Page 35 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 35
35
Niyә buzlaqlar bizim dövrdә dә qalır?
Ş imali Amerikada buzlaq dövrü- Onlar öz başlanğıcını enli, әydәmli, for-
nün başlanmasını şәrtlәndirәn maca amfiteatrı xatırladan dәrәlәrdәn
nәhәng buz kütlәsinә “kontinental götürür. Qar bu yerlәrә yamaclardan
buzlaq”adı verdilәr: onun tәn ortasında sürüşәrәk enir.
buz qatının qalınlığı 4,5 kilometrә çatırdı.
Bәzi alimlәrin fikrinә görә hәmin bu kon- Bәzi dәrәlәrdәki buzlaqlar heç yayda
tinental buzlaq bütün buzlaq dövrü әrzindә da әrimir vә onların qalınlığı ildәn-ilә artır.
dörd dәfә әriyib, sonra bir dә tәzәdәn Üst qatların ağırlığı, tәdrici sıxılma,
әmәlә gәlib. müәyyәn qәdәr әrimә vә tәkrar donma
Buzlaqlar dünyanın başqa yerlәrini dә nәticәsindә qar kütlәsinin alt qatlarındakı
yavaş-yavaş örtürdü. Ərimә prosesi hava sıxılıb çıxır, sәrt buz qatı formalaşır.
başlayanda isә, bәzi yerlәrdәki buzlar heç Zirvәlәrdәki buz qatının ağırlığı isә bütün
әrimәdi. Mәsәlәn, dar sahil zolağını çıxmaq kütlәni basaraq, onu dәrәyә tәrәf hәrәkәtә
şәrtiylә, nәhәng Qrenlandiya adası hәlә gәtirir. Bax, belә hәrәkәt edәn “buz dilinә”
dә kontinental buzlaqla örtülüdür. Onun dağ buzlaqları deyirlәr.
orta hissәsindә buzların qalınlığı üç
kilometrdәn artıqdır. Antarktida da qalınlığı Avropada, Alp dağlarında 1200-dәn
bәzi yerlәrdә dörd kilometrә çatan konti- artıq belә buzlaq var! Onlara hәm dә
nental buzlaq qatının altındadır. Pireney, Karpat, Qafqaz vә Cәnubi Asiyanın
Odur ki, indi Yer kürәsinin bәzi dağlarında rast gәlmәk mümkündür.
yerlәrindә buzlaqların olması onların bu- Alyaskanın cәnubunda on minlәrlә belә
zlaq dövründәn bәri әrimәmәsi ilә buzlaq var ki, onların bәzisinin uzunluğu
әlaqәdardır. Lakin indi rast gәldiyimiz 50-100 kilometrә çatır!
buzlaqların әsas hissәsi o zamanlardan
qalan deyil, sonradan әmәlә gәlәnlәrdir.
Belә buzlaqlar, әsasәn, dağlarda yerlәşir.
Niyә buzlaqlar bizim dövrdә dә qalır?
Ş imali Amerikada buzlaq dövrü- Onlar öz başlanğıcını enli, әydәmli, for-
nün başlanmasını şәrtlәndirәn maca amfiteatrı xatırladan dәrәlәrdәn
nәhәng buz kütlәsinә “kontinental götürür. Qar bu yerlәrә yamaclardan
buzlaq”adı verdilәr: onun tәn ortasında sürüşәrәk enir.
buz qatının qalınlığı 4,5 kilometrә çatırdı.
Bәzi alimlәrin fikrinә görә hәmin bu kon- Bәzi dәrәlәrdәki buzlaqlar heç yayda
tinental buzlaq bütün buzlaq dövrü әrzindә da әrimir vә onların qalınlığı ildәn-ilә artır.
dörd dәfә әriyib, sonra bir dә tәzәdәn Üst qatların ağırlığı, tәdrici sıxılma,
әmәlә gәlib. müәyyәn qәdәr әrimә vә tәkrar donma
Buzlaqlar dünyanın başqa yerlәrini dә nәticәsindә qar kütlәsinin alt qatlarındakı
yavaş-yavaş örtürdü. Ərimә prosesi hava sıxılıb çıxır, sәrt buz qatı formalaşır.
başlayanda isә, bәzi yerlәrdәki buzlar heç Zirvәlәrdәki buz qatının ağırlığı isә bütün
әrimәdi. Mәsәlәn, dar sahil zolağını çıxmaq kütlәni basaraq, onu dәrәyә tәrәf hәrәkәtә
şәrtiylә, nәhәng Qrenlandiya adası hәlә gәtirir. Bax, belә hәrәkәt edәn “buz dilinә”
dә kontinental buzlaqla örtülüdür. Onun dağ buzlaqları deyirlәr.
orta hissәsindә buzların qalınlığı üç
kilometrdәn artıqdır. Antarktida da qalınlığı Avropada, Alp dağlarında 1200-dәn
bәzi yerlәrdә dörd kilometrә çatan konti- artıq belә buzlaq var! Onlara hәm dә
nental buzlaq qatının altındadır. Pireney, Karpat, Qafqaz vә Cәnubi Asiyanın
Odur ki, indi Yer kürәsinin bәzi dağlarında rast gәlmәk mümkündür.
yerlәrindә buzlaqların olması onların bu- Alyaskanın cәnubunda on minlәrlә belә
zlaq dövründәn bәri әrimәmәsi ilә buzlaq var ki, onların bәzisinin uzunluğu
әlaqәdardır. Lakin indi rast gәldiyimiz 50-100 kilometrә çatır!
buzlaqların әsas hissәsi o zamanlardan
qalan deyil, sonradan әmәlә gәlәnlәrdir.
Belә buzlaqlar, әsasәn, dağlarda yerlәşir.
