Page 106 - alberto moravia_Макет 1

Alberto Moravia

kimi. Ancaq mәn fikirlәşdiyim kimi deyilmiş: birdәn-birә
dükanlardan hәr şey yoxa çıxa bilәrimiş. Hәmin il dә belә
olmuşdu – dünyanı versәn dә, bir tikә çörәk ala bilmәzdin, in-
sanlar isә çörәksiz qırılırlar.
Ağır-ağır nәfәs alan Tommazino eşşәyi maçeranın üstünә
çәkdi, üz-gözündәn yorğunluq yağırdı.
– Budur, quda, yarımillik qida ehtiyatınız.
O, topladığı әrzağı siyahı üzrә yoxlayıb bizә tәhvil verdi.
Siyahını әzbәr bilirdim – 1943-cü ilin payızında insanların
hәyatı barәdә tәsәvvürünüz olsun deyә, indi hәmin siyahını
diqqәtinizә çatdırmaq istәyirәm. Rozetta ilә mәnim hәyatım
tәmin olunmuşdu: әllikiloluq bir kisә un – demәli, çörәk
bişirә, әriştә kәsә bilәrdik; mamalıqa bişirmәk üçün bir kisә
qarğıdalı unu; iyirmikiloluq bir kisә paxla (amma çox pis
paxlaydı); bir neçә kilo noxud, yaşıl noxud, mәrcimәk, әlli
kilo portağal, iki kilo әridilmiş piy, iki kilo sosiska. Bundan
savayı, Tommazino bizә bir kisә әncir qurusu, ceviz, badam,
xeyli çovdar da gәtirmişdi. Sonuncunu, adәtәn, atlara verirlәr,
ancaq indi, dediyim kimi, insanların da süfrәsindәn әskik ol-
murdu.
Әrzağı daxmaya daşıyıb, çarpayının altına yerlәşdirdik vә
Tommazinoyla hesablaşdım; mәlum oldu ki, bircә hәftәyә hәr
şey әn azından otuz faiz bahalaşıb. Fikirlәşә bilәrsiniz ki, ola
bilsin, tamah Tommazinoya güc gәlib, qiymәtlәri özü qaldırıb.
Ancaq özüm dә dükançıyam, ona görә qiymәtlәrin qalxdığını
deyәndә o dәqiqә inandım. Bilirdim ki, bahalaşma qaçılmazdır –
ingilislәr Qarilyanoda qaxılıb qalmışdılar, yerlәrindәn
tәrpәnmirdilәr, almanlar isә әllәrinә keçәni daşıyıb aparır,
üstәlik, insanları qorxudur, işlәmәyә qoymurdular. Aydın
mәsәlәdir, qiymәtlәr qalxmağa başlamışdı, hәr şey bahalaşırdı,
belә getsә, tezliklә hәr şey od qiymәtinә olacaqdı. Aclıq
illәrindә hәmişә belә olur: gündә bir әrzaq mәhsulu yoxa
çıxır, pullu insanların sayı günbәgün azalır. Günlәrin bir günü

106