Page 24 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 24
Dalğalar nәdәn yaranır?
Ə gәr sizin yolunuz nә vaxtsa bir kәtin istiqamәti hәmişә sahilә tәrәf yönәl-
su hövzәsinin yaxınlığından miş olur. Mәsәlәn, әgәr sizdә kәndir var-
düşübsә, yәqin, fikir vermisiniz sa, onun bir başını harasa bağlamaqla, di-
ki, sakit havada suyun üzündә demәk olar gәr ucunu әlinizdә tutub tәrpәtsәniz, kәn-
ki, heç lәpә dә görünmür, amma yağışlı, dir boyu dalğavari hәrәkәt yarada bilәrsiniz.
külәkli gündә su möhkәm dalğalanır. Onda görәcәksiniz ki, bu dalğavari hәrәkәt
Suda dalğaların әmәlә gәlmәsini belә bütün kәndir boyu gedir, amma kәndirin
izah etmәk olar. Dalğanı külәk yaradır. parçaları heç dә irәli hәrәkәt etmir.
Dalğa enerji formalarından birinin, bir
yerdәn digәrinә daşınmasıdır. Dalğanın Lap sahilә çatanda dalğanın tәmәli
yaranması üçün hәr hansı bir güc, yaxud suyun dibinә dәyir vә hәrәkәt sürtünmә
enerji olmalıdır ki, külәk dә bu enerjini nәticәsindә yavaşıyır. Dalğanın zirvәsindә
suya ötürә bilsin. yerlәşәn darağı isә öz hәrәkәtini davam
Dalğaların bir-birini qovmasına göz etdirir, şappıltıyla sahilә çırpılaraq lәpә-
qoyanda, adama elә gәlir ki, dalğa ilә bir döyәn әmәlә gәtirir.
yerdә, su da irәli hәrәkәt edir. Lakin suda
üzәn ağac parçasına baxsaq görәcәyik ki, Dalğalar sahilә çatanda öz enerjisini
o heç dә dalğa ilә bir yerdә irәlilәmir. itirir. Əgәr biz düz lәpәdöyәndә dursaq,
Ağac parçası dalğaların arasında yerini onun nә boyda enerjiyә malik olduğunu
dәyişmәdәn suya batıb-çıxacaq, vәssalam. әyani görәrik!
Onun irәlilәmәyini ancaq külәk әsәndә,
yaxud suyun özündә bir axın yarananda Dalğada külәyin itәlәdiyi su hissәciklәri
görәrsәn. yuxarı vә irәli hәrәkәtdә olur. Sonra ağırlıq
Bәs dalğanın özünün hәrәkәti nәdir? qüvvәsi onları aşağı enib ilkin vәziyyәtinә
Bu hәrәkәt, әsasәn su zәrrәciklәrinin aşağı- qayıtmağa mәcbur edir. Dalğanı da suyun
yuxarı hәrәkәti nәticәsindә yaranır. Hәrә- bu hәrәkәtlәri irәlilәdir. İki dalğanın
daraqları arasındakı mәsafәyә dalğa
uzunluğu deyirlәr, onun әn aşağı nöqtәsi
isә dalğanın dabanı sayılır.
Ə gәr sizin yolunuz nә vaxtsa bir kәtin istiqamәti hәmişә sahilә tәrәf yönәl-
su hövzәsinin yaxınlığından miş olur. Mәsәlәn, әgәr sizdә kәndir var-
düşübsә, yәqin, fikir vermisiniz sa, onun bir başını harasa bağlamaqla, di-
ki, sakit havada suyun üzündә demәk olar gәr ucunu әlinizdә tutub tәrpәtsәniz, kәn-
ki, heç lәpә dә görünmür, amma yağışlı, dir boyu dalğavari hәrәkәt yarada bilәrsiniz.
külәkli gündә su möhkәm dalğalanır. Onda görәcәksiniz ki, bu dalğavari hәrәkәt
Suda dalğaların әmәlә gәlmәsini belә bütün kәndir boyu gedir, amma kәndirin
izah etmәk olar. Dalğanı külәk yaradır. parçaları heç dә irәli hәrәkәt etmir.
Dalğa enerji formalarından birinin, bir
yerdәn digәrinә daşınmasıdır. Dalğanın Lap sahilә çatanda dalğanın tәmәli
yaranması üçün hәr hansı bir güc, yaxud suyun dibinә dәyir vә hәrәkәt sürtünmә
enerji olmalıdır ki, külәk dә bu enerjini nәticәsindә yavaşıyır. Dalğanın zirvәsindә
suya ötürә bilsin. yerlәşәn darağı isә öz hәrәkәtini davam
Dalğaların bir-birini qovmasına göz etdirir, şappıltıyla sahilә çırpılaraq lәpә-
qoyanda, adama elә gәlir ki, dalğa ilә bir döyәn әmәlә gәtirir.
yerdә, su da irәli hәrәkәt edir. Lakin suda
üzәn ağac parçasına baxsaq görәcәyik ki, Dalğalar sahilә çatanda öz enerjisini
o heç dә dalğa ilә bir yerdә irәlilәmir. itirir. Əgәr biz düz lәpәdöyәndә dursaq,
Ağac parçası dalğaların arasında yerini onun nә boyda enerjiyә malik olduğunu
dәyişmәdәn suya batıb-çıxacaq, vәssalam. әyani görәrik!
Onun irәlilәmәyini ancaq külәk әsәndә,
yaxud suyun özündә bir axın yarananda Dalğada külәyin itәlәdiyi su hissәciklәri
görәrsәn. yuxarı vә irәli hәrәkәtdә olur. Sonra ağırlıq
Bәs dalğanın özünün hәrәkәti nәdir? qüvvәsi onları aşağı enib ilkin vәziyyәtinә
Bu hәrәkәt, әsasәn su zәrrәciklәrinin aşağı- qayıtmağa mәcbur edir. Dalğanı da suyun
yuxarı hәrәkәti nәticәsindә yaranır. Hәrә- bu hәrәkәtlәri irәlilәdir. İki dalğanın
daraqları arasındakı mәsafәyә dalğa
uzunluğu deyirlәr, onun әn aşağı nöqtәsi
isә dalğanın dabanı sayılır.
