Page 197 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 197
Bu ? 197
Dinamit ilk dәfә necә әldә olundu?
B әşәr tarixindә elә hadisәlәr olub tәcrübәlәr aparırdı. O, qliserini ehtiyatla,
ki, sonradan insanların hәyatında damcı-damcı qatı azot vә kükürd turşusu
mühüm bir dövrün başlanğıcına üzәrinә әlavә edirdi. Nәticәdә, kiçik miq-
çevrilib vә belә hadisәlәrdәn biri dә, heç darda nitroqliserin әldә etdi ki, o artıq
şübhәsiz, partladıcı maddәlәrin kәşfidir. piroksilindәn dә güclü partladıcı maddә
Ənәnәvi olaraq, elә hesab edirlәr ki, barıtı idi.
çinlilәr hәlә bizim eradan әvvәl kәşf ediblәr.
Avropalılar isә ondan yalnız 14-cü әsrdә Bundan 20 il sonra İsveç kimyaçısı Al-
istifadә etmәyә başlayıblar. Amma bundan fred Nobel tәsadüfәn dinamit aldı. O, çoxlu
sonra Avropa öz nüfuzunu bütün dünyaya problem yaradan, istehsal vә daşınma
mәhz barıta görә yaya bilib. zamanı tez-tez partlaya bilәn nitroqliserinlә
Qәdim barıt kalium duzunun (selitra), işlәyirdi. Nobelin nitroqliserin almaq üçün
kömür külünün vә kükürdün qarışığından kifayәt qәdәr tәhlükәsiz üsul tapmasına
ibarәt idi. Bu qarışıq az qala 19-cu әsrin baxmayaraq, bu maddә ilә gözlәnilmәz
sonunadәk әn geniş yayılmış partladıcı hadisәlәr çox baş verir, onunla davranışda
maddә idi. daim diqqәtli, ehtiyatlı olmaq lazım gәlirdi.
1845-ci ildә alman kimyaçısı Şenbayn
pambıq lifini qatı azot vә kükürd turşusu Bir dәfә Nobel içindә diatomit (vulkanik
ilә qatır. Nәticәdә pambığabәnzәr ağ lifli mәnşәli yumşaq süxur) olan qutudan bir
bir maddә әldә edir ki, bu gün biz hәmin neçә badya nitroqliserin çıxarırdı. Birdәn
maddәni nitrosellüloza, yaxud piroksilin görür ki, badyalardan birinin içindәki maye
kimi tanıyırıq. Bu artıq, barıtdan çox, axıb. Nitroqliserinlә diatomitin qarışığından
partladıcı maddәlәrә aid idi. sәrt bir maddә әmәlә gәldi. Hәmin
Tәxminәn, onunla eyni zamanda italiyalı maddәnin silkәlәnmәyә, sıxılmaya hәssas-
Askanio Sobrero da qliserin üzәrindә lığı nitroqliserindәn xeyli az idi.
Belәliklә, dinamitin kәşfinә belә bir
qәribә tәsadüf sәbәb oldu!
Dinamit ilk dәfә necә әldә olundu?
B әşәr tarixindә elә hadisәlәr olub tәcrübәlәr aparırdı. O, qliserini ehtiyatla,
ki, sonradan insanların hәyatında damcı-damcı qatı azot vә kükürd turşusu
mühüm bir dövrün başlanğıcına üzәrinә әlavә edirdi. Nәticәdә, kiçik miq-
çevrilib vә belә hadisәlәrdәn biri dә, heç darda nitroqliserin әldә etdi ki, o artıq
şübhәsiz, partladıcı maddәlәrin kәşfidir. piroksilindәn dә güclü partladıcı maddә
Ənәnәvi olaraq, elә hesab edirlәr ki, barıtı idi.
çinlilәr hәlә bizim eradan әvvәl kәşf ediblәr.
Avropalılar isә ondan yalnız 14-cü әsrdә Bundan 20 il sonra İsveç kimyaçısı Al-
istifadә etmәyә başlayıblar. Amma bundan fred Nobel tәsadüfәn dinamit aldı. O, çoxlu
sonra Avropa öz nüfuzunu bütün dünyaya problem yaradan, istehsal vә daşınma
mәhz barıta görә yaya bilib. zamanı tez-tez partlaya bilәn nitroqliserinlә
Qәdim barıt kalium duzunun (selitra), işlәyirdi. Nobelin nitroqliserin almaq üçün
kömür külünün vә kükürdün qarışığından kifayәt qәdәr tәhlükәsiz üsul tapmasına
ibarәt idi. Bu qarışıq az qala 19-cu әsrin baxmayaraq, bu maddә ilә gözlәnilmәz
sonunadәk әn geniş yayılmış partladıcı hadisәlәr çox baş verir, onunla davranışda
maddә idi. daim diqqәtli, ehtiyatlı olmaq lazım gәlirdi.
1845-ci ildә alman kimyaçısı Şenbayn
pambıq lifini qatı azot vә kükürd turşusu Bir dәfә Nobel içindә diatomit (vulkanik
ilә qatır. Nәticәdә pambığabәnzәr ağ lifli mәnşәli yumşaq süxur) olan qutudan bir
bir maddә әldә edir ki, bu gün biz hәmin neçә badya nitroqliserin çıxarırdı. Birdәn
maddәni nitrosellüloza, yaxud piroksilin görür ki, badyalardan birinin içindәki maye
kimi tanıyırıq. Bu artıq, barıtdan çox, axıb. Nitroqliserinlә diatomitin qarışığından
partladıcı maddәlәrә aid idi. sәrt bir maddә әmәlә gәldi. Hәmin
Tәxminәn, onunla eyni zamanda italiyalı maddәnin silkәlәnmәyә, sıxılmaya hәssas-
Askanio Sobrero da qliserin üzәrindә lığı nitroqliserindәn xeyli az idi.
Belәliklә, dinamitin kәşfinә belә bir
qәribә tәsadüf sәbәb oldu!
