Page 192 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 192
Ulduzlar necә yaranıb?
E lmi nöqteyi-nәzәrdәn biz Kainatın zim nәfәs aldığımız havadan 1000 dәfә
necә yarandığı barәdә sualın azdır. Bәyaz cırtdanların sıxlığı isә yüz
cavabını verә bilmirik. Bu barәdә min dәfәdәn dә artıqdır.
çoxlu elmi nәzәriyyә var, amma dәqiq
cavab hәlә dә yoxdur. Amma hәr dәfә biz Nәzәriyyәlәrdәn birindә deyilir ki, ul-
ulduzların hәyatını izah etmәyә çalışarkәn duz bu fazaların hәr ikisindәn keçir. Bu
bu nәzәriyyәlәri araşdırmağa mәcbur nәzәriyyәyә әsasәn, göydәki ulduzlar kos-
qalırıq. mik toz buludlarından yaranıb. Hәmin
Ulduz öz işığı olan bir sәma cismidir. buludlar tәdricәn sıxılır, çünki tәrkibindәki
Bildiyiniz kimi, planetlәrin öz işığı olmur, hissәciklәr bir-birini cәzb edir. Zaman
bizim onları işıqlı görmәyimizin sәbәbi keçdikcә, bu substansiya qazabәnzәr olur,
başqa mәnbәdәn düşәn işığın onda әks işıqlanmağa başlayır vә qırmızı supernә-
olunmasıdır. Planetlәrdәn yayılan bu cür hәng әmәlә gәtirir.
işıqlar müntәzәm olur, ulduzlar isә
sayrışırlar. Bu sayrışma Yerlә ulduzlar Lakin sıxılma bununla başa çatmır vә
arasındakı havanın titrәmәsindәndir. Qeyri- ulduz özünün ölçülәrinә vә temperaturuna
sabit hava ulduzdan düşәn işıq şüasını görә, yavaş-yavaş Günәşin göstәricilәrinә
yayındırır vә adama elә gәlir ki, ulduz yaxınlaşır. O, bu “orta ulduz” vәziyyәtindә
titrәyir. milyardlarla il qalaraq, daim işıq verir. Bu
Ulduzlar özlәrinin ölçüsü, sıxlığı vә enerji hidrogenin daha ağır elementlәrә
temperaturu baxımından bir-birindәn çox çevrilmәsi zamanı yaranır.
fәrqlidirlәr. Bir tәrәfdәn biz göydә “qırmızı
supernәhәng” adlandırılan, Günәşdәn çox- Hidrogen ehtiyatı demәk olar ki, tam
çox böyük ulduzlar görürük. Digәr tәrәfdәn tükәnәndә isә, ulduz dağılmağa başlayır.
“bәyaz cırtdan” adlanan, bәzilәri tәxminәn Partlayışlar baş verir vә lap axırda hәmin
elә bizim planet boyda olan ulduzlara rast ulduz sıx bәyaz cırtdana çevrilir. Proses
gәlirik. Supernәhәng ulduzların sıxlığı bi- bununla da bitmir. Zaman keçdikcә, onun
bütün enerjisi tükәnir, ulduz da öz
parlaqlığını itirir, lap axırda sönür.
E lmi nöqteyi-nәzәrdәn biz Kainatın zim nәfәs aldığımız havadan 1000 dәfә
necә yarandığı barәdә sualın azdır. Bәyaz cırtdanların sıxlığı isә yüz
cavabını verә bilmirik. Bu barәdә min dәfәdәn dә artıqdır.
çoxlu elmi nәzәriyyә var, amma dәqiq
cavab hәlә dә yoxdur. Amma hәr dәfә biz Nәzәriyyәlәrdәn birindә deyilir ki, ul-
ulduzların hәyatını izah etmәyә çalışarkәn duz bu fazaların hәr ikisindәn keçir. Bu
bu nәzәriyyәlәri araşdırmağa mәcbur nәzәriyyәyә әsasәn, göydәki ulduzlar kos-
qalırıq. mik toz buludlarından yaranıb. Hәmin
Ulduz öz işığı olan bir sәma cismidir. buludlar tәdricәn sıxılır, çünki tәrkibindәki
Bildiyiniz kimi, planetlәrin öz işığı olmur, hissәciklәr bir-birini cәzb edir. Zaman
bizim onları işıqlı görmәyimizin sәbәbi keçdikcә, bu substansiya qazabәnzәr olur,
başqa mәnbәdәn düşәn işığın onda әks işıqlanmağa başlayır vә qırmızı supernә-
olunmasıdır. Planetlәrdәn yayılan bu cür hәng әmәlә gәtirir.
işıqlar müntәzәm olur, ulduzlar isә
sayrışırlar. Bu sayrışma Yerlә ulduzlar Lakin sıxılma bununla başa çatmır vә
arasındakı havanın titrәmәsindәndir. Qeyri- ulduz özünün ölçülәrinә vә temperaturuna
sabit hava ulduzdan düşәn işıq şüasını görә, yavaş-yavaş Günәşin göstәricilәrinә
yayındırır vә adama elә gәlir ki, ulduz yaxınlaşır. O, bu “orta ulduz” vәziyyәtindә
titrәyir. milyardlarla il qalaraq, daim işıq verir. Bu
Ulduzlar özlәrinin ölçüsü, sıxlığı vә enerji hidrogenin daha ağır elementlәrә
temperaturu baxımından bir-birindәn çox çevrilmәsi zamanı yaranır.
fәrqlidirlәr. Bir tәrәfdәn biz göydә “qırmızı
supernәhәng” adlandırılan, Günәşdәn çox- Hidrogen ehtiyatı demәk olar ki, tam
çox böyük ulduzlar görürük. Digәr tәrәfdәn tükәnәndә isә, ulduz dağılmağa başlayır.
“bәyaz cırtdan” adlanan, bәzilәri tәxminәn Partlayışlar baş verir vә lap axırda hәmin
elә bizim planet boyda olan ulduzlara rast ulduz sıx bәyaz cırtdana çevrilir. Proses
gәlirik. Supernәhәng ulduzların sıxlığı bi- bununla da bitmir. Zaman keçdikcә, onun
bütün enerjisi tükәnir, ulduz da öz
parlaqlığını itirir, lap axırda sönür.
