Page 80 - "Hər suala bir cavab" (I cild)

Qumlar niyә cürbәcür olur?

Külәyin, yağışın, şaxtanın tәsirindәn Bәs sәhralardakı qum hardandır? Onu
dağlar dağılıb xırda daşlara, zәrrәciklәrә da bura, әsasәn külәk gәtirib çıxarıb. Bәzәn
çevrilir. Bax diametri 0,05 mm-dәn 2,5 sәhradakı qum, dağ massivlәrinin aşınma-
mm-dәk olan belә hissәciklәrә “qum” sından әmәlә gәlir. Bәzi sәhraların yerindә
deyirlәr. isә bir zamanlar dәniz olub vә min illәr
qabaq sular çәkilәrәk yerindә böyük qum
Qum dağ süxurlarının tәrkibinә daxil dәryaları qoyub.
olan mineralların xırda hissәciklәrindәn
yaranır, ona görә dә qumun içindә müxtәlif Qum çox faydalı materialdır. Ondan
minerallara rast gәlmәk olur. Qum әsasәn inşaatda çox istifadә edirlәr. Sementlә
kvarsdan ibarәtdir, çünki o daha möhkәm- birlәşәndә ondan qatı, yapışqanlı bir kütlә
dir vә tәbiәtdә dә çox rast gәlinir. Hәrdәn әmәlә gәlir ki, o da suyu çәkilәrkәn betona
qumun 99%-ni elә kvars tәşkil edir. Qumda dönür. Qumdan hәm dә şüşә, sumbata
başqa minerallardan çöl şpatı, kalsitlәr, kağızı istehsalında vә suları tәmizlәyәn
slüda, dәmir filizi ilә yanaşı, az miqdarda süzgәclәrdә istifadә olunur.
süleymandaşı, turmalin, topaz da var.

Qum dağ süxurlarının dağılmaya mәruz
qaldığı yerlәrdә әmәlә gәlir. Qumun
yarandığı әsas yerlәrdәn biri dәniz
sahillәridir. Dalğaların, külәyin gәtirdiyi
qumla dәniz suyunun, qaya süxurlarındakı
bәzi minerallara davamlı tәsiri var. Bax
qumu yaradan da elә bu prosesdir.

Sahilin qumu külәklә hәr tәrәfә dağılır.
Hәrdәn o qәdәr qum yığılır ki, bütöv bir
meşә qumsallıqla örtülür.