Page 30 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 30
Daşlar niyә bu qәdәr müxtәlifdir?
Görәsәn, yer üzündә elә bir adam girdә forması var, çünki onların iti künclәri
varmı ki, nә vaxtsa cürbәcür külәklәr, su axını nәticәsindә cilalanıb,
qәşәng, rәngbәrәng daşlar yığma- yonulub. Qumdaşı, әhәngdaşı tipik qaya
mış olsun? Ölçüsünә vә rәnginә görә süxurlarıdır.
müxtәlif, qiymәtli daşları xatırladan, gah
hamar, gah yöndәmsiz bu daşlar bizim Digәr qaya süxurları yerin dәrin
diqqәtimizi hәmişә cәlb edir, onları yığıb qatlarındakı әrimiş maddәdәn әmәlә gәlib.
kolleksiya kimi saxlayırıq! Onlar yerin üzünә çıxıb; bәzi hissәciklәri
Daşlar ona görә belә gözәl, rәngarәng isә başqa qaya süxurlarının çatlarını doldu-
görünür ki, bir, yaxud bir neçә mineraldan rub. Belә qaya süxurlarını «pirogen», yaxud
ibarәt olur. Mәhz bu minerallar daşlara vulkan mәnşәli adlandırırlar. Qranit vә
gözәl çalarlar verir. Onların bәzilәri isә lap bazalt bu süxurlara aiddir.
qiymәtli xәzinә kimi parıldayır.
Daşların mәnşәyi fәrqlidir. “Çöküntü Qayaların üçüncü tipi әvvәllәr tamam
daşları” adını daşıyan daşlar, çöküntü başqa formada vә strukturda olub, lakin
süxurlarından ibarәtdir. Bu o demәkdir ki, sonralar yüksәk temperatur vә tәzyiq
çox illәr qabaq suyun, külәyin, buzun, nәticәsindә dәyişib. Onlara «metamorf»,
bitkilәrin vә heyvanların tәsiri altında yer deyirlәr. Mәrmәr vә kvarsit dә metamorf
üzündә çöküntülәr әmәlә gәlib. Çökmә qayalara aiddir.
prosesi bütöv laylarla baş verirdi deyә, belә
qayalara, daşlara “laylı daşlar” adı qoyublar. Bәzi qaya süxurlarında başqa qarışıqlarla
Qayaları әmәlә gәtirәn xırdaca zәrrәlәrin yanaşı, metal mineralları da olur. Əgәr belә
minerallar metal istehsal etmәk üçün kifayәt
qәdәrdirsә, onlara artıq daş yox, “filiz”
deyirlәr.
Görәsәn, yer üzündә elә bir adam girdә forması var, çünki onların iti künclәri
varmı ki, nә vaxtsa cürbәcür külәklәr, su axını nәticәsindә cilalanıb,
qәşәng, rәngbәrәng daşlar yığma- yonulub. Qumdaşı, әhәngdaşı tipik qaya
mış olsun? Ölçüsünә vә rәnginә görә süxurlarıdır.
müxtәlif, qiymәtli daşları xatırladan, gah
hamar, gah yöndәmsiz bu daşlar bizim Digәr qaya süxurları yerin dәrin
diqqәtimizi hәmişә cәlb edir, onları yığıb qatlarındakı әrimiş maddәdәn әmәlә gәlib.
kolleksiya kimi saxlayırıq! Onlar yerin üzünә çıxıb; bәzi hissәciklәri
Daşlar ona görә belә gözәl, rәngarәng isә başqa qaya süxurlarının çatlarını doldu-
görünür ki, bir, yaxud bir neçә mineraldan rub. Belә qaya süxurlarını «pirogen», yaxud
ibarәt olur. Mәhz bu minerallar daşlara vulkan mәnşәli adlandırırlar. Qranit vә
gözәl çalarlar verir. Onların bәzilәri isә lap bazalt bu süxurlara aiddir.
qiymәtli xәzinә kimi parıldayır.
Daşların mәnşәyi fәrqlidir. “Çöküntü Qayaların üçüncü tipi әvvәllәr tamam
daşları” adını daşıyan daşlar, çöküntü başqa formada vә strukturda olub, lakin
süxurlarından ibarәtdir. Bu o demәkdir ki, sonralar yüksәk temperatur vә tәzyiq
çox illәr qabaq suyun, külәyin, buzun, nәticәsindә dәyişib. Onlara «metamorf»,
bitkilәrin vә heyvanların tәsiri altında yer deyirlәr. Mәrmәr vә kvarsit dә metamorf
üzündә çöküntülәr әmәlә gәlib. Çökmә qayalara aiddir.
prosesi bütöv laylarla baş verirdi deyә, belә
qayalara, daşlara “laylı daşlar” adı qoyublar. Bәzi qaya süxurlarında başqa qarışıqlarla
Qayaları әmәlә gәtirәn xırdaca zәrrәlәrin yanaşı, metal mineralları da olur. Əgәr belә
minerallar metal istehsal etmәk üçün kifayәt
qәdәrdirsә, onlara artıq daş yox, “filiz”
deyirlәr.
