Page 123 - pryaxin
P. 123
Xəzər yuxuları
yerә enәndә olduğu kimi. Bәlkә, onlar bizdәn dә çox tәsirlәnib.
Çünki faytonda oturan yadplanetli yox, onların öz hәmkәndlisi,
әsl morşansklı idi. Sevincindәn yerә-göyә sığmayan, özünә yer
tapmayan arvadı onu görәn kimi tanıyıb. Ulu nәnәmin babası
özüylә yüngül minik arabası da gәtiribmiş. O, daha heç kәsdәn
gizlәnmir, çәkinmirdi, çünki adamı faytondan düşürüb, haqq-
hesab çürüdә bilmәzdilәr: mәlum olduğu kimi, qaliblәri nә
mühakimә edir, nә dә döyürlәr. Ailәsini götürüb geri qayıtdı. Ulu
babamın qocalmış, amma hәlә canısulu ata-anası, bircә anda
sanki on il cavanlaşmış arvadı (o, mәktәbli qız kimi әllәrini
gizlәtmәyә çalışırdı, çünki nә az, nә çox, düz on il keçmişdi –
әllәri ağır zәhmәtdәn qabar bağlamışdı, damarları çıxmışdı) vә
cavan oğlan – Melanyanın gәlәcәk atası, yәni mәnim ulu babam
birlikdә yola düşdülәr.
Oğlanın adı Longin idi, nәnәmin soyadı da burdandır –
Melanya Longinova. Babamın adı Vladimir Longinoviçdir, amma
ulu babamın adını, yәqin ki, heç vaxt öyrәnә bilmәyәcәyәm:
soruşmağa adam qalmayıb.
Yazbaşı havalar soyuq keçsә dә, kişi kәndә “kubanka” adlanan
papaqda gәlmişdi: bu söz quzu dәrisindәn tikilmiş qulaqlı papağın
qısaldılmış formasıdır. Ancaq doğma-yad kişi kәndlilәrә şәstlә
izah etdi ki, başındakı “kubanka” deyil. Çünki general papağısayağı
qızılı qaytanla süslәnmişdi, yuxarı hissәsi Kuban kazaklarınınkı
kimi qırmızı yox, Terek kazaklarınınkı kimi göy rәngdәydi.
– Çar da bu papaqdan qoyur, – kişi gop elәmәkdәn özünü
saxlaya bilmәdi.
Gümüş işlәmәli qara kәmәrindәn böyük bir xәncәr asılmışdı,
uzaq cәbhәlәrdә vuruşan “Vәhşi diviziya”nın әsgәrlәrinә oxşayırdı.
Әsl qaçaq-çarizm despotizminin qaçaq düşmüş tәbәәsi. Azadlığın
nә olduğunu bilәn, dәliqanlı, әtә-qana gәlmiş, bәrkә-boşa düşmüş
yetkin kişi. Görkәmindәn varlı-hallı adam olduğu bilinirdi. Onun
sarışın, çilli (sanki daha möhkәm olması üçün onu qabaqlamışdılar)
rus fizionomiyası ilә bu dәbdәbә bir-birinә heç uyuşmurdu.
Bunlar, ümumiyyәtlә, bir-biri ilә yola getmir: hәmişә barrikadanın
әks tәrәflәrindәdirlәr – ya sәn onu mәhv edirsәn, ya da o, sәni
qandallayır.
123
yerә enәndә olduğu kimi. Bәlkә, onlar bizdәn dә çox tәsirlәnib.
Çünki faytonda oturan yadplanetli yox, onların öz hәmkәndlisi,
әsl morşansklı idi. Sevincindәn yerә-göyә sığmayan, özünә yer
tapmayan arvadı onu görәn kimi tanıyıb. Ulu nәnәmin babası
özüylә yüngül minik arabası da gәtiribmiş. O, daha heç kәsdәn
gizlәnmir, çәkinmirdi, çünki adamı faytondan düşürüb, haqq-
hesab çürüdә bilmәzdilәr: mәlum olduğu kimi, qaliblәri nә
mühakimә edir, nә dә döyürlәr. Ailәsini götürüb geri qayıtdı. Ulu
babamın qocalmış, amma hәlә canısulu ata-anası, bircә anda
sanki on il cavanlaşmış arvadı (o, mәktәbli qız kimi әllәrini
gizlәtmәyә çalışırdı, çünki nә az, nә çox, düz on il keçmişdi –
әllәri ağır zәhmәtdәn qabar bağlamışdı, damarları çıxmışdı) vә
cavan oğlan – Melanyanın gәlәcәk atası, yәni mәnim ulu babam
birlikdә yola düşdülәr.
Oğlanın adı Longin idi, nәnәmin soyadı da burdandır –
Melanya Longinova. Babamın adı Vladimir Longinoviçdir, amma
ulu babamın adını, yәqin ki, heç vaxt öyrәnә bilmәyәcәyәm:
soruşmağa adam qalmayıb.
Yazbaşı havalar soyuq keçsә dә, kişi kәndә “kubanka” adlanan
papaqda gәlmişdi: bu söz quzu dәrisindәn tikilmiş qulaqlı papağın
qısaldılmış formasıdır. Ancaq doğma-yad kişi kәndlilәrә şәstlә
izah etdi ki, başındakı “kubanka” deyil. Çünki general papağısayağı
qızılı qaytanla süslәnmişdi, yuxarı hissәsi Kuban kazaklarınınkı
kimi qırmızı yox, Terek kazaklarınınkı kimi göy rәngdәydi.
– Çar da bu papaqdan qoyur, – kişi gop elәmәkdәn özünü
saxlaya bilmәdi.
Gümüş işlәmәli qara kәmәrindәn böyük bir xәncәr asılmışdı,
uzaq cәbhәlәrdә vuruşan “Vәhşi diviziya”nın әsgәrlәrinә oxşayırdı.
Әsl qaçaq-çarizm despotizminin qaçaq düşmüş tәbәәsi. Azadlığın
nә olduğunu bilәn, dәliqanlı, әtә-qana gәlmiş, bәrkә-boşa düşmüş
yetkin kişi. Görkәmindәn varlı-hallı adam olduğu bilinirdi. Onun
sarışın, çilli (sanki daha möhkәm olması üçün onu qabaqlamışdılar)
rus fizionomiyası ilә bu dәbdәbә bir-birinә heç uyuşmurdu.
Bunlar, ümumiyyәtlә, bir-biri ilә yola getmir: hәmişә barrikadanın
әks tәrәflәrindәdirlәr – ya sәn onu mәhv edirsәn, ya da o, sәni
qandallayır.
123
