Page 204 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 204
Tәyyarәni kim ixtira edib?
B әzәn ixtira, ideyanın yaranma- Yalnız dahi rәssam deyil, hәm dә ixtiraçı
sından әmәlә gәlir. Əvvәlcә in- olan Leonardo da Vinçi özündәn sonra
sanların ağlına hansısa mexa- adamın әzәlә gücündәn istifadә olunan
nizmin, yaxud әşyanın lazım olduğu barәdә uçan bir aparatın eskizlәrini qoymuşdu.
fikir gәlir vә sonra onu “ixtira” elәmәyә Yüz illәr bundan qabaq xәyallarında uçan
başlayırlar. aparatlar düzәltmәk arzusunu yaşadan
Lakin tәyyarәdәn, yaxud qabaqlar de- başqa ixtiraçılar da vardı.
yildiyi kimi, aeroplanlardan söz düşәndә,
söylәmәk lazımdır ki, bu ideya insanın әn Ən erkәn uçuş aparatlarının öz
qәdim istәyindәn doğurdu. Uçmaq adamlar mühәrriki yox idi. Əslindә, nәhәng
üçün hәmişә böyük bir arzu olub. Tәsadüfi çәrpәlәnglәr, yaxud planerlәr demәk daha
deyil ki, çox qәdim әfsanәlәrdәn biri, düzgün olardı. 19-cu әsrdә belә aparatlar
bәdәninә mumla qanad yapışdırıb göyә üzәrindә saysız-hesabsız tәcrübәlәr aparıl-
uçan İkar barәdәdir! Hәmin әfsanәdә İkar mışdı.
uçmağa müvәffәq olur, amma Günәşә
Amma heç kim uçmaq üçün öz mühәr-
Leonardo Da Vinçinin tәyyarә eskizi rikinә malik olan, havadan ağır bir qurğu
düzәldә bilmәmişdi. Əslindә havaya qalx-
yaxınlaşanda mum әriyir, İkar göydәn maq üçün insanın qarşısında duran vәzifә,
düşәrәk hәlak olur. O, özünü qurban versә hәqiqәtәn, problematik idi – belә bir aparat,
dә, insanın uçmaq arzusu ölmür. İkar ümumiyyәtlә, mümkün idimi? Bunun
bәşәriyyәtin daha uca zirvәlәrә qalxmaq mümkünlüyünü ilk dәfә Vaşinqtonun Smit-
istәyinin rәmzidir. son İnstitutunun professoru Semüel Lenqli
isbat etdi. O, 1,5 at gücündә buxar mühәrriki
ilә hәrәkәtә gәtirilәn, eni 3,5, uzunluğu 4,5
metr olan iki uçuş aparatı düzәltdi. 1896-
cı ildә hәr iki model uğurla sınaqdan çıxdı.
Lakin Lenqlinin sonradan düzәltdiyi, hәmin
aparatların natural ölçüdә olan nümunәlә-
rinin uçuşu uğursuz oldu: 1903-cü il, 7 ok-
tyabrda keçirilәn uçuş qәza ilә nәticәlәndi.
Elә hәmin ilin 17 dekabrında Orvil vә
Uilburu Rayt qardaşları havadan ağır olan
vә öz mühәrriki ilә hәrәkәtә gәtirilәn aparat-
da ilk uğurlu uçuşlarını keçirdilәr. Onlar
düzәltdiklәri aparatla Şimali Karolina
ştatının Ki i Hok şәhәrciyindә iki uçuş
etdilәr: birindә 30 metri 12 saniyәyә,
ikincisindә isә 260 metri 59 saniyәyә
keçdilәr. Aeroplan, yaxud tәyyarә belә
yarandı!
B әzәn ixtira, ideyanın yaranma- Yalnız dahi rәssam deyil, hәm dә ixtiraçı
sından әmәlә gәlir. Əvvәlcә in- olan Leonardo da Vinçi özündәn sonra
sanların ağlına hansısa mexa- adamın әzәlә gücündәn istifadә olunan
nizmin, yaxud әşyanın lazım olduğu barәdә uçan bir aparatın eskizlәrini qoymuşdu.
fikir gәlir vә sonra onu “ixtira” elәmәyә Yüz illәr bundan qabaq xәyallarında uçan
başlayırlar. aparatlar düzәltmәk arzusunu yaşadan
Lakin tәyyarәdәn, yaxud qabaqlar de- başqa ixtiraçılar da vardı.
yildiyi kimi, aeroplanlardan söz düşәndә,
söylәmәk lazımdır ki, bu ideya insanın әn Ən erkәn uçuş aparatlarının öz
qәdim istәyindәn doğurdu. Uçmaq adamlar mühәrriki yox idi. Əslindә, nәhәng
üçün hәmişә böyük bir arzu olub. Tәsadüfi çәrpәlәnglәr, yaxud planerlәr demәk daha
deyil ki, çox qәdim әfsanәlәrdәn biri, düzgün olardı. 19-cu әsrdә belә aparatlar
bәdәninә mumla qanad yapışdırıb göyә üzәrindә saysız-hesabsız tәcrübәlәr aparıl-
uçan İkar barәdәdir! Hәmin әfsanәdә İkar mışdı.
uçmağa müvәffәq olur, amma Günәşә
Amma heç kim uçmaq üçün öz mühәr-
Leonardo Da Vinçinin tәyyarә eskizi rikinә malik olan, havadan ağır bir qurğu
düzәldә bilmәmişdi. Əslindә havaya qalx-
yaxınlaşanda mum әriyir, İkar göydәn maq üçün insanın qarşısında duran vәzifә,
düşәrәk hәlak olur. O, özünü qurban versә hәqiqәtәn, problematik idi – belә bir aparat,
dә, insanın uçmaq arzusu ölmür. İkar ümumiyyәtlә, mümkün idimi? Bunun
bәşәriyyәtin daha uca zirvәlәrә qalxmaq mümkünlüyünü ilk dәfә Vaşinqtonun Smit-
istәyinin rәmzidir. son İnstitutunun professoru Semüel Lenqli
isbat etdi. O, 1,5 at gücündә buxar mühәrriki
ilә hәrәkәtә gәtirilәn, eni 3,5, uzunluğu 4,5
metr olan iki uçuş aparatı düzәltdi. 1896-
cı ildә hәr iki model uğurla sınaqdan çıxdı.
Lakin Lenqlinin sonradan düzәltdiyi, hәmin
aparatların natural ölçüdә olan nümunәlә-
rinin uçuşu uğursuz oldu: 1903-cü il, 7 ok-
tyabrda keçirilәn uçuş qәza ilә nәticәlәndi.
Elә hәmin ilin 17 dekabrında Orvil vә
Uilburu Rayt qardaşları havadan ağır olan
vә öz mühәrriki ilә hәrәkәtә gәtirilәn aparat-
da ilk uğurlu uçuşlarını keçirdilәr. Onlar
düzәltdiklәri aparatla Şimali Karolina
ştatının Ki i Hok şәhәrciyindә iki uçuş
etdilәr: birindә 30 metri 12 saniyәyә,
ikincisindә isә 260 metri 59 saniyәyә
keçdilәr. Aeroplan, yaxud tәyyarә belә
yarandı!
