinә
işlәmir (yalnız cütlәşәndәn-cütlәşәnә xoşbәx olan at yerinә), hәlә
dә yağ arabalarının üstündә şәstlә irәli-geri gedirdilәr.
Mәişәt vә varlıq arasında açıq-aşkar dissonans, uyğunsuzluq.
Bax, Marina Svetayevanın qızı Ariadna Efron Parisdәn vә
Moskvadan sonra Sibirdә sürgün hәyatı yaşamağa başlayıb. Әlli
dәrәcә şaxtada Yeniseyin buzlu sularından vedrәylә su daşımağa
mәcbur olandan sonra birdәn-birә, Mul Qureviçdәn soyudu.
Onun arxasınca düşmәyәn, nәyin bahasına olursa-olsun, gәlib
onu tapmayan Qureviç nәyinә lazım idi? Әvәzindә bir könüldәn
min könülә Boris Pasternaka vuruldu, ona Truxansk vilayәtindәn
mәktublar yazmağa başladı. Özü dә bu mәktublar anasının güclü,
ifadәli prozasından heç nәylә geri qalmırdı. Proza vә poeziya –
bunların bir-biri ilә uyuşmazlığı çox zaman maraqlı, ecazkar
şeylәr üzә çıxarır… Mәktublar o qәdәr hissiyyatlıydı ki, Pasternak
hәm cavab yazır, hәm dә onları qoruyub-saxlayırdı – necә ki
sevimli kitabları saxlayırlar, çap olunmamış olsa belә. Amma
bütün bunların xeyri olmadı. Mulu әlli ikinci ildә güllәlәdilәr.
Qәribәdir: zәif insanların taleyi daha acı olur. Mul, Efron, Janna
d’Ark mәnim dostum Edik Torosyanın talelәri kimi…
Vanya baba Yevdokiya Terekovanın yanında çox lәngimәdi:
bir neçә ildәn sonra gözünü hәyata yumdu. Kişi Yevdokiyanın
evindә qәrar tuta bilmәzdi: özünüz fikirlәşin – bu nataraz kazak
yәhәrindә oturmaq hәr adamın işi deyil.
Bax axırdan-axıra Kostik belә bir qadının ürәyini ovlamış,
onu әlә keçirmişdi. Bәzi şayiәlәrә görә, onlar hәlә Mariya nәnә-
153
kәndin üzәrindә dalğalanan qırmızı bayrağa görә yox, gözoxşayan
bağ-bağçaların gözәlliyinә görә.
Bu yerdәyişmәnin sәbәbi nәydi, İvan baba öz pinәçi kәtilini
(bir vaxtlar Trotskinin ova apardığı kәtilin eynisi) dә götürüb,
niyә Duşkagilә gәlmişdi? Niyә balaca Valkanın ölümündәn sonra
gәlmişdi? Mәnim yanımda belә mәsәlәlәrdәn söz salmırdılar.
Qәribә iş idi: qohumlarımın ailәlәri çoxdan müflislәşmiş, hәtta
müәyyәn mәnada yabanılaşmışdı, öz әllәrinin zәhmәti ilә
dolanırdılar, amma sevgi-mәhәbbәt mәsәlәlәrindә romantik
zehniyyәti yaşadırdılar. Sanki әvvәlki vaxtlarda olduğu kimi yağ-
bal içindә üzürdülәr, daha doğrusu, elә bil indiki kimi at yerinә
işlәmir (yalnız cütlәşәndәn-cütlәşәnә xoşbәx olan at yerinә), hәlә
dә yağ arabalarının üstündә şәstlә irәli-geri gedirdilәr.
Mәişәt vә varlıq arasında açıq-aşkar dissonans, uyğunsuzluq.
Bax, Marina Svetayevanın qızı Ariadna Efron Parisdәn vә
Moskvadan sonra Sibirdә sürgün hәyatı yaşamağa başlayıb. Әlli
dәrәcә şaxtada Yeniseyin buzlu sularından vedrәylә su daşımağa
mәcbur olandan sonra birdәn-birә, Mul Qureviçdәn soyudu.
Onun arxasınca düşmәyәn, nәyin bahasına olursa-olsun, gәlib
onu tapmayan Qureviç nәyinә lazım idi? Әvәzindә bir könüldәn
min könülә Boris Pasternaka vuruldu, ona Truxansk vilayәtindәn
mәktublar yazmağa başladı. Özü dә bu mәktublar anasının güclü,
ifadәli prozasından heç nәylә geri qalmırdı. Proza vә poeziya –
bunların bir-biri ilә uyuşmazlığı çox zaman maraqlı, ecazkar
şeylәr üzә çıxarır… Mәktublar o qәdәr hissiyyatlıydı ki, Pasternak
hәm cavab yazır, hәm dә onları qoruyub-saxlayırdı – necә ki
sevimli kitabları saxlayırlar, çap olunmamış olsa belә. Amma
bütün bunların xeyri olmadı. Mulu әlli ikinci ildә güllәlәdilәr.
Qәribәdir: zәif insanların taleyi daha acı olur. Mul, Efron, Janna
d’Ark mәnim dostum Edik Torosyanın talelәri kimi…
Vanya baba Yevdokiya Terekovanın yanında çox lәngimәdi:
bir neçә ildәn sonra gözünü hәyata yumdu. Kişi Yevdokiyanın
evindә qәrar tuta bilmәzdi: özünüz fikirlәşin – bu nataraz kazak
yәhәrindә oturmaq hәr adamın işi deyil.
Bax axırdan-axıra Kostik belә bir qadının ürәyini ovlamış,
onu әlә keçirmişdi. Bәzi şayiәlәrә görә, onlar hәlә Mariya nәnә-
153
