Page 25 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 25
25
Qabarma dalğası nәdir?
27avqust 1883-cü ildә dәhşәtli fәlakәtlәrin әsl qaynağı isә, bir qayda
vulkan püskürmәsi Krakatau olaraq, sualtı zәlzәlәlәrdir.
adasını faktiki olaraq darmadağın etdi. Bu
partlayış okeanda hündürlüyü onlarla metr Suyun altında zәlzәlә olanda zәrbә
olan elә dalğalar yaratdı ki, yer üzündәn dalğası yaranır ki, o da fәzada tәxminәn
yüzlәrlә kәnd silindı. Tәsәvvür edin ki, sәsin yayılma sürәtinә bәrabәr sürәtlә suda
hәmin dalğalar saatda 1300 kilometr sürәtlә yayılır. Hәqiqәtәn dә, belә zәrbә dalğasının
irәlilәyәrәk fәlakәt yerindәn minlәrlә kilo- sudakı sürәti elә sәs sürәti qәdәrdir.
metr aralı olan Avstraliya vә Kaliforniya
sahillәrinә dә çatmışdı! Əgәr hәmin fәlakәt rayonunda bir gәmi
Başqa bir hadisә. 1946-cı ildә Aleut olsa, o, zәrbә dalğasının gücünü tam olaraq
adaları yaxınlığında sualtı zәlzәlә baş verdi. hiss edәcәk – bu, tәxminәn, gәminin qayaya
Əmәlә gәlәn nәhәng dalğa beş saatdan da çırpılmasına bәnzәyir!
az bir müddәtә 4 min kilometr mәsafә qәt
edәrәk Havay adalarına çatdı, sahilin bir Sualtı zәlzәlә vaxtı dәniz dibinin şaquli
neçә yüz metrliyindәki evlәri, körpülәri vә üfiqi hәrәkәti baş verir. Bax, qabarma
uçurub viran qoydu. Faciәdә 170 adam dalğalarını da dәniz dibinin bu hәrәkәti
hәlak oldu... vә zәrbә dalğası yaradır. Bu zaman suyun
Belә dәhşәtli fәlakәt törәdәn dalğalara üzündә qәflәtәn nәhәng bir burulğan, ya
“qabarma dalğaları” deyirlәr. Onlar da әksinә, hündür su dağı әmәlә gәlir. Vә
dәnizdәki, sahildәki adi dalğalara qәtiyyәn bunun ardınca böyük sürәtlә hәrәkәt edәn
bәnzәmir vә nә külәkdәn, nә dә ki, suyun qabarma dalğası görünür.
axınından asılıdır. Alimlәr bu dalğalara
yapon dilindә ad da qoyublar – “sunami”. Dalğa sahilә yaxınlaşanda onun ilk
Dәnizin dibindә baş verәn müxtәlif әlamәtlәri, nә qәdәr qәribә olsa da, dәniz
fәlakәtlәr qabarma dalğalarının, yaxud sәthinin әhәmiyyәtsiz dәrәcәdә qalxmasıdır.
sunamilәrin yaranmasına sәbәb olur. Belә Sonra su bir neçә dәqiqә әrzindә lap çәkilmә
zamanında olan kimi, geri çәkilir. Bu zaman
bәzi yerlәrdә hә a dәniz dibinin xeyli
sahәsi dә görünә bilәr. Bundan sonra isә
dağıdıcı qabarma dalğası sahili haqlayır!..
Qabarma dalğası nәdir?
27avqust 1883-cü ildә dәhşәtli fәlakәtlәrin әsl qaynağı isә, bir qayda
vulkan püskürmәsi Krakatau olaraq, sualtı zәlzәlәlәrdir.
adasını faktiki olaraq darmadağın etdi. Bu
partlayış okeanda hündürlüyü onlarla metr Suyun altında zәlzәlә olanda zәrbә
olan elә dalğalar yaratdı ki, yer üzündәn dalğası yaranır ki, o da fәzada tәxminәn
yüzlәrlә kәnd silindı. Tәsәvvür edin ki, sәsin yayılma sürәtinә bәrabәr sürәtlә suda
hәmin dalğalar saatda 1300 kilometr sürәtlә yayılır. Hәqiqәtәn dә, belә zәrbә dalğasının
irәlilәyәrәk fәlakәt yerindәn minlәrlә kilo- sudakı sürәti elә sәs sürәti qәdәrdir.
metr aralı olan Avstraliya vә Kaliforniya
sahillәrinә dә çatmışdı! Əgәr hәmin fәlakәt rayonunda bir gәmi
Başqa bir hadisә. 1946-cı ildә Aleut olsa, o, zәrbә dalğasının gücünü tam olaraq
adaları yaxınlığında sualtı zәlzәlә baş verdi. hiss edәcәk – bu, tәxminәn, gәminin qayaya
Əmәlә gәlәn nәhәng dalğa beş saatdan da çırpılmasına bәnzәyir!
az bir müddәtә 4 min kilometr mәsafә qәt
edәrәk Havay adalarına çatdı, sahilin bir Sualtı zәlzәlә vaxtı dәniz dibinin şaquli
neçә yüz metrliyindәki evlәri, körpülәri vә üfiqi hәrәkәti baş verir. Bax, qabarma
uçurub viran qoydu. Faciәdә 170 adam dalğalarını da dәniz dibinin bu hәrәkәti
hәlak oldu... vә zәrbә dalğası yaradır. Bu zaman suyun
Belә dәhşәtli fәlakәt törәdәn dalğalara üzündә qәflәtәn nәhәng bir burulğan, ya
“qabarma dalğaları” deyirlәr. Onlar da әksinә, hündür su dağı әmәlә gәlir. Vә
dәnizdәki, sahildәki adi dalğalara qәtiyyәn bunun ardınca böyük sürәtlә hәrәkәt edәn
bәnzәmir vә nә külәkdәn, nә dә ki, suyun qabarma dalğası görünür.
axınından asılıdır. Alimlәr bu dalğalara
yapon dilindә ad da qoyublar – “sunami”. Dalğa sahilә yaxınlaşanda onun ilk
Dәnizin dibindә baş verәn müxtәlif әlamәtlәri, nә qәdәr qәribә olsa da, dәniz
fәlakәtlәr qabarma dalğalarının, yaxud sәthinin әhәmiyyәtsiz dәrәcәdә qalxmasıdır.
sunamilәrin yaranmasına sәbәb olur. Belә Sonra su bir neçә dәqiqә әrzindә lap çәkilmә
zamanında olan kimi, geri çәkilir. Bu zaman
bәzi yerlәrdә hә a dәniz dibinin xeyli
sahәsi dә görünә bilәr. Bundan sonra isә
dağıdıcı qabarma dalğası sahili haqlayır!..
