Page 207 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 207
Bu ? 207
Telefon necә kәşf edildi?
T elefonun yaranma tarixi çox cәrәyan naqillә ötürülür. Naqildәki elektrik
maraqlıdır. Amma әvvәl gәlin dalğaları Bellin otağında da polad
görәk ki, bu cihazın iş prinsipin- çubuqların titrәmәsinә, eyni cingiltili sәsi
dәn kifayәt qәdәr xәbәrimiz varmı? çıxarmasına sәbәb olmuşdu.
Biz danışanda, hava boğazımızdakı sәs
tellәrini hәrәkәtә gәtirir. Bu titrәyişlәr Artıq ertәsi gün bәşәr tarixinin birinci
havanın molekullarına ötürülür, yәni telefon zәngi baş tutur vә sәsi ilk telefon
ağzımızdan çıxan sәs dalğaları havanın xә i ilә ötürmәk mümkün olur. Xә binanın
vibrasiyasını yaradır. Bu vibrasiya telefonu- üst qatındakı mәrtәbәdәn iki mәrtәbә
muzdakı mikrofonun alüminium membra- aşağıya ötürülmüşdü. Növbәti il mart
nına yetişәrәk onu da eynәn elә havanın ayının 10-da isә әsl, işlәyәn telefonla ilk
molekulları kimi titrәdir. Bu titrәyişlәr sözlәr ötürülür: “Mister Uotson, bura gәlin,
telefon xә iylә dalğavari axın әmәlә gәtirir siz mәnә lazımsınız!”
vә bu dalğalar xә in o biri başındakı tele-
fonun dәstәyindә ötürücü telefonun
mikrofonundakı titrәyişlәrin eynisini
yaradır. Membran da öz növbәsindә havada
telefona göndәrilmiş dalğaların hәrәkәti
ilә tam eyni olan bir hәrәkәt әmәlә gәtirir.
Bu sәs dalğaları telefon xә inin o biri
başında durmuş adamın qulağına çatan
kimi elә eşidilir, sanki danışan adam bizim
lap yanımızdadır!
İndi isә gәlin, Aleksandr Qrehem Bellin
telefonu necә ixtira etdiyindәn söz açaq. 2
iyun 1875-ci ildә o, Boston şәhәrindә bir
tәcrübә aparırdı. Tәcrübәnin mәqsәdi eyni
xәtlә bir neçә teleqraf mәlumatını ötürmәk
idi. Bu zaman alim bir yığın polad çubuq-
dan istifadә edirdi. Bell qәbuledici qurğu
ilә bir otaqda, kömәkçisi Tomas Uotson
isә ötürücü ilә digәrindә idi.
Uotson polad çubuğu elә dartırdı ki,
vibrasiya yaransın vә bu cingiltili bir sәsin
çıxmasına sәbәb olurdu. Qәflәtәn Bell otağa
girib assistentinә sәslәnir: “Heç nәyә to-
xunma! Bayaq nә etdin? Qoy bir baxım!”
Alim baxıb başa düşür ki, maqnitin
üzәrindә vibrasiya edәn polad çubuq
dәyişkәn cәrәyan әmәlә gәtirir vә bu
Telefon necә kәşf edildi?
T elefonun yaranma tarixi çox cәrәyan naqillә ötürülür. Naqildәki elektrik
maraqlıdır. Amma әvvәl gәlin dalğaları Bellin otağında da polad
görәk ki, bu cihazın iş prinsipin- çubuqların titrәmәsinә, eyni cingiltili sәsi
dәn kifayәt qәdәr xәbәrimiz varmı? çıxarmasına sәbәb olmuşdu.
Biz danışanda, hava boğazımızdakı sәs
tellәrini hәrәkәtә gәtirir. Bu titrәyişlәr Artıq ertәsi gün bәşәr tarixinin birinci
havanın molekullarına ötürülür, yәni telefon zәngi baş tutur vә sәsi ilk telefon
ağzımızdan çıxan sәs dalğaları havanın xә i ilә ötürmәk mümkün olur. Xә binanın
vibrasiyasını yaradır. Bu vibrasiya telefonu- üst qatındakı mәrtәbәdәn iki mәrtәbә
muzdakı mikrofonun alüminium membra- aşağıya ötürülmüşdü. Növbәti il mart
nına yetişәrәk onu da eynәn elә havanın ayının 10-da isә әsl, işlәyәn telefonla ilk
molekulları kimi titrәdir. Bu titrәyişlәr sözlәr ötürülür: “Mister Uotson, bura gәlin,
telefon xә iylә dalğavari axın әmәlә gәtirir siz mәnә lazımsınız!”
vә bu dalğalar xә in o biri başındakı tele-
fonun dәstәyindә ötürücü telefonun
mikrofonundakı titrәyişlәrin eynisini
yaradır. Membran da öz növbәsindә havada
telefona göndәrilmiş dalğaların hәrәkәti
ilә tam eyni olan bir hәrәkәt әmәlә gәtirir.
Bu sәs dalğaları telefon xә inin o biri
başında durmuş adamın qulağına çatan
kimi elә eşidilir, sanki danışan adam bizim
lap yanımızdadır!
İndi isә gәlin, Aleksandr Qrehem Bellin
telefonu necә ixtira etdiyindәn söz açaq. 2
iyun 1875-ci ildә o, Boston şәhәrindә bir
tәcrübә aparırdı. Tәcrübәnin mәqsәdi eyni
xәtlә bir neçә teleqraf mәlumatını ötürmәk
idi. Bu zaman alim bir yığın polad çubuq-
dan istifadә edirdi. Bell qәbuledici qurğu
ilә bir otaqda, kömәkçisi Tomas Uotson
isә ötürücü ilә digәrindә idi.
Uotson polad çubuğu elә dartırdı ki,
vibrasiya yaransın vә bu cingiltili bir sәsin
çıxmasına sәbәb olurdu. Qәflәtәn Bell otağa
girib assistentinә sәslәnir: “Heç nәyә to-
xunma! Bayaq nә etdin? Qoy bir baxım!”
Alim baxıb başa düşür ki, maqnitin
üzәrindә vibrasiya edәn polad çubuq
dәyişkәn cәrәyan әmәlә gәtirir vә bu
