Page 126 - pryaxin
P. 126
rgi Pryaxin
gәlәcәk anam, iki müharibәdәn qalib çıxmış gәlәcәk veteran
Sergey (o vaxt onun vur-tut sәkkiz yaşı varmış), kiçik oğlu Petya
(o, lap uşaq imiş, tәәssüf ki, tezliklә hәyata göz yumub) babamı
mәşәqqәtli sürgün hәyatında müşayiәt elәyiblәr.
Babam çox çәtin vaxtlar keçirib.
Bayram günlәrindә kәndli dostları onun başına yığışırmış.
Görünür, evdә içmәyә qoymurlarmış, bura isә arvadların gözündәn
uzaq yer imiş. O, Sergeyi araq dalınca dükana göndәrir, Nastya
isә dinmәz-söylәmәz, çinar ağacından düzәldilmiş qәdimi servant-
dan xrustal stәkanları çıxarıb stolun üstünә qoyurmuş. Bu stәkanları
yaxşı günlәr üçün göz bәbәyi kimi qoruyub-saxlayırlarmış.
Deyәsәn, bu barәdә hardasa yazmışam: qabarıq qapıları olan
hәmin şişbucaqlı, işlәmәli dolab hәlә dә qalır. Әlli il sonra Paris
yaxınlığında yerlәşәn Bujivalda bu dolabın eynisini gördüm.
İvan Sergeyeviç Turgenev bir vaxtlar burada Polina Viardo vә
qızı ilә birgә qalırmış. Sәn demә, bu dolabdan savayı, bizdә qır-
mızı ağacdan düzәldilmiş divan, stol, bir sözlә, bütöv bir qarnitur
varmış. Nikolanın heç bir evindә belә şeylәr görmәmişdim. Mәhz
bu yeganә eksponatın olduğu yerdә, İvan Sergeyeviçin evindә
qaldığım günlәrdә hәr şeydәn çox, fayton mәsәlәsini xatırlayırdım.
Mәnә elә gәlirdi ki, hәmin faytonu öz gözlәrimlә görmüşәm.
Babam böyük “tәrbiyәçi” idi, bilmәk olmaz, mәn doğulana
qәdәr yaşasaydı, halım necә olardı? Deyilәnә görә, heç cür
oxumaq istәmәyәn, qonşuların bağına oğurluğa gedәn, dava-
dalaşda, xuliqanlıqda ad çıxarmış Sergey onu tez-tez cin atına
mindirirmiş. Onda babam Sergeyin arıq, uzun boynundan yapışıb
kandara sürüklәyir, qapının üst tirindәki ovxarlı baltanı götürüb
onun başı üzәrinә qovzayır vә bu zaman ürәyiyananlıqla xәbәrdarlıq
etmәyi unutmurmuş:
– Yum gözlәrini!
Sanki ölümә mәhkum olunmuş adamın başına torba keçirdirsәn.
Seryoqa mәcbur olub sırtıq gözlәrini yumurmuş, babam isә
hirslә baltanı kәnara atır, dişini-dişinә sıxıb özünü әlә almağa
çalışırmış. Növbәti dәfәyә qәdәr.
– Ayağa qalxmaq olar? – Oğlu soruşur vә cavab gözlәmәdәn
ayağa qalxaraq, üst-başını toz-torpaqdan çırpıb baltanı yerinә
qoyurmuş. Növbәti dәfәyә qәdәr.
126
gәlәcәk anam, iki müharibәdәn qalib çıxmış gәlәcәk veteran
Sergey (o vaxt onun vur-tut sәkkiz yaşı varmış), kiçik oğlu Petya
(o, lap uşaq imiş, tәәssüf ki, tezliklә hәyata göz yumub) babamı
mәşәqqәtli sürgün hәyatında müşayiәt elәyiblәr.
Babam çox çәtin vaxtlar keçirib.
Bayram günlәrindә kәndli dostları onun başına yığışırmış.
Görünür, evdә içmәyә qoymurlarmış, bura isә arvadların gözündәn
uzaq yer imiş. O, Sergeyi araq dalınca dükana göndәrir, Nastya
isә dinmәz-söylәmәz, çinar ağacından düzәldilmiş qәdimi servant-
dan xrustal stәkanları çıxarıb stolun üstünә qoyurmuş. Bu stәkanları
yaxşı günlәr üçün göz bәbәyi kimi qoruyub-saxlayırlarmış.
Deyәsәn, bu barәdә hardasa yazmışam: qabarıq qapıları olan
hәmin şişbucaqlı, işlәmәli dolab hәlә dә qalır. Әlli il sonra Paris
yaxınlığında yerlәşәn Bujivalda bu dolabın eynisini gördüm.
İvan Sergeyeviç Turgenev bir vaxtlar burada Polina Viardo vә
qızı ilә birgә qalırmış. Sәn demә, bu dolabdan savayı, bizdә qır-
mızı ağacdan düzәldilmiş divan, stol, bir sözlә, bütöv bir qarnitur
varmış. Nikolanın heç bir evindә belә şeylәr görmәmişdim. Mәhz
bu yeganә eksponatın olduğu yerdә, İvan Sergeyeviçin evindә
qaldığım günlәrdә hәr şeydәn çox, fayton mәsәlәsini xatırlayırdım.
Mәnә elә gәlirdi ki, hәmin faytonu öz gözlәrimlә görmüşәm.
Babam böyük “tәrbiyәçi” idi, bilmәk olmaz, mәn doğulana
qәdәr yaşasaydı, halım necә olardı? Deyilәnә görә, heç cür
oxumaq istәmәyәn, qonşuların bağına oğurluğa gedәn, dava-
dalaşda, xuliqanlıqda ad çıxarmış Sergey onu tez-tez cin atına
mindirirmiş. Onda babam Sergeyin arıq, uzun boynundan yapışıb
kandara sürüklәyir, qapının üst tirindәki ovxarlı baltanı götürüb
onun başı üzәrinә qovzayır vә bu zaman ürәyiyananlıqla xәbәrdarlıq
etmәyi unutmurmuş:
– Yum gözlәrini!
Sanki ölümә mәhkum olunmuş adamın başına torba keçirdirsәn.
Seryoqa mәcbur olub sırtıq gözlәrini yumurmuş, babam isә
hirslә baltanı kәnara atır, dişini-dişinә sıxıb özünü әlә almağa
çalışırmış. Növbәti dәfәyә qәdәr.
– Ayağa qalxmaq olar? – Oğlu soruşur vә cavab gözlәmәdәn
ayağa qalxaraq, üst-başını toz-torpaqdan çırpıb baltanı yerinә
qoyurmuş. Növbәti dәfәyә qәdәr.
126
