Page 81 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 81
81
Asfalt necә yaranıb?
Siz anadan olandan gözünüzü açıb Tәbii asfalt bir zamanlar qum vә qaya
asfalt görmüsünüz, asfalt meydançalarda süxurlarından qalxıb üzә çıxan neftdәn
oynamısınız, asfalt hәyәtlәrdә velosiped әmәlә gәlib. Tәmiz asfalt vә bitum ilişib
sürmüsünüz. Bәs xәbәriniz varmı ki, bizә qayaların üstündә qalır, neft isә yenә axıb
bәlli olan asfaltdan qәdim zamanlarda da gedirdi.
istifadә edirdilәr? Özünün suyadavamlı
xassәlәrinә görә, asfalt Babil zamanından Trinidad adasında, dünyada әn böyük
bәlli idi, amma o vaxtlar adına “qatran” asfalt gölü var. Onun sahәsi 40 hektara
deyirdilәr. Daha sonralar onu Romada da yaxın, dәrinliyi 30 metrdәn çoxdur. 1876-
tanıdılar – romalılar onu “bitum” cı ildә Birlәşmiş Ştatların paytaxtı Vaşinqton
adlandırırdılar. Onlar su anbarlarını, şәhәrinin küçәlәrini asfaltla örtәndә,
hovuzları asfaltla suvayırdılar ki, su materialın çoxunu elә Trinidaddan
buraxmasın. gәtirmişdilәr.
Asfalt tünd-qәhvәyi, yaxud qara rәngdә Müasir yollarda asfalt-betondan istifadә
mineral maddәdir. Torpaqda o ya maye, olunur. Bu maddә tәrkibindәki xırda
ya da bәrk halda olur. Asfalt xam neftin daşları, qumu bir-birinә möhkәm yapışdırır,
dә tәrkibinә daxildir. Asfaltı qızdıranda su sızmasının qarşısını alır. Asfalt plastik
yumşalır, sonra mayeyә dönür, soyuyarkәn maddәdir, ağırlıq altında deformasiyaya
yenә bәrkiyir. Onun tәrkibinә hidrogen uğrayır, qırılmır. Tәyyarәlәr üçün uçuş
vә karbon daxildir. zolağına da asfalt salırlar, amma bu asfalt
digәrlәrindәn fәrqli olaraq çox möhkәmdir,
İki növ asfalt var – tәbii vә neftdәn çünki bәzi tәyyarәlәrin çәkisi 140 tondan
alınan. Tәbii asfalt yataqlar şәklindә Yer artıq olur. Eyni asfaltdan 45 tondan artıq
sәthinә yaxın mәdәnlәrdә olur. Neft asfaltını ağırlığı olan yük maşınlarının getdiyi şose
isә müasir neftayırma zavodlarında xam yollarında da istifadә olunur.
nefti emal edәrkәn alırlar.
Asfalt necә yaranıb?
Siz anadan olandan gözünüzü açıb Tәbii asfalt bir zamanlar qum vә qaya
asfalt görmüsünüz, asfalt meydançalarda süxurlarından qalxıb üzә çıxan neftdәn
oynamısınız, asfalt hәyәtlәrdә velosiped әmәlә gәlib. Tәmiz asfalt vә bitum ilişib
sürmüsünüz. Bәs xәbәriniz varmı ki, bizә qayaların üstündә qalır, neft isә yenә axıb
bәlli olan asfaltdan qәdim zamanlarda da gedirdi.
istifadә edirdilәr? Özünün suyadavamlı
xassәlәrinә görә, asfalt Babil zamanından Trinidad adasında, dünyada әn böyük
bәlli idi, amma o vaxtlar adına “qatran” asfalt gölü var. Onun sahәsi 40 hektara
deyirdilәr. Daha sonralar onu Romada da yaxın, dәrinliyi 30 metrdәn çoxdur. 1876-
tanıdılar – romalılar onu “bitum” cı ildә Birlәşmiş Ştatların paytaxtı Vaşinqton
adlandırırdılar. Onlar su anbarlarını, şәhәrinin küçәlәrini asfaltla örtәndә,
hovuzları asfaltla suvayırdılar ki, su materialın çoxunu elә Trinidaddan
buraxmasın. gәtirmişdilәr.
Asfalt tünd-qәhvәyi, yaxud qara rәngdә Müasir yollarda asfalt-betondan istifadә
mineral maddәdir. Torpaqda o ya maye, olunur. Bu maddә tәrkibindәki xırda
ya da bәrk halda olur. Asfalt xam neftin daşları, qumu bir-birinә möhkәm yapışdırır,
dә tәrkibinә daxildir. Asfaltı qızdıranda su sızmasının qarşısını alır. Asfalt plastik
yumşalır, sonra mayeyә dönür, soyuyarkәn maddәdir, ağırlıq altında deformasiyaya
yenә bәrkiyir. Onun tәrkibinә hidrogen uğrayır, qırılmır. Tәyyarәlәr üçün uçuş
vә karbon daxildir. zolağına da asfalt salırlar, amma bu asfalt
digәrlәrindәn fәrqli olaraq çox möhkәmdir,
İki növ asfalt var – tәbii vә neftdәn çünki bәzi tәyyarәlәrin çәkisi 140 tondan
alınan. Tәbii asfalt yataqlar şәklindә Yer artıq olur. Eyni asfaltdan 45 tondan artıq
sәthinә yaxın mәdәnlәrdә olur. Neft asfaltını ağırlığı olan yük maşınlarının getdiyi şose
isә müasir neftayırma zavodlarında xam yollarında da istifadә olunur.
nefti emal edәrkәn alırlar.
