Page 233 - Patrik Modiano "Seçilmiş əsərləri"
P. 233
Äîðà Áðöäåð 233
göstәrәn xeyriyyә müәssisәlәrini birlәşdirәn, yәhudi mәnşәli adlı-
sanlı fransızların rәhbәrlik etdiyi tәşkilatda işlәmişdi.
Fransanın bu xeyriyyә tәşkilatı hәqiqәtәn xeyli sayda yәhudiyә
kömәk göstәrib, amma çox tәәssüf ki, hәm dә ikibaşlı rol oynayıb.
Belә ki, tәşkilatın yaradılmasının әsas tәşәbbüskarları alman
hakimiyyәti vә Vişi hökumәti idi: almanlar düşünürdülәr ki, bir-
başa öz nәzarәtlәri altında fәaliyyәt göstәrәn belә bir tәşkilat,
Polşa şәhәrlәrindә yaratdıqları “Yudenratlar” kimi, onların işini
xeyli asanlaşdıracaq.
Adlı-sanlı yәhudilәr vә VSEF әmәkdaşları özlәrindә onları
tutqu vә hәbslәrdәn qoruya bilәcәk adına “qanunilәşdirilmiş kar-
toçka” deyilәn sәnәd gәzdirirdilәr. Amma bu güzәştin yoxlama
vaxtı fiksiya olduğu üzә çıxmışdı. Çox tezliklә, 1943-cü ildәn
başlayaraq VSEF-in yüzlәrlә rәhbәr vә әmәkdaşı hәbs olunmuş,
deportasiya edilmişdilәr.
Siyahıları gözdәn keçirәndә mәn azad zonada işlәmiş hansısa
Alisa Solomonun adına rast gәldim. Amma düşünmürәm ki, bu,
Doranın işi ilә әlaqәdar xidmәti qeydin ünvanlandığı hәmin o
madmazel Solomon olsun.
Yaxşı, bәs bu qeydi kim yazmış ola? Yәqin ki, VSEF-in
hansısa xidmәtçisi. Bundan belә nәticә çıxartmaq olar ki, hәmin
vaxt VSEF-dә Dora Brüderin vә valideynlәrinin varlığından
xәbәrdar idilәr. Mümkündür ki, Doranın anası – özgә heç kәsә
ümidi qalmayıb hamıdan әlini üzәn, ağır mәhrumiyyәtlәrin son
hәddә çatdırdığı Sesil Brüder, digәr çarәsiz yәhudilәr kimi, әn
axırda bu tәşkilata müraciәt etmişdi. Ondan ötrü bu hәm dә mart
ayından bәri Dransi düşәrgәsindә qalan әri barәdә hansısa mәlumat
әldә etmәyin yeganә üsuluydu ki, bәlkә bu yolla ona bağlama
göndәrә bilsin. Vә bir dә, qadın yәqin düşünürdü ki, VSEF-in
kömәyi ilә qızını axtarıb tapmaq ona müyәssәr ola bilәr.
göstәrәn xeyriyyә müәssisәlәrini birlәşdirәn, yәhudi mәnşәli adlı-
sanlı fransızların rәhbәrlik etdiyi tәşkilatda işlәmişdi.
Fransanın bu xeyriyyә tәşkilatı hәqiqәtәn xeyli sayda yәhudiyә
kömәk göstәrib, amma çox tәәssüf ki, hәm dә ikibaşlı rol oynayıb.
Belә ki, tәşkilatın yaradılmasının әsas tәşәbbüskarları alman
hakimiyyәti vә Vişi hökumәti idi: almanlar düşünürdülәr ki, bir-
başa öz nәzarәtlәri altında fәaliyyәt göstәrәn belә bir tәşkilat,
Polşa şәhәrlәrindә yaratdıqları “Yudenratlar” kimi, onların işini
xeyli asanlaşdıracaq.
Adlı-sanlı yәhudilәr vә VSEF әmәkdaşları özlәrindә onları
tutqu vә hәbslәrdәn qoruya bilәcәk adına “qanunilәşdirilmiş kar-
toçka” deyilәn sәnәd gәzdirirdilәr. Amma bu güzәştin yoxlama
vaxtı fiksiya olduğu üzә çıxmışdı. Çox tezliklә, 1943-cü ildәn
başlayaraq VSEF-in yüzlәrlә rәhbәr vә әmәkdaşı hәbs olunmuş,
deportasiya edilmişdilәr.
Siyahıları gözdәn keçirәndә mәn azad zonada işlәmiş hansısa
Alisa Solomonun adına rast gәldim. Amma düşünmürәm ki, bu,
Doranın işi ilә әlaqәdar xidmәti qeydin ünvanlandığı hәmin o
madmazel Solomon olsun.
Yaxşı, bәs bu qeydi kim yazmış ola? Yәqin ki, VSEF-in
hansısa xidmәtçisi. Bundan belә nәticә çıxartmaq olar ki, hәmin
vaxt VSEF-dә Dora Brüderin vә valideynlәrinin varlığından
xәbәrdar idilәr. Mümkündür ki, Doranın anası – özgә heç kәsә
ümidi qalmayıb hamıdan әlini üzәn, ağır mәhrumiyyәtlәrin son
hәddә çatdırdığı Sesil Brüder, digәr çarәsiz yәhudilәr kimi, әn
axırda bu tәşkilata müraciәt etmişdi. Ondan ötrü bu hәm dә mart
ayından bәri Dransi düşәrgәsindә qalan әri barәdә hansısa mәlumat
әldә etmәyin yeganә üsuluydu ki, bәlkә bu yolla ona bağlama
göndәrә bilsin. Vә bir dә, qadın yәqin düşünürdü ki, VSEF-in
kömәyi ilә qızını axtarıb tapmaq ona müyәssәr ola bilәr.
