Page 274 - book-online
P. 274
ìÿä Àüàîüëó
Uşaqlar ard-arda doğulurdu. Bünövrәdәn zәif olan
anamda dördüncü doğuşdan sonra artıq bütün sonrakı
hәyatı boyu davam edәcәk xәstәliklәrin әlamәtlәri özünü
göstәrmәyә başladı. Atamın Azәrbaycandakı rus haki-
miyyәtinә, dini tәәssübkeşliyә, cәhalәt vә geriliyә qarşı
mübarizәnin tәhlükәli sәhifәlәri dә onu psixoloji cәhәtdәn
sıxır, әzirdi. Ərinin başladığı mübarizә günlәrin birindә
artıq hәyatını tәhlükә altında qoyacaq vәziyyәt aldı. O
zaman Türkiyәdә Mәşrutiyyәti elan vә qәbul etdirәnlәr
arasında Parisdә tanıdığı doktor Nazim bәy, Əhmәd
Rza kimi dostları olan atam bu ölkәyә köçmәk qәrarını
verdi. Anama “Mәn getmәyә mәcburam – dedi. – Bu әsir
türk mәmlәkәtini qurtaracaq hür türklәrin arasında
olmalıyam. Amma sәni dә ailәndәn, mәmlәkәtindәn
zorla ayırmaq niyyәtindә deyilәm. İstәyirsәnsә, qal”.
Anamın cavabı kәsә omuşdu: “Ölüncәyә qәdәr sәninlә
birlikdә olacağam”.
Bu sәtirlәri yazarkәn hafizәmdә dünyada gördüyüm
ilk küçә, içәrisindә yaşadığım, özümü dәrk etdiyim ilk
ev canlanır. Babi-Alidә, Şәrәf Əfәndi küçәsinin qurta-
racağında, sağ tәrәfdәki bir bina. Pәncәrә önündәki bar-
maqlıqlardan yapışıb bayıra baxıram. Yaxınlıqdan or-
kestr sәdaları, şәrqilәr, marşlar, “Yaşa!” – çığırtıları eşi-
dilir. Mәşrutiyyәtin ildönümü qeyd olunurdu. Sonra xә-
yalım birdәn-birә Aksarayla Çapa arasındakı Molla Gü-
rani mәhәllәsinә pәrvazlanır. Geniş bağça içәrisindә yeni
vә böyük bir ev. Artıq hәr şeyi, hәr sәsi, hәr rәngi aydın
görürәm. İncә, melanxolik, qüssә dolu bir melodiya bü-
tün bu mәnzәrәni öz içinә alır. Başım dizinin üstündә,
Füzulinin mәşhur “Mәni candan usandırdı, cәfadan yar
usanmazmı?” qәzәlini Azәrbaycan şivәsinin şirin ahәngi
ilә söylәyәn anamı xatırlayıram.
274
Uşaqlar ard-arda doğulurdu. Bünövrәdәn zәif olan
anamda dördüncü doğuşdan sonra artıq bütün sonrakı
hәyatı boyu davam edәcәk xәstәliklәrin әlamәtlәri özünü
göstәrmәyә başladı. Atamın Azәrbaycandakı rus haki-
miyyәtinә, dini tәәssübkeşliyә, cәhalәt vә geriliyә qarşı
mübarizәnin tәhlükәli sәhifәlәri dә onu psixoloji cәhәtdәn
sıxır, әzirdi. Ərinin başladığı mübarizә günlәrin birindә
artıq hәyatını tәhlükә altında qoyacaq vәziyyәt aldı. O
zaman Türkiyәdә Mәşrutiyyәti elan vә qәbul etdirәnlәr
arasında Parisdә tanıdığı doktor Nazim bәy, Əhmәd
Rza kimi dostları olan atam bu ölkәyә köçmәk qәrarını
verdi. Anama “Mәn getmәyә mәcburam – dedi. – Bu әsir
türk mәmlәkәtini qurtaracaq hür türklәrin arasında
olmalıyam. Amma sәni dә ailәndәn, mәmlәkәtindәn
zorla ayırmaq niyyәtindә deyilәm. İstәyirsәnsә, qal”.
Anamın cavabı kәsә omuşdu: “Ölüncәyә qәdәr sәninlә
birlikdә olacağam”.
Bu sәtirlәri yazarkәn hafizәmdә dünyada gördüyüm
ilk küçә, içәrisindә yaşadığım, özümü dәrk etdiyim ilk
ev canlanır. Babi-Alidә, Şәrәf Əfәndi küçәsinin qurta-
racağında, sağ tәrәfdәki bir bina. Pәncәrә önündәki bar-
maqlıqlardan yapışıb bayıra baxıram. Yaxınlıqdan or-
kestr sәdaları, şәrqilәr, marşlar, “Yaşa!” – çığırtıları eşi-
dilir. Mәşrutiyyәtin ildönümü qeyd olunurdu. Sonra xә-
yalım birdәn-birә Aksarayla Çapa arasındakı Molla Gü-
rani mәhәllәsinә pәrvazlanır. Geniş bağça içәrisindә yeni
vә böyük bir ev. Artıq hәr şeyi, hәr sәsi, hәr rәngi aydın
görürәm. İncә, melanxolik, qüssә dolu bir melodiya bü-
tün bu mәnzәrәni öz içinә alır. Başım dizinin üstündә,
Füzulinin mәşhur “Mәni candan usandırdı, cәfadan yar
usanmazmı?” qәzәlini Azәrbaycan şivәsinin şirin ahәngi
ilә söylәyәn anamı xatırlayıram.
274
