Page 209 - "Hər suala bir cavab" (I cild)

Bu ? 209

İlk tikiş maşınını kim düzәldib?

D eyirlәr ki, taleyin qismәtindәn Ştatlarda patentlәşdirir. Zingerlә Hou
bir sәyyah müasir siviliza- arasında birincilik uğrunda çәkişmә qızışır
siyadan çox uzaq, ucqar bir vә Hou qalib gәlir. Nәticәdә, o, hәmin
yerә gәlib çıxıb vә yerli qәbilә başçısının dövrdә buraxılan hәr növ tikiş maşınından
evindә tikiş maşını görәndә, çox heyrәtlә- öz faizini almağa başlayır.
nib! Başçı bu maşını nә vaxtsa ağ adamlar-
dan alıbmış... Bu gün tәbii ki, bu maşının minlәrlә, o
Tikiş insanın hәyatında o qәdәr böyük cümlәdәn dәri, gön, mahud şlyapa, düymә
yer tutur ki, tikiş maşını, nә vaxtsa, mütlәq tikmәk, yorğan sırımaq üçün olan növlәri
kәşf olunmalıydı. Söhbәt onda idi ki, bunu var.
birinci kim edәcәk. Bu maşının tarixi çox
dramatik, hә a bәzәn faciәvi hadisәlәrlә
doludur. İlk tikiş maşını ingilis Tomas
Seyntin kәşfidir. 1790-cı ildә o müasir
maşınlara çox bәnzәyәn bir tikiş maşınının
patentini almışdı. Qurğu, әsasәn dәri
üzәrindә işlәmәk üçün nәzәrdә tutulurdu,
amma sonradan istifadә olunmadı vә
ixtiraçı ondan heç bir xeyir götürә bilmәdi.
1830-cu ildә kasıb bir fransız dәrzisi –
Bartelemi Timonye indiki maşınlara daha
çox oxşayan bir tikiş maşını düzәltdi. Bu
maşından artıq praktiki olaraq istifadә
edilirdi. Hәmin maşınların neçәsini bir
tikiş fabrikindә quraşdırdılar vә bu fabrikin
iş yerlәrini itirәcәyindәn qorxan qәzәblәn-
miş fәhlәlәri, buranı tar-mar edib maşınları
qırdılar. Timonye yoxsulluq içindә öldü...
Tәxminәn elә hәmin vaxt Nyu-Yorkda
Valter Hant bir tikiş maşını ixtira etdi ki,
ucunda sap keçirmәk üçün әyri iynәsi dә
vardı. Bu iynә ilgәkli sapı parçanın o üzünә
keçirir vә hәmin ilgәyin içindәn ikinci sapı
ötürürdü vә bununla da “mәkikli tikiş”
deyilәn bir tikiş әmәlә gәlirdi. Lakin Hant
bu maşınına patent ala bilmәdi!
İstehsala gedәn vә istifadә üçün tam
yararlı ilk tikiş maşınının patenti Elias
Houya mәxsusdur. 1851-ci ildә İsaak Zinger
adlı bir nәfәr dә öz maşınını Birlәşmiş