Page 181 - alberto moravia_Макет 1

Çoçara

– Sәni yaxşı pәrt elәdi.
Birazdan onlar qayalıqların arasında gözdәn itdilәr.
Bir dәfә dә uzaqdan gördük ki, yamacdakı cığırla bizә
doğru xeyli adam gәlir. Cığır dar olduğundan onlar muncuq
kimi sıraya düzülmüşdülәr. Otuza yaxın adam idi. Kişilәr
bayram paltarındaydı, çoxu qara kostyum geyinmişdi. Qadınlar
isә milli paltardaydılar – uzunәtәkli don vә bluz geyib, şal
bağlamışdılar. Müvazinәtini saxlamağa çalışan qadınlar körpә
uşaqlarını qucaqlarına almışdılar, başlarında isә bağlama vә
sәbәt aparırdılar. Kişilәr nisbәtәn böyük uşaqların әlindәn
tutmuşdular. Heç demә, bu bәdbәxtlәr cәbhә xәttindә yerlәşәn
kiçik bir kәnddә yaşayırmış. Bir dәfә sәhәr tezdәn almanlar
kәndә soxulur, әn zәruri әşyalarını götürmәk üçün yarım saat
vaxt verir, sonra da onları yük maşınlarına doldurub, Frozinon
yaxınlığındakı әsir düşәrgәsinә aparırlar. Bәxtlәri gәtirir – bir
neçә gündәn sonra düşәrgәdәn qaça bilirlәr. İndi dağ yoluyla
öz kәndlәrinә doğru gedirdilәr. Sahibsiz qalmış evlәrinә
yerlәşmәk, köhnә hәyatlarına davam etmәk istәyirdilәr. Mikele
onların başçısı ilә söhbәtә başladı. Bığı çallaşmış boy-buxunlu,
yaşlı kişi çox qayğılı idi:
– Heç olmasa, mal-qaraya görә qayıtmalıyıq. Biz olmasaq,
heyvanlara kim baxacaq? Almanların nә vecinә…
Mikele ürәk elәyib deyә bilmәdi ki, onlar kәndә qayıdıb,
nә öz evlәrini, nә dә heyvanlarını tapa bilmәyәcәklәr. Adamlar
bir az dincәlib, yenidәn yola düzәldilәr. Ürәyimdә bu fağır,
üzüyola adamlara qarşı qәribә bir rәğbәt hissi baş qaldırdı.
Yәqin, ona görә ki, onlar da bizim kimi didәrgin düşmüş,
qaraçılarsayağı evsiz-eşiksiz, sәrgәrdan dolaşmağa mәcbur
olmuşdular. Bir neçә gün sonra eşitdim ki, almanlar yenidәn
onları tutub, Frozinon yaxınlığındakı әsir düşәrgәsinә aparıblar.
Bundan sonra onlardan xәbәr ala bilmәdik.
Belәcә, hәr sәhәr dağın zirvәsinә qalxır, axşamlar evә
qayıdırdıq. İki hәftәyә yaxın belә davam etdi. Sonra mәlum

181