Page 31 - book-online
P. 31
Àòàìûí äîñòëàðû
qovuşdurmağın yollarını arayırdı. Bu yollar tapılandan
sonra hәmin vaxta qәdәr gördüyü pisliklәr öz-özünә
yox olacaqdı.
Tarixi bir hәqiqәti etiraf etmәk lazım gәlir.
Bәlkә dә, mürşüdün belә düşünmәsi, belә hәrәkәt
etmәsi sayәsindәdir ki, İ ihad vә Tәrәqqi dövrü elm,
sәnәt, düşüncә baxımından yüksәk qiymәt almaq haqqı
qazanmışdır. Sonrakı dövrlәrin heç biri elmә, sәnәtә,
düşüncәyә layiq olduqları yeri vermәmişdi. Fikirlәri,
qәnaәtlәri ilә İ ihad vә Tәrәqqinin düşmәni sayılan
şairlәr, filosoflar, yazarlar mürşüdün vә rәhbәrlik etdiyi
“Yeni Mәcmuә"nin1 әtrafında toplana bilmişdilәr. Onun
yanında әmin vә sәmimiyyәtin hakim olduğu sığınacaq
yeri tapmışdılar. Gәnc istedadlar açdığı qapıdan şöhrәt
dünyasına keçirdilәr. Şeirdә әruzdan hecaya, sәhnәdә
orta oyundan hәqiqi teatra keçid, tarixdә Osmanlıdan
öncә türk millәtinin varlığının qәbulu, dindә Quranın
türkcәyә tәrcümәsi, batil etiqadlarla mücadilә, islahat
hәrәkәtlәri – bütün bunlar hamısı onun rәhbәrliyi altında
gerçәklәşdi. Dövrünün әn böyük, әn әzәmәtli siyasi
şәxsiyyәtlәri mürşüdü görәrkәn kiçik bir uşaq kimi
әllәrini öpürdülәr. Öpdüklәrini dә hәr kәsә göstәrmәyә
çalışırdılar.
Bәlkә, yenә dә mürşüdün elә düşünmәsi, elә hәrәkәt
etmәsi nәticәsindә İ ihad vә Tәrәqqi zamanında
gerçәklәşdirilәn ictimai hәmlәlәrin şәrәfini siyasәt adamları
öz adlarına çıxmaq cәsarәti göstәrmәdilәr. Nәticәdә
bütün bunlar bir dövrün, bir partiyanın әsәri olaraq
qaldı.
1İttihad və Tərəqqi Partiyasının dəstəyi ilə 1917-1918-ci illərdə nəşr olunan türkçü
və milliyyətçi dərgi. Әsas müəllifləri Ziya Göyalp, Ömər Seyfəddin, Ali Canib
Yöntəm və başqaları idilər. 66-cı saydan sonra nəşri dayanmışdı. 1923-cü ildə
fəaliyyəti bərpa edilsə də, yalnız 13 sayını çıxarmaq mümkün olmuşdu.
31
qovuşdurmağın yollarını arayırdı. Bu yollar tapılandan
sonra hәmin vaxta qәdәr gördüyü pisliklәr öz-özünә
yox olacaqdı.
Tarixi bir hәqiqәti etiraf etmәk lazım gәlir.
Bәlkә dә, mürşüdün belә düşünmәsi, belә hәrәkәt
etmәsi sayәsindәdir ki, İ ihad vә Tәrәqqi dövrü elm,
sәnәt, düşüncә baxımından yüksәk qiymәt almaq haqqı
qazanmışdır. Sonrakı dövrlәrin heç biri elmә, sәnәtә,
düşüncәyә layiq olduqları yeri vermәmişdi. Fikirlәri,
qәnaәtlәri ilә İ ihad vә Tәrәqqinin düşmәni sayılan
şairlәr, filosoflar, yazarlar mürşüdün vә rәhbәrlik etdiyi
“Yeni Mәcmuә"nin1 әtrafında toplana bilmişdilәr. Onun
yanında әmin vә sәmimiyyәtin hakim olduğu sığınacaq
yeri tapmışdılar. Gәnc istedadlar açdığı qapıdan şöhrәt
dünyasına keçirdilәr. Şeirdә әruzdan hecaya, sәhnәdә
orta oyundan hәqiqi teatra keçid, tarixdә Osmanlıdan
öncә türk millәtinin varlığının qәbulu, dindә Quranın
türkcәyә tәrcümәsi, batil etiqadlarla mücadilә, islahat
hәrәkәtlәri – bütün bunlar hamısı onun rәhbәrliyi altında
gerçәklәşdi. Dövrünün әn böyük, әn әzәmәtli siyasi
şәxsiyyәtlәri mürşüdü görәrkәn kiçik bir uşaq kimi
әllәrini öpürdülәr. Öpdüklәrini dә hәr kәsә göstәrmәyә
çalışırdılar.
Bәlkә, yenә dә mürşüdün elә düşünmәsi, elә hәrәkәt
etmәsi nәticәsindә İ ihad vә Tәrәqqi zamanında
gerçәklәşdirilәn ictimai hәmlәlәrin şәrәfini siyasәt adamları
öz adlarına çıxmaq cәsarәti göstәrmәdilәr. Nәticәdә
bütün bunlar bir dövrün, bir partiyanın әsәri olaraq
qaldı.
1İttihad və Tərəqqi Partiyasının dəstəyi ilə 1917-1918-ci illərdə nəşr olunan türkçü
və milliyyətçi dərgi. Әsas müəllifləri Ziya Göyalp, Ömər Seyfəddin, Ali Canib
Yöntəm və başqaları idilər. 66-cı saydan sonra nəşri dayanmışdı. 1923-cü ildə
fəaliyyəti bərpa edilsə də, yalnız 13 sayını çıxarmaq mümkün olmuşdu.
31
