Page 33 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 33
33
Aysberqlәr haradan әmәlә gәlib?
A ysberqlәr bizim müşahidә edә- Aysberqin әsas hissәsi suyun altında
rәk öyrәnmәyimiz üçün әvәzsiz olduğu üçün onun hәrәkәtinә külәk deyil,
obyektlәrdir. Amma okean gәmi- suyun axını tәsir edir. Aysberqlәr tәdricәn
lәri üçün onlar çox böyük tәhlükә kәsb isti yerlәrә çatır, elә orada da әriyirlәr.
edir. Onların yalnız bәzilәri Kanadadakı Nyü-
Ən dәhşәtli dәniz qәzalarından biri faundlendin şәrqinә, isti Qolfstrim cәrәyanı-
1912-ci il aprel ayının 14-dә baş verdi – na qәdәr çata bilir. Gәmilәr üçün әn böyük
mәşhur “Titanik” gәmisi aysberqlә toqquş- tәhlükә yaradan da elә onlardır. Odur ki,
du vә nәticәdә 1513 insan hәlak oldu... Birlәşmiş Ştatların sahil mühafizә xidmәti
Aysberq buzlaqdan qoparaq sularda aysberqlәri daim izlәyir, gәmilәri yeni buz
sәrbәst üzәn nәhәng buz parçasıdır. Bu dağlarının yaranmasından vaxtında
onda baş verir ki, buz çayı kimi yüksәk- xәbәrdar edir.
lәrdәn “axaraq” sürüşә-sürüşә dәrә boyu
hәrәkәt edәn buzlaq dәnizә yetişir. Onda
su ilә tәmasdan hәmin buzlağın qırağı
qopur vә üzәn aysberqә çevrilir.
Bәzi aysberqlәr fiordlarda – yәni hündür
sıldırım divarları olan körfәzlәrdә peyda
olur vә oradan okeana çıxır. Aysberqlәrin
iti kәnarlarını okeanın dalğaları qırıb
hamarlayır. Onun çox böyük hissәsi suyun
altında gizlәnir. Bir dә görürsәn ki, qәflәtәn
qırılaraq sürәtlә su üzünә qalxır vә o da
aysberqә dönüb sәrbәst hәrәkәtә başlayır.
Aysberqlәrin ölçüsü fәrqli olur. Kiçik,
cәmisi 5-10 metr diametrә malik aysberqlәrә
dәnizçilәr “qrouler” deyir. Lakin okeanda
daha çox diametri 100 metrdәn artıq olan
aysberqlәrә rast gәlmәk mümkündür. Ayrı-
ayrı buz dağlarının diametri isә 1000 metrә
çatır.
Aysberqin sıxlığı su sıxlığının 90%-i
qәdәrdir. Ona görә dә suyun üstündә buz
dağının yalnız doqquzdan biri görünür,
doqquzdan sәkkizi isә suyun altında qalır.
Ona görә dә suyun üzәrindә 45 metr ucalan
buz dağının su altındakı hissәsi 200 metr
dәrinlikdәdir. Belә bir dağın nә qәdәr buz-
dan ibarәt olduğunu tәsәvvür etmәk çәtin-
dir. Axı onların bәzisinin çәkisi nә az, nә
azacıq, düz 180 000 000 tona çatır!
Aysberqlәr haradan әmәlә gәlib?
A ysberqlәr bizim müşahidә edә- Aysberqin әsas hissәsi suyun altında
rәk öyrәnmәyimiz üçün әvәzsiz olduğu üçün onun hәrәkәtinә külәk deyil,
obyektlәrdir. Amma okean gәmi- suyun axını tәsir edir. Aysberqlәr tәdricәn
lәri üçün onlar çox böyük tәhlükә kәsb isti yerlәrә çatır, elә orada da әriyirlәr.
edir. Onların yalnız bәzilәri Kanadadakı Nyü-
Ən dәhşәtli dәniz qәzalarından biri faundlendin şәrqinә, isti Qolfstrim cәrәyanı-
1912-ci il aprel ayının 14-dә baş verdi – na qәdәr çata bilir. Gәmilәr üçün әn böyük
mәşhur “Titanik” gәmisi aysberqlә toqquş- tәhlükә yaradan da elә onlardır. Odur ki,
du vә nәticәdә 1513 insan hәlak oldu... Birlәşmiş Ştatların sahil mühafizә xidmәti
Aysberq buzlaqdan qoparaq sularda aysberqlәri daim izlәyir, gәmilәri yeni buz
sәrbәst üzәn nәhәng buz parçasıdır. Bu dağlarının yaranmasından vaxtında
onda baş verir ki, buz çayı kimi yüksәk- xәbәrdar edir.
lәrdәn “axaraq” sürüşә-sürüşә dәrә boyu
hәrәkәt edәn buzlaq dәnizә yetişir. Onda
su ilә tәmasdan hәmin buzlağın qırağı
qopur vә üzәn aysberqә çevrilir.
Bәzi aysberqlәr fiordlarda – yәni hündür
sıldırım divarları olan körfәzlәrdә peyda
olur vә oradan okeana çıxır. Aysberqlәrin
iti kәnarlarını okeanın dalğaları qırıb
hamarlayır. Onun çox böyük hissәsi suyun
altında gizlәnir. Bir dә görürsәn ki, qәflәtәn
qırılaraq sürәtlә su üzünә qalxır vә o da
aysberqә dönüb sәrbәst hәrәkәtә başlayır.
Aysberqlәrin ölçüsü fәrqli olur. Kiçik,
cәmisi 5-10 metr diametrә malik aysberqlәrә
dәnizçilәr “qrouler” deyir. Lakin okeanda
daha çox diametri 100 metrdәn artıq olan
aysberqlәrә rast gәlmәk mümkündür. Ayrı-
ayrı buz dağlarının diametri isә 1000 metrә
çatır.
Aysberqin sıxlığı su sıxlığının 90%-i
qәdәrdir. Ona görә dә suyun üstündә buz
dağının yalnız doqquzdan biri görünür,
doqquzdan sәkkizi isә suyun altında qalır.
Ona görә dә suyun üzәrindә 45 metr ucalan
buz dağının su altındakı hissәsi 200 metr
dәrinlikdәdir. Belә bir dağın nә qәdәr buz-
dan ibarәt olduğunu tәsәvvür etmәk çәtin-
dir. Axı onların bәzisinin çәkisi nә az, nә
azacıq, düz 180 000 000 tona çatır!
