Page 83 - book-online
P. 83
Àòàìûí äîñòëàðû
Sәhnә indiki kimi gözümün önündәdir. Atam telefonda
var sәsi ilә bağırırdı:
– Sәn “Əhmәd bәyә hәr şeyi söylәdim, amma indi,
nәdәnsә, inkar edir” – demisәn. Bunları mәnә nә zaman
söylәdin? Sәn ......., ...... birisәn! Sәni bu işә tәşviq edәnlәri
dә tanıyıram. Onların da hamısı ......, ........lәr!”
Anam atamın qolundan dartır, “Əhmәd, Əhmәd,
danışma!” – deyә yalvarırdı.
Maraqlıdır, mәrhum Ali Saib bәyin bәhriyyә
vәkilindәn incikliyinin sәbәblәri nә ola bilәrdi? O zaman
әhәmiyyәtli bir dedi-qodu kimi ağızdan-ağıza dolaşan
rәvayәt bu idi: “Ali Saib bәy Şәrq İstiqlal Mәhkәmәsindә
üzv vә ya sәdr ikәn şәxsi düşmәnlәrindәn bir qismi
haqqında guya saxta materiallar düzәldib onları hökumәtә
qarşı çıxanlar sırasına qatmaqla mәhkәmәyә çәkmiş,
bәzilәrini, hә a edam cәzasına mәhkum etmişdi. “Kozan
hadisәsi”1 deyilәn hәmin hadisә barәsindә xәbәr Ankaraya
gәlib çatanda o zaman partiya seçki komissiyasının üzvü
olan topçu minbaşısı Ali Saib bәyin Böyük Millәt Mәclisinә
seçilmәmәsinә çalışmışdı. Hә a onun hәbs olunub
mәhkәmә qarşısına çıxarılmasını istәmişdi. Lakin İstiqlal
mәhkәmәlәrinin etibar vә nüfuzunu qorumaq mәqsәdi
ilә tәlәbi qәbul edilmәmişdi. Ali Saib bәyin bәhriyyә
vәkilinә qarşı düşmәnçiliyinin kökündә bu hadisә
dayanırmış!”
Bir dә tәkrar edirәm: söylәnәn rәvayәtin hәqiqәtә nә
qәdәr uyğun olduğunu bilmirәm. Ancaq eyni zamanda
heç vaxt nә rәsmi, nә dә qeyri-rәsmi şәkildә tәkzib
olunmadığı da mәlumdur. 1936-cı ildә sәnaye üzrә baş
1 Adananın Kozan ilçəsində 1920-ci ildə ermənilərin yerli türk əhaliyə qarşı həyata
keçirdiyi soyqırımı nəzərdə tutulur. Bəzi mənbələrdə “Kozan qətliamı” da
adlandırılır.
83
Sәhnә indiki kimi gözümün önündәdir. Atam telefonda
var sәsi ilә bağırırdı:
– Sәn “Əhmәd bәyә hәr şeyi söylәdim, amma indi,
nәdәnsә, inkar edir” – demisәn. Bunları mәnә nә zaman
söylәdin? Sәn ......., ...... birisәn! Sәni bu işә tәşviq edәnlәri
dә tanıyıram. Onların da hamısı ......, ........lәr!”
Anam atamın qolundan dartır, “Əhmәd, Əhmәd,
danışma!” – deyә yalvarırdı.
Maraqlıdır, mәrhum Ali Saib bәyin bәhriyyә
vәkilindәn incikliyinin sәbәblәri nә ola bilәrdi? O zaman
әhәmiyyәtli bir dedi-qodu kimi ağızdan-ağıza dolaşan
rәvayәt bu idi: “Ali Saib bәy Şәrq İstiqlal Mәhkәmәsindә
üzv vә ya sәdr ikәn şәxsi düşmәnlәrindәn bir qismi
haqqında guya saxta materiallar düzәldib onları hökumәtә
qarşı çıxanlar sırasına qatmaqla mәhkәmәyә çәkmiş,
bәzilәrini, hә a edam cәzasına mәhkum etmişdi. “Kozan
hadisәsi”1 deyilәn hәmin hadisә barәsindә xәbәr Ankaraya
gәlib çatanda o zaman partiya seçki komissiyasının üzvü
olan topçu minbaşısı Ali Saib bәyin Böyük Millәt Mәclisinә
seçilmәmәsinә çalışmışdı. Hә a onun hәbs olunub
mәhkәmә qarşısına çıxarılmasını istәmişdi. Lakin İstiqlal
mәhkәmәlәrinin etibar vә nüfuzunu qorumaq mәqsәdi
ilә tәlәbi qәbul edilmәmişdi. Ali Saib bәyin bәhriyyә
vәkilinә qarşı düşmәnçiliyinin kökündә bu hadisә
dayanırmış!”
Bir dә tәkrar edirәm: söylәnәn rәvayәtin hәqiqәtә nә
qәdәr uyğun olduğunu bilmirәm. Ancaq eyni zamanda
heç vaxt nә rәsmi, nә dә qeyri-rәsmi şәkildә tәkzib
olunmadığı da mәlumdur. 1936-cı ildә sәnaye üzrә baş
1 Adananın Kozan ilçəsində 1920-ci ildə ermənilərin yerli türk əhaliyə qarşı həyata
keçirdiyi soyqırımı nəzərdə tutulur. Bəzi mənbələrdə “Kozan qətliamı” da
adlandırılır.
83