Page 257 - alberto moravia_Макет 1

Çoçara

ordusunu görmәmisinizsә, ordunun nә demәk olduğunu
bilmirsiniz. Böyüklü-kiçikli maşın karvanı yavaş-yavaş, piyada
sürәti ilә hәrәkәt edir, maşınlar gah dayanır, gah yenidәn
1
tәrpәnirdi. Lap via Apia Korsonun pik saatlarını xatırladırdı.
Tankların üstü, yük maşınları әsgәrlә dolu idi, kimisi ayaq
üstәydi, kimisi oturmuşdu. Hamısının üz-gözündәn etinasızlıq
yağırdı, elә bil darıxırdılar; kimisi saqqız çeynәyir, kimisi
illüstrasiyalı kitab vәrәqlәyirdi. Maşınların arasından motosikletlәr
şütüyürdü. Onları başdan-ayağa dәri mundir geymiş әsgәrlәr
idarә edirdi. Bu qәlәbәlikdә yalnız motosikletlәr az-çox sürәtlә
hәrәkәt edә bilirdi; onlar yavaş-yavaş yol gedәn böyük heyvan
sürüsünün içindә ora-bura qaçan gözәtçi itlәri xatırladırdılar.
Dediyim kimi, yolda maşınların әlindәn tәrpәnmәk olmurdu,
iynә atsaydın, yerә düşmәzdi. İstәr-istәmәz fikirlәşdim ki,
görәsәn, nә әcәb almanlar bu maşın karvanını bombalamır?
İlk dәfә onda başa düşdüm ki, almanlar müharibәdә uduzublar
vә artıq heç kimә zәrәr verә bilmәzlәr; onların caynaqlarını vә
dişlәrini qoparıblar. Ordunun dişi, caynağı isә tәyyarә vә
toplardır. Nәhayәt, müasir müharibәnin nә demәk olduğunu
da anladım. Bu, mәnim 1915-ci ildә nәşr olunmuş jurnallarda
gördüyüm şәkillәrә bәnzәmirdi, burada düşmәnlәr bir-biri ilә
әlbәyaxa olmur, kәnardan-kәnara vuruşurdular. Çox zaman
heç bir-birinin üzünü dә görmürdülәr: әvvәlcә tәyyarәlәr vә
toplar әrazini düşmәndәn tәmizlәyir, sonra piyadalar hәrәkәtә
keçirdi. Onlar düşmәnlә nadir hallarda qarşılaşır, çox vaxt
rahatca maşınlara әylәşib, silahlarını ayaqlarının arasına alır
vә saqqız çeynәyә-çeynәyә, şәkilli kitablara baxa-baxa
irәlilәyirdilәr. Sonralar öyrәndim ki, onlardan da çoxlu yaralanan-
lar vә ölәnlәr olub. Amma düşmәnlә üzbәüz döyüşdә yox,
almanların toplardan atәş açması nәticәsindә.
Bu yolla irәlilәmәk vә ya yolun o biri tәrәfinә keçmәk
mümkün deyildi, bu, yaz aylarında daşan çayın әn dәrin

1 Romanın әsas küçәlәrindәn biri

257