Page 208 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 208
Yazı makinasını kim yaradıb?
Y azı makinaları müasir ixtiralar- 1833-cü ildә fransız Ksavye Progenin
dandır. İndi onun zamanı başa düzәltdiyi makinada üzәrindә simvollar
çatsa da, bәzi yerlәrdә hәlә dә olan düymәlәr vә hәr simvol üçün ayrıca
istifadә olunur. Bәs siz bilirsiniz ki, bu dәstәk vardı. Belәliklә, müasir çap
makinaya ilk patenti ingilis Henri Miller makinasının yaranmasında bir çox
hәlә 1714-cü ildә alıb? Patent almağına ixtiraçının әmәyi olub.
almışdı, amma makinanın özünü düzәldә
bilmәmişdi. 1843-cü ildә amerikalı ixtiraçı Çarlz
Maraqlı bir mәsәlә var: Bilirsiniz ki, ilk Terber elә bir makinaya patent aldı ki,
dәfә yazı makinası korlara kömәk mәqsә- onun simvol düymәlәri ox üzәrinә
diylә düzәldilib? Birlәşmiş Ştatlarda ilk yerlәşdirilmiş mis tәkәrdә idi. Tәkәr әllә
makinanın patentini Uilyam Bert 1829-cu lazım olan hәrfәdәk çevirilir vә rәngә
ildә alıb. Ona “korlar üçün yazı makinası” batırılmış, “liter” adlanan tökmә hәrf kağıza
deyirdilәr vә bizim günlәrdә bu maşının çırpılırdı. Lakin bu әmәliyyat hәddindәn
analoqu yoxdur. ziyadә vaxt aparırdı deyә, Terberin
makinaları kütlәvilәşmәdi.
İrәliyә doğru növbәti addım 1856-cı
ildә, düymәlәri bütün sәth üzәrindә
yerlәşәn, amma çapı vәrәqin tәn ortasında
edәn makina oldu. Bu prinsipdәn, sonrakı
bütün makinalarda istifadә etdilәr.
İstifadәyә yararlı vә külli miqdarda is-
tehsal etmәk mümkün olan ilk yazı
makinasını isә üç amerikalı ixtiraçı
düzәldib: Kristofer Şoulz, Semüel Soul vә
Karlos Glidden. 1873-cü ildә onlar
makinalarını o qәdәr tәkmillәşdirdilәr ki,
onu artıq satmaq da mümkün idi. Bu yazı
makinasının, әn müasir nümunәlәrdә belә
istifadә olunan fәrqli cәhәtlәri çox idi:
rezin val әtrafına yerlәşdirilәn kağız, rәngli
lent, reversiv, yәni irәli-geri hәrәkәt edәn
lent makaraları, hәrәkәt edәn karet...
Zaman keçdikcә, hәmin makina bir sıra
başqa tәkmillәşmәlәrә mәruz qaldı vә bu
gün artıq yığcam, sәssiz, elektriklә çalışan,
ayrıca yaddaşı olan yazı makinaları da
var. Amma bir mәsәlәni dә xatırlatmalıyıq:
kompüterlәrin yaranmasıyla yazı makina-
ları artıq çox yerdә arxa plana keçib.
Y azı makinaları müasir ixtiralar- 1833-cü ildә fransız Ksavye Progenin
dandır. İndi onun zamanı başa düzәltdiyi makinada üzәrindә simvollar
çatsa da, bәzi yerlәrdә hәlә dә olan düymәlәr vә hәr simvol üçün ayrıca
istifadә olunur. Bәs siz bilirsiniz ki, bu dәstәk vardı. Belәliklә, müasir çap
makinaya ilk patenti ingilis Henri Miller makinasının yaranmasında bir çox
hәlә 1714-cü ildә alıb? Patent almağına ixtiraçının әmәyi olub.
almışdı, amma makinanın özünü düzәldә
bilmәmişdi. 1843-cü ildә amerikalı ixtiraçı Çarlz
Maraqlı bir mәsәlә var: Bilirsiniz ki, ilk Terber elә bir makinaya patent aldı ki,
dәfә yazı makinası korlara kömәk mәqsә- onun simvol düymәlәri ox üzәrinә
diylә düzәldilib? Birlәşmiş Ştatlarda ilk yerlәşdirilmiş mis tәkәrdә idi. Tәkәr әllә
makinanın patentini Uilyam Bert 1829-cu lazım olan hәrfәdәk çevirilir vә rәngә
ildә alıb. Ona “korlar üçün yazı makinası” batırılmış, “liter” adlanan tökmә hәrf kağıza
deyirdilәr vә bizim günlәrdә bu maşının çırpılırdı. Lakin bu әmәliyyat hәddindәn
analoqu yoxdur. ziyadә vaxt aparırdı deyә, Terberin
makinaları kütlәvilәşmәdi.
İrәliyә doğru növbәti addım 1856-cı
ildә, düymәlәri bütün sәth üzәrindә
yerlәşәn, amma çapı vәrәqin tәn ortasında
edәn makina oldu. Bu prinsipdәn, sonrakı
bütün makinalarda istifadә etdilәr.
İstifadәyә yararlı vә külli miqdarda is-
tehsal etmәk mümkün olan ilk yazı
makinasını isә üç amerikalı ixtiraçı
düzәldib: Kristofer Şoulz, Semüel Soul vә
Karlos Glidden. 1873-cü ildә onlar
makinalarını o qәdәr tәkmillәşdirdilәr ki,
onu artıq satmaq da mümkün idi. Bu yazı
makinasının, әn müasir nümunәlәrdә belә
istifadә olunan fәrqli cәhәtlәri çox idi:
rezin val әtrafına yerlәşdirilәn kağız, rәngli
lent, reversiv, yәni irәli-geri hәrәkәt edәn
lent makaraları, hәrәkәt edәn karet...
Zaman keçdikcә, hәmin makina bir sıra
başqa tәkmillәşmәlәrә mәruz qaldı vә bu
gün artıq yığcam, sәssiz, elektriklә çalışan,
ayrıca yaddaşı olan yazı makinaları da
var. Amma bir mәsәlәni dә xatırlatmalıyıq:
kompüterlәrin yaranmasıyla yazı makina-
ları artıq çox yerdә arxa plana keçib.
